Op “DeWereldMorgen.be” lezen we dat heel wat jongeren, die hun samenlevingsdienst startten, op 20 oktober in Brussel een vorming kregen over democratie. Ze leerden die dag discussiëren, samenwerken en op een respectvolle manier compromissen sluiten. Onbetwistbaar is dit een zeer waardevol en leerrijk initiatief, vooral omdat onze toekomst in de handen van de jeugd ligt.
Eveneens krijgen ze een spoedcursus over de wondere wereld van politiek en democratie. Prima zou je zeggen, maar als we verder lezen blijkt dat hen wordt voorgehouden dat het nodig is een partij op te richten om op een democratische wijze aan politiek te doen. Er moet een heus partijprogramma worden opgesteld.
We lezen dat er een overleg plaatsvindt met veel “geroezemoes” wat betekent dat begeesterde jongeren elkaar trachten te overtuigen met standpunten en feiten. Zo gaat dat in een democratie.
In het hart van de democratie
Daarna komt de praktijk aan de beurt met een bezoek aan het federaal parlement. Ze gaan in gesprek met politici waarbij er veel interesse is in het leven van een politicus an sich. Ze maken kennis met de voor- en nadelen van een leven in de politiek.
Tot slot krijgen ze nog een rondleiding in het parlement. ..“Een gids maakt de jongeren wegwijs doorheen de vele kamers en hun geschiedenis. Van het door met goud bedekte plafond van de Senaat tot de borstbeelden van voormalige premiers: alles komt aan bod.”…“Aan het einde van de dag is één iets duidelijk geworden: ook jongeren zijn begaan met heel wat politieke thema’s en democratie”. Het is alleszins zeer verheugend dat de jongeren begaan zijn met maatschappelijke thema’s die via een democratische besluitvorming moeten worden aangepakt.
Maar wat hebben ze nu geleerd?
Ze hebben geleerd hoe het huidige systeem van partijpolitiek werkt, wat in de praktijk neerkomt op een particratie. Maar is dit partijpolitieke systeem wel een democratie? Is in de “spoedcursus over de wondere wereld van politiek en democratie” wel aan bod gekomen wat een ware democratie inhoud?
Het begrip “Democratie” is tegenwoordig zwaar vervuild, weinigen hebben een helder beeld. Zie Wat is democratie ?
Zelfrepresentatie vormt de kern van de democratie en niet een door partijen gedomineerde representatieve “democratie”. Dat wil niet zeggen dat er geen parlement meer zal zijn, maar wel dat het parlement wordt gedacht als aanvulling op de zelfrepresentatieve democratie, en niet omgekeerd. Onze tijd vraagt een direct-democratisch systeem waarin representatief democratische elementen opgenomen zijn. Alle leden van een gemeenschap hebben het recht om, als individu en als burger, mee te bouwen aan de samenleving. Dat is de kern van democratie dat tegelijkertijd principe, proces en product is.
In een echte democratie kan ieder van ons deelnemen aan het beleid. Degenen die de gevolgen van een politieke besluitvorming moeten dragen moeten kunnen meebeslissen. Hier zijn alle burgers gelijk: ze hebben allen een vrije en gelijke stem.
De democratie geeft individuele burgers voldoende macht en controle over hun leven om zich te beschermen tegen heerschappij. Ze doet dat door ervoor te zorgen dat elke burger, elk individu, mee vorm kan geven aan de wereld waarin hij of zij leeft. Bij echte politieke gelijkheid worden burgers dus medescheppers van de gedeelde wereld. De stem van iedere mondige burger heeft dus gelijke waarde. Democratie heeft het installeren van deze politieke gelijkheid tot doel.
Dit vooronderstelt een andere, fundamentele gelijkheid: elke mens is een denkend, argumenterend wezen dat toegang heeft tot de rede. Gelijkheid is dus én het vertrekpunt (individu) én het doel (samenleving) van democratie.
Een democratische samenleving krijgt vorm door bindende referenda op initiatief van de burger, aangevuld met burgerparlement en burgerwetsvoorstellen. Er is in principe geen onderscheid tussen ‘bestuurders’ en ‘bestuurden’. De politicus wordt afgeschaft; enkel de burger blijft over.
De jongeren moesten een politieke partij oprichten, waarbinnen zij als “politicus” zouden optreden. Maar over de mogelijkheid van een echte democratie zonder politici werd er blijkbaar niet gesproken.
Waar het op neerkomt is dat democratie een brug legt tussen individu en samenleving. De taak van de overheid is niet om de samenleving vorm te geven in de plaats van de burgers. Zij dient te zorgen dat de creatieve ideeën voor deze vormgeving uit de ‘constituerende individuen’ kan stromen naar de rest van de samenleving. De overheid wordt dan ‘middenheid’, met minder macht en met meer dienstbaarheid.
Dat is wat echte democratie wil bereiken.
Werd dat tijdens de“spoedcursus over de wondere wereld van politiek en democratie” in het BELvue museum aan de jongeren geleerd? En: Hoe gaat democratie praktisch in zijn werk
Marc Vanvelk, Bestuurslid Meer Democratie vzw
