In de aanloop naar het WK-voetbal in Qatar hebben de mainstream media en de politieke elite in het Westen de aandacht herhaaldelijk gevestigd op de schendingen van mensenrechten, meer bepaald op het gebied van de werkomstandigheden van de arbeidsmigranten en op de onverdraagzaamheid ten aanzien van homoseksualiteit.

Bij de bouw van de voetbalstadions zijn er minstens 6.500 arbeiders omgekomen.

Die aantijgingen zijn niet gelogen. Volgens The Guardian moesten de vele migranten in onmenselijke omstandigheden werken. Bij de bouw van de voetbalstadions zijn er minstens 6.500 arbeiders omgekomen. Homoseksualiteit is illegaal in Qatar en er staan straffen op tot zeven jaar gevangenis.

De kritieken snijden dus hout, maar ze zijn eenzijdig, hypocriet en ook een tikkeltje koloniaal.

Eenzijdig

Ze zijn eenzijdig omdat ze heel wat zaken weglaten, zaken die niet toevallig niet in het Westers kraam passen omdat we veel zaken doen met dat land.

We krijgen bijvoorbeeld niet te horen dat het staatsbedrijf QatarEnergy van alle bedrijven van de wereld de grootste uitbreiding plant qua olie- en gaswinning en op die manier een belangrijke hypotheek legt op het behalen van de klimaatdoelstellingen wereldwijd. Ook wordt zedig verzwegen dat heel wat Westerse landen sinds de oorlog in Oekraïne bij Qatar komen aankloppen om meer gas te leveren.

Dat het Westen, waaronder Vlaanderen, ongegeneerd wapens levert aan dit land dat oorlog stookt in Libië en Syrië, wordt zedig verzwegen.

In 2017 verkocht Groot-Brittannië 24 Eurofighter Typhoon-jets aan Qatar. Foto: Markus Zinner, Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0

We krijgen niet of nauwelijks te horen dat Qatar een uiterst repressieve monarchie is waar journalisten onder draconische censuur leven. Er zijn ook nauwelijks analyses te lezen over de steun van Qatar aan terroristische organisaties en hun rol als oorlogsstoker in Libië en Syrië. En nog minder dat het Westen, waaronder Vlaanderen, desondanks ongegeneerd wapens levert aan dit land.

Hypocriet en koloniaal

Veel aanwezige supporters uit het Zuiden vinden de Westerse kritieken hypocriet. Aan de ene kant wordt Qatar met de vinger gewezen omwille van het schenden van mensenrechten of de beperking op alcohol, maar aan de andere kant wordt deze Golfstaat wel vriendelijk gevraagd om meer aardgas te leveren ter vervanging van Russisch gas.

Het is typerend en een tikkeltje koloniaal dat een land uit het Zuiden hard wordt aangepakt terwijl Westerse landen met fluwelen handschoenen worden bediend. Zo was er bijvoorbeeld bij de Olympische Spelen van 2012 in Groot-Brittannië niets van kritiek te horen op het gastland. Nochtans had dat land negen jaar voordien een illegale oorlog gevoerd tegen Irak, waarbij tot één miljoen doden vielen.

Israël, dat onder andere door Amnesty International als een apartheidsregime wordt omschreven en een heel volk gijzelt, kon drie jaar geleden praktisch ongestoord het Eurosongfestival organiseren.

Zal de VS tijdens het volgend WK-voetbal in 2026 lastiggevallen worden omdat het grondwettelijk recht op abortus is afgeschaft, omwille van de illegale oorlogen dat het land voert, of voor de schandalige behandeling van de inheemse en zwarte bevolking? Het is zo goed als uitgesloten.

De zaak Borealis maakt duidelijk dat extreme uitbuiting en moderne slavernij ook in ‘beschaafde’ landen als België voorkomen.

Zal Italië bij de Olympische winterspelen van 2026 een campagne over zich krijgen omwille van de onmenselijke behandeling van asielzoekers? Ook dat is weinig waarschijnlijk en ze zal in elk geval niet van Westerse landen komen.

Schandalige werkomstandigheden van arbeidsmigranten zijn overigens niet het alleenrecht van Qatar. De zaak Borealis maakt duidelijk dat extreme uitbuiting en moderne slavernij ook in ‘beschaafde’ landen als België voorkomen. In Frankrijk bouwen mensen zonder papieren aan het Olympisch dorp in de hoofdstad. In heel Europa draaien sectoren als de horeca, de bouw, de groenten- en fruitteelt op de uitbuiting van illegale migranten.

Die twee maten en twee gewichten van het Westen worden hoe langer hoe minder geslikt door de mensen van het Zuiden. “Als wij naar het Westen gaan, respecteren we hun gebruiken en wetten”, aldus een makelaar uit Caïro. “Dus zouden zij ook onze gebruiken en wetten moeten respecteren.”

Solidariteit en appreciatie

De soepelere visumregeling van Qatar heeft ervoor gezorgd dat meer bezoekers uit het Zuiden aanwezig zijn dan het geval is wanneer de gastheer een Europees land is. Die aanwezigheid van supporters uit het Zuiden wordt nog versterkt door het gegeven dat Qatar een land is waar 86 procent van de bevolking migranten zijn, voornamelijk uit Azië.

Veel aanwezige fans hebben dan ook de controverses over de mensenrechtenschendingen van zich afgeschud. Zij beschouwen de Westerse kritieken als hypocriet en intimidatie. De woede daarover heeft een gevoel van regionale eenheid en solidariteit gevoed. “Deze domme druk over de mensenrechten heeft het onmogelijke gedaan: ze heeft de regio verenigd”, zei een zakenman uit Dubai.

Er is ook een opvallende solidariteit met de Palestijnen.

Supporters uit de verschillende continenten verbroederden met elkaar. Tijdens de match Marokko – Spanje en Marokko – Portugal werden de Marokkanen gesteund door een stadion vol fans uit de Arabische wereld, terwijl de Spanjaarden en de Portugezen op een fluitconcert werden onthaald telkens ze aan de bal waren.

Er is ook een opvallende solidariteit met de Palestijnen. Voetbalfans in de straten weigeren om zich te laten interviewen door Israëlische journalisten of scanderen pro-Palestijnse slogans tijdens een interview. Veel van die ‘moeilijke interviews’ zijn viraal gegaan.

Marokkaanse ploeg poseert met Palestijnse vlag na overwinning tegen Spanje. Foto: Alayam24

Zowel in de stadia als op straat zijn Palestijnse vlaggen te zien. De Marokkaanse ploeg poseerde zelfs met de Palestijnse vlag na winst tegen Spanje.

Het verbod op verkoop van alcohol rond de stadions haalde negatieve krantenkoppen in het Westen. Maar heel wat supporters zijn daar heel tevreden mee. Ze zeggen dat het heeft bijgedragen tot een minder agressieve, gezinsvriendelijke sfeer op het toernooi.

Van zakkenrollers of hooliganisme is geen sprake. Dat maakt dat dit WK veel veiliger aanvoelt dan de meeste voetbalevenementen in de grote Westerse steden. De aanpak in Qatar kan in elk geval rekenen op veel appreciatie onder de aanwezige supporters.