De vorige federale regering, onder impuls van voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Theo Francken maakte met de invoering van een koninklijk besluit opnieuw werk van de opsluiting van gezinnen met kinderen in het kader van het terugkeerproces, een praktijk die 10 jaar lang niet meer toegepast werd.
Een coalitie van vijftien Belgische middenveldorganisaties, waaronder de Liga voor de Mensenrechten, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en het Platform Kinderen op de vlucht tekende daarop beroep aan tegen dit KB dat het regime en de werkingsmaatregelen van de gesloten gezinseenheden regelt. Met succes, want in april 2019 schorste de Raad van State het KB. Bijgevolg is het voorlopig praktisch onmogelijk om gezinnen met kinderen in de gesloten eenheden vast te houden. De brede achterban van de campagne ‘Een kind sluit je niet op’ was erg verheugd over deze uitspraak en het engagement van de federale regering om een einde te maken aan de praktijk van detentie van gezinnen met kinderen.
“Het schadelijke effect van opsluiting op de fysieke en mentale gezondheid en de ontwikkeling van kinderen is al meerdere malen aangetoond. Ze zijn vatbaarder voor angsten en depressies. De symptomen die kinderen tonen na detentie zijn vergelijkbaar met posttraumatische stress”, legt woordvoerder Melanie Zonderman van Platform Kinderen op de vlucht uit.
Staatssecretaris Mahdi heeft er nu toch voor gekozen de annulatieprocedure tegen datzelfde KB voor de Raad van State verder te voeren. Indien hij de zaak wint, zal detentie van gezinnen met kinderen in de praktijk opnieuw mogelijk zijn. De staatssecretaris ziet zelf geen graten in zijn demarche. In een reactie aan het adres van de NGO’s liet hij weten dat hij geen tegenstelling ziet tussen de politieke beslissing uit het regeerakkoord en zijn juridische strijd.
Onbegrijpelijk, stelt het middenveld. De beloftes van de regering om gedurende deze legislatuur geen kinderen op te sluiten zijn volgens hen niet voldoende. “De federale regering én staatssecretaris Mahdi kennen en erkennen de impact van detentie op kinderen. Het is dan ook niet te bevatten dat ze tegelijk een juridische strijd voeren om deze praktijk terug in te voeren”, zegt Zonderman.
Zelfs indien de ngo’s hun gelijk behalen voor de Raad van State en deze dus het KB in kwestie – dat enkel de randvoorwaarden van detentie bepaalt – vernietigt, laat de Vreemdelingenwet deze praktijk die tegen het Kinderrechtenverdrag ingaat nog steeds toe. “Het engagement om geen minderjarigen meer op te sluiten in gesloten centra moet dus ook door een Belgisch wetgevend initiatief verzilverd worden, in het belang van de kinderen”, stelt Zonderman.
Ondertekenaars:
ADDE asbl
Amnesty International België
Association des Psychologues Praticiens d’Orientation Psychanalytique (APPPsy)
Association Professionnelle des Psychiatres infanto-juvéniles francophones (APPIJF)
Caritas International
CIRÉ
Coordination des ONG pour les Droits de l’Enfant (CODE)
Défense des Enfants International (DEI) – Belgique
Kinderrechtencoalitie
Liga voor Mensenrechten
Jesuit Refugee Service Belgium
Move
NANSEN
Plate-forme Mineurs en exil / Platform Kinderen op de vlucht
Réseau Belge de lutte contre la pauvreté – Belgisch Netwerk Armoedebestrijding
Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté
Service droit des jeunes de Bruxelles
Service Droit des Jeunes de Namur
Vluchtelingenwerk Vlaanderen
World Association for Infant Mental Health section belgo-luxembourgeoise
Onderstaand vindt u een reactie van de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie die volgend op bovenstaand bericht aan media is bezorgd:
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Sammy Mahdi, betreurt dat er vanuit het middenveld verdachtmakingen worden rondgestuurd over zijn intenties rond de opsluiting van kinderen. Hij werkt graag op basis van vertrouwen. Meermaals is herhaald op digitale ontmoetingen dat er ondanks de lopende oude procedure geen kinderen opgesloten worden. Er is een duidelijk regeerakkoord op dat stuk. De overheid kan geen afstand doen van een beroep dat in het verleden tegen haar door het middenveld is ingesteld. De opties daartoe zijn onderzocht en bieden meer juridische onduidelijkheden dan het tweede deel van dit arrest af te wachten.
Deze lopende procedure bij de Raad van State gaat over hoe de vasthouding van gezinnen met minderjarige kinderen moet gebeuren. Een aantal van deze bepalingen zijn bij een arrest van 1 oktober 2020 al door de Raad van State vernietigd (zoals de onvoorwaardelijke toegang tot de gezinswoning door personeel tussen 6u en 22u; de mogelijkheid tot inperking van het gebruik van de buitenruimtes rondom de gezinswoning tot 2 uur/dag en de mogelijkheid tot afzondering/isolatie voor max. 24u van een jongere van minstens 16 jaar die wegens zijn gedrag een gevaar vormt voor zijn eigen veiligheid, de veiligheid van andere gezinsleden of die van personeelsleden). Door dit arrest is het Koninklijk besluit die de vasthouding regelt niet meer van toepassing en zou dat moeten aangepast worden. De Staatssecretaris heeft altijd al meegedeeld dat er geen aanpassingen zullen komen. Dat maakt het vandaag, morgen en overmorgen onmogelijk om kinderen op te sluiten.
Hij wacht dus op het tweede deel van het arrest om de procedure volledig te kunnen afsluiten. Het is van belang om het oordeel van de rechter te kennen over de vasthoudingen die in het verleden hebben plaatsgevonden. Voor de toekomst is het echter nu al duidelijk: er kunnen en zullen geen kinderen worden vastgehouden. Men heeft geen rechtspraak nodig om afspraken over het beleid na te komen.
Wederreactie van Vluchtelingenwerk Vlaanderen:
Als middenveld zijn we tevreden met de herhaalde intenties van Staatssecretaris Mahdi om geen kinderen op te sluiten, gisteren, vandaag en morgen niet. Opsluiting brengt immers permanente schade toe aan de fysieke en mentale gezondheid van kinderen. Migranten hebben nood aan duidelijke mensenrechten, die elke dag gerespecteerd worden, niet aan beleidsmatige gunsten. De staatssecretaris zou er goed aan doen zijn belofte te verankeren door aan een wet te werken die de opsluiting van kinderen volledig verbiedt en zijn energie niet meer in procedures te steken die de randvoorwaarden van detentie van kinderen bepaalt. Tot dit gebeurt, blijven we als middenveld waakzaam. We vragen dus een wettelijke verankering die de opsluiting van kinderen verbiedt.