Een jaar lang nam Crisiskabinet Kinderopvang iedere woensdag met een groep ouders, hun kinderen, feministen, mensen uit de sector en sympathisanten plaats op de publiekstribune tijdens de plenaire vergadering in het Vlaams Parlement om duidelijk te maken dat ze echt iets aan de kinderopvangcrisis moeten doen. Deze wekelijkse bezoeken lijken niet helemaal voor niets te zijn geweest, nu er eindelijk een extra budget is vrijgemaakt in de Septemberverklaring. Al is dit een veel lager bedrag dan dat Crevits een week eerder had voorgesteld.

Een smak geld, maar ook bezorgdheden

“Het is sowieso nog steeds een belangrijke eerste stap in de goede richting. Er is eindelijk wel de nodige aandacht en prioriteit gegeven aan de kinderopvang”, zegt Heleen Struyven, een van de vele bezorgde ouders van de actiegroep. “Het is een hele smak geld dat er naartoe gaat. Maar we hebben tegelijkertijd onze bezorgdheden.”

“Enerzijds willen we er zeker van zijn dat het hoog op de politieke agenda blijft staan. Dat politici niet de indruk krijgen dat nu er een ongeziene besteding is gedaan, het hierbij kan blijven. Ze moeten blijven kijken naar de basisoorzaken van de crisis en ze moeten naar de sector blijven luisteren. Ook al is er 270 miljoen euro voor de kinderopvang vrijgemaakt, dat wil niet per se zeggen dat de Vlaamse regering de vragen van de sector mee in hun beleidsplan hebben opgenomen.”

“Begin dit jaar was de Toekomstgroep Kinderopvang – op aanvraag van de parlementaire onderzoekscommissie – opgericht met onder andere experts, werkgevers, werknemers, ouderverengingen, Netwerk tegen Armoede en feministen. Zij hadden heel duidelijke eerste prioriteiten en een actieplan over het topic workforce gepresenteerd met een bedrag van 2 miljard euro dat hiervoor in totaal nodig zou zijn als meerjarenplan.”

We missen diepgang in plan

“Als we kijken naar de maatregelen die nu in de Septemberverklaring staan, dan missen we de diepgang in het plan. We missen de focus op zowel het welzijn van de kinderen als van het personeel. De Vlaamse regering sprak over 5.000 nieuwe kinderopvangplaatsen, maar het is niet echt duidelijk waar die nieuwe plaatsen vandaan moeten komen en of het duurzame plaatsen gaan zijn. Met ‘duurzaam’ bedoelen we of zowel de kinderbegeleiders als de onthaalouders een leefbare job zullen hebben, met een sociaal statuut waarop ze kunnen terugvallen en bouwen, en de rekeningen kunnen blijven betalen.”

“Ook het feit dat amper 350 onthaalouders vrijwillig mogen overstappen naar het werknemersstatuut, is heel beperkt. Terwijl het heel duidelijk is dat onthaalouders nu een statuut hebben met heel weinig sociale rechten. De pensioenopbouw en het ziekteverlofstelsel is beperkt, en ze worden betaald op basis van het aantal aanwezige kinderen. Dit allemaal heeft een enorme impact, waardoor veel onthaalouders ermee gestopt zijn en er weinig nieuwe starten. Het aantal dat mag overstappen zou dus nog veel meer mogen zijn.”

Creatief politiek boekhouden

“Wat betreft logistieke medewerkers zien we dat ze verlichting kunnen bieden op de werkvloer. Maar we lezen niks over hun statuut. Hierover zijn we bezorgd als we kijken naar de voorbeelden in Nederland en Frankrijk. Daar zijn zij sociaal het minst beschermd en moeten in heel slechte omstandigheden het werk doen. Hoe de Vlaamse regering dit wil gaan doen, is dus een aandachtspunt.”

“Bovendien lezen we dat logistieke medewerkers ‘tijdelijk’ meegeteld gaan worden in de ratio. Dat is erg creatief politiek boekhouden. Hier hebben we een groot vraagteken bij?”

“De Toekomstgroep Kinderopvang vroeg ook, naast een ratio-verlaging en verbetering van loon- en arbeidsomstandigheden, om een heel duidelijke hervorming van de opleiding tot kinderbegeleider. Zowel van de bestaande opleiding, als het opzetten van een graduaatsopleiding. Nu heb je de opleiding enkel in het beroepsonderwijs of op bachelor-niveau, wat een groot verschil is.”

“Daarbij vraagt de sector om een carrièreperspectief en een betere pedagogische omkadering. Dit zijn allemaal elementen die deels lijken te ontbreken in de focus van de investering van de Vlaamse regering.”

“In principe was het vorig jaar ook de bedoeling om elk kinderdagverblijf dat in een hogere subsidietrap wilde stappen en aan de criteria voldeed, daarvoor toe te laten. Daar was de 115 miljoen euro extra van vorig jaar onder andere voor bedoeld. Maar toen bleken er 9.000 kinderdagverblijven voor geappliqueerd te hebben, terwijl er slechts budget was voor 3.000. Nu zijn er dus nog steeds 6.000 kinderdagverblijven die zouden willen overstappen en die voldoen aan de voorwaarden, maar er is nog steeds zeker niet voor hen allemaal plaats. Ook dit lijkt nu een minder belangrijke prioriteit, terwijl het heel belangrijk was om zodoende de lonen gelijk te trekken.”

Perspectief is er gegeven

De belangrijkste eis van de kinderopvangsector was om de ratio van het aantal kinderen per begeleider te verlagen van 9 kinderen naar 5. Hier is in de Septemberverklaring slechts deels gehoor aan gegeven door wel de ratio bij de babygroep te verlagen naar 5, maar bij de peutergroep enkel van 9 naar 8, en in verticale groepen van 9 naar 7. “En in de praktijk blijkt volgens professor Michel Vandenbroeck van Sociale Pedagogiek en Gezinsbeleid aan UGent – die ook in de Toekomstgroep zit – dat een merendeel van de groepsopvang gemengde groepen zijn”, aldus Struyven. “Dus dan is ook de vraag hoe deze beperkte ratio-verlaging in de praktijk gaat uitpakken?”

Dat terwijl het erg belangrijk is dat de aantrekkingskracht van werken in deze sector groter wordt, zodat het personeelstekort verdwijnt en er zodoende voldoende kinderopvangplaatsen geboden kunnen worden. Gaat dat lukken op deze manier? Struyven: “De sector heeft altijd gevraagd aan de Vlaamse regering: geef ons perspectief. En perspectief is er nu wel gegeven met deze eerste stap en dit eerste signaal. Hoe dit in de praktijk zich zal uitwerken, is nog koffiedik kijken.”