“Ik zie wat er gebeurt ‘on the ground’ in Jemen en rapporteer dat aan internationale stakeholders. Dat is een soort van lobbywerk om Jemen onder de aandacht te brengen. Wij nemen de situatie waar en bevelen dan een aanpak aan om de mensen daar te helpen.” 

“Ik doe ook een deel humanitarian policy, dat betekent ervoor zorgen dat het werk dat we doen in overeenstemming is met de vier humanitaire principes die we handhaven, namelijk ‘humanity, neutrality, impartiality en independence.’ Dat betekent dat we als humanitaire organisatie onafhankelijk moeten handelen, en neutraal blijven in een conflict. We willen niet gezien worden alsof we aan een kant staan. Als partijen binnen zo’n conflict weten dat we neutraal zijn, laten ze ons met rust om ons werk te doen.

Foto: David Peterson, Pixabay

Onbetaalbare crisis

“De oorlog is al 7 jaar aan de gang, waardoor de cumulatieve impact van het conflict enorm is. Volgens de VN is het de grootste humanitaire crisis ter wereld. Honger is het grootste probleem. Er was een lange tijd een blokkade van een van de grootste havensteden in Jemen, waardoor er veel te weinig voedsel en andere levensnoodzakelijke spullen het land binnenkwamen.” 

“Honger is een oorlogstactiek om de bevolking te verzwakken. De blokkade is nu minder groot, waardoor er wel eten het land binnenkomt, maar door de lange oorlog is de economie kapot en kunnen veel mensen het eten gewoon niet betalen.” 

“De noden van de Jemenieten zijn veel complexer geworden door de duur van de oorlog. Het zijn niet meer gewoon de airstrikes, ballistische raketten en landmijnen die mensen doden. 60 procent van de burgers die zijn overleden door de oorlog, zijn gestorven door indirecte oorzaken als het gebrek aan voeding en geneeskunde. Mensen sterven aan ziektes die normaal perfect te genezen zijn.” 

“Slechts de helft van de ziekenhuizen in Jemen is nog operationeel. Voor veel mensen is medische zorg daardoor gewoon te ver, ze moeten lang wachten en geraken er niet omdat er ook een tekort is aan brandstof, die ze ook nog eens niet kunnen betalen.”

Bommen verminken mensen

“De situatie voor mensen met een beperking in Jemen is enorm precair. Zij waren al gemarginaliseerd op socio-economisch vlak, en door het conflict hebben ze het nog moeilijker. De oorlog veroorzaakt beperkingen. Bommen verminken mensen.” 

“Ook indirect raken mensen aan een beperking, diabetespatiënten kunnen een been verliezen want ze hebben geen toegang tot medicatie, of ze konden niet naar een ziekenhuis gaan. Wij helpen die mensen dan aan protheses, die anders volledig onbetaalbaar zouden zijn.”

“Mensen met een beperking kunnen de situatie niet altijd goed inschatten”

“De Jemenieten met een beperking worden ook op een andere manier getroffen door het conflict. Mensen met een auditieve beperking geraken bijvoorbeeld gewond in conflicten, omdat ze de situatie niet correct kunnen inschatten, of zich niet op tijd kunnen verschansen. Mensen met een intellectuele beperking begrijpen soms niet wat er gebeurt, en hoe ze moeten reageren. Mensen met een fysieke beperking leven met een constante angst, want ze kunnen zelf niet vluchten of op tijd ontsnappen aan een luchtaanval.”

“De meerderheid van de bevolking leeft op het platteland, terwijl de meeste faciliteiten zich in de stad bevinden. Maar daar geraken veel mensen niet. Er zijn mensen die drie dagen onderweg zijn om tot bij ons te geraken, en geld moesten lenen voor het vervoer. Dat is schrijnend.”

Totale institutionele instorting

“Jemen lijdt onder een totale institutionele instorting. De sociale zekerheid en diensten voor personen met een beperking bestaan er gewoon niet meer. Mensen met een beperking krijgen geen tegemoetkoming om te overleven. Ze vallen dus volledig terug op hun netwerk, dat ook in de miserie zit.”

“De Jemenitische overheid kan zulke zaken niet meer betalen, omdat het geen belastingen meer kan heffen op veel zaken, aangezien die er niet meer zijn door de oorlog. Het fonds voor rehabilitatie voor mensen met een beperking haalde bijvoorbeeld zijn inkomsten uit de taks op vliegtuigtickets en buitenlandse bedrijven. Maar door de oorlog is er geen commerciële luchtvaart meer en zijn veel buitenlandse bedrijven gevlucht. Als ik naar Jemen ga, is dat met een vlucht van de Verenigde Naties, dat is de enige veilige optie.”

Gebrek aan vervoer

“De gemiddelde Jemeniet heeft het allesbehalve makkelijk op economisch vlak. Ze verdienen zo’n 100 a 200 US dollar per maand, maar boodschappen kosten 50 a 80 USD per tien dagen. Ze komen gewoon niet rond, dat is heel schrijnend. Daarnaast is er ook heel veel infrastructuur kapot, zoals bruggen, waardoor van punt A naar punt B rijden soms enorm lang duurt.”

“Burgers moeten zelf waarschuwingsborden voor landmijnen plaatsen”

“Als we zelf op pad gaan buiten Aden zien we overal borden die waarschuwen voor landmijnen. De burgers hebben die daar zelf moeten plaatsen. Ontmijnen is er nu bijna niet mogelijk, waardoor het nu voor ons heel moeilijk is om toegang te hebben tot bepaalde gebieden. In de grootsteden is er nog openbaar vervoer, maar daarbuiten heel weinig behalve veel te dure taxi’s.”

Kortetermijnoplossing

“Ngo’s verlenen voornamelijk levensreddende hulp zoals kritieke medische zorg aan zwaargewonden. Er zijn ook ngo’s die voedselbedelingen doen om de 19 miljoen voedselonzekere Jemenieten een basismaaltijd aan te bieden. Voedselonzeker zijn, betekent dat je niet weet wanneer of hoe je aan je volgende maaltijd geraakt.” 

“Humanitaire hulp is natuurlijk maar een kortetermijnoplossing. Dat is niet gemaakt om structurele problemen op te lossen. Onze mogelijkheid daartoe wordt met het jaar beperkter, omdat de noden steeds groter worden, maar onze financiële middelen groeien niet mee. Er was in maart een grote donorconferentie voor Jemen die 1,2 miljard dollar heeft opgehaald. Maar de VN had geschat dat we 4,3 miljard dollar nodig hebben. Het is dus echt veel te weinig, want voor voedselonzekere mensen betekent een voedselpakket het verschil tussen leven of dood.”

Duurzame vrede

“Er zijn verschillende redenen dat er voor Jemen niet genoeg geld wordt ingezameld. Er zijn natuurlijk veel andere crisissen tegelijk gaande in de wereld, bijvoorbeeld in Oekraïne. Maar denk ook aan Afghanistan, waar de problemen sinds vorig jaar nog veel erger zijn geworden.” 

“Daarnaast worden oude crisissen ook niet opgelost, kijk maar naar Syrië. De politieke wil om crisissen op te lossen is er niet. De middelen stagneren, deels door de coronacrisis waar veel landen die normaliter veel geld doneren dat in een eigen coronaplan hebben gestoken. En nu met Oekraïne ook. Begrijp me niet verkeerd, Oekraïne heeft alle hulp nodig die ze kan krijgen. Als humanitairen zijn we heel blij dat dat mogelijk is. Voor ons is het daardoor ook wel duidelijk geworden dat het mogelijk is om goede humanitaire hulp te bieden, vluchtelingen op te vangen en daders van oorlogsmisdaden te sanctioneren. Dat heeft ons wel hoop gegeven voor alle andere crisissen in de wereld.”

“In januari en februari vielen er het meeste burgerslachtoffers in vele jaren tijd”

“Gelukkig is er in Jemen nu wel een soort van politieke wil, in de vorm van een staakt het vuren sinds april. Dat was broodnodig, want in de maanden voorheen was de situatie buitengewoon precair. In januari en februari vielen er de meeste burgerslachtoffers in vele jaren tijd. Het werd extremer en extremer. De VN heeft een wapenstilstand kunnen onderhandelen, maar die loopt binnenkort af, waar we echt helemaal niet naar uitkijken. Het is voor ons heel belangrijk dat de internationale gemeenschap er alles aan doet om ervoor te zorgen dat die wapenstilstand evolueert naar een duurzame vrede.”

Vernietiging op grote schaal

“Driekwart van de Jemenieten is in nood. Zij zijn echt afhankelijk van humanitaire hulp om te overleven. Als je dat vertaalt naar België, zouden 7,5 miljoen Belgen acute humanitaire hulp nodig hebben. Die vergelijking is misschien wat schokkender. Dat is ook de reden waarom ik mijn job doe, namelijk om Jemen onder de aandacht te brengen. En om ervoor te zorgen dat het op de agenda blijft, want Jemen mag niet vergeten worden. Zeker omdat we nu op zo’n cruciaal moment zijn met de wapenstilstand. Die wapenstilstand betekent trouwens niet dat er niet gevochten wordt, maar het is alleszins wat minder intens.”

“Deze crisis is van zo’n grote schaal, dat de bevolking er nog zeker een decennium humanitaire hulp nodig zou hebben, moest het conflict vandaag plots stoppen. Het niveau van vernietiging is op ieder vlak zo groot dat er enorm veel scholen, ziekenhuizen en overheidsgebouwen helemaal opnieuw moeten worden gebouwd.” 

“De gehele economie moet weer in gang schieten. De waarde van de Jemenitische Rial is gekelderd. Wij krijgen zelf US dollars om van te leven, en als we geld wisselen, krijgen we elke dag een ander bedrag. Een voorbeeld: als de currency rate goed is, gaan de mensen naar buiten om geld te wisselen, iets te gaan eten en te genieten van hun geld, want de volgende dag heb je voor datzelfde bedrag veel minder.”

‘Is er een einde in zicht?’

“Ik vraag me soms af: ‘Is er een einde in zicht?’ Nee. Er is een tijdelijke wapenstilstand, maar voor vrede is er een politieke oplossing nodig, want de oorlog is nog niet ten einde. Er zijn nooit winnaars in een oorlog, de burgers verliezen altijd.” 

“De betrokken partijen zullen op een of andere manier toch ooit tot een overeenkomst moeten komen. Officieel is het een niet-internationaal gewapend conflict, maar dat is bizar want er zijn veel buitenlandse spelers gemoeid.” 

“Om Jemen te helpen kan je doneren aan Handicap international of aan andere ngo’s die er de mensen helpen. Maar wat je ook echt moet doen is blijven praten over Jemen. We moeten politiekers erop wijzen dat deze grote crisis gaande blijft, zelfs na zeven jaar.”