Analyse -

Het andere virus: politieke intentie achter samenzweringstheorieën over Sars Cov-2 en 5G

De samenzweringstheorieën over de oorsprong en de gevolgen van het Sars Cov-2 virus, waar op de sociale media nauwelijks meer aan te ontkomen valt, verspreiden zich ongeveer even exponentieel als het virus zelf. Daardoor kan zo langzamerhand over ‘het andere virus’ worden gesproken.

donderdag 16 april 2020 15:03
Spread the love

 

De wilde beweringen over Sars Cov-2 zijn verbonden geraakt aan het al langer bestaande complotverhaal over de telecommunicatienorm 5G. De aan Sars Cov-2 toegeschreven gezondheidsklachten zouden in werkelijkheid door 5G worden veroorzaakt. Ik ga er hier niet eens aan beginnen om uit te leggen dat dit volstrekt onmogelijk is. Daarvoor heb ik de lezers van De Wereld Morgen te hoog zitten. Bovendien heeft de wetenschap dat al tot in den treure uit de doeken gedaan. 

Bedreiging

In de situatie waar de wereld met Sars Cov-2 terecht is gekomen vormen op niets gebaseerde veronderstellingen over het virus een regelrechte bedreiging. Zo is het al vaker gehoorde advies om bleekwater te drinken erg gevaarlijk. De niet minder vaak hoorbare bewering dat Sars Cov-2 slechts een door de media opgeblazen ‘griepje’ is kan daarnaast heel eenvoudig tot een vals gevoel van veiligheid leiden. De complottheorie over 5G en Sars Cov-2 is verder een inspiratiebron tot aanslagen op antennes voor telefonie, waardoor het alarmnummer niet meer overal gebeld kan worden en zelfs hulpdiensten niet meer kunnen communiceren; levensgevaarlijk. 

Wat al deze fantasieverhalen met elkaar gemeen hebben is dat ze het gevoel van saamhorigheid doorbreken dat zo essentieel is om door deze crisis heen te komen. Het leidt tot onenigheid en ruzie tussen hen die elkaar eerder vriendelijk gezind waren. Zelf heb ik dat helaas al diverse keren meegemaakt. 

Toch zijn er media die menen dat ze de complotverhalen over Sars Cov-2 en 5G het best negeren en dat het ook geen zin heeft om verspreiders ervan terecht te wijzen. Daaruit spreekt de verwachting dat de sprookjes vanzelf zullen verdwijnen. Een verkeerde benadering naar mijn mening.

Het zou iets anders zijn wanneer wilde fantasieën over Sars Cov-2 en 5G slechts afkomstig waren van enkelingen met een gering bereik. Dan is negeren inderdaad de te prefereren optie. De mate waarin samenzweringstheorieën zich de laatste weken door de sociale media hebben gevreten leert echter dat hier sprake is van een tendens die massale vormen heeft aangenomen en daardoor heel slecht vanzelf verdwijnt. Ontmaskering van leugens wordt dan essentieel en daar zouden de media volledig aan mee moeten werken, zodat de fact checkers er niet alleen voor staan. 

Politieke agenda

Een andere reden waarom ik het verkeerd vind de huidige samenzweringsmanie te negeren, is de politieke agenda die erachter schuilgaat. Alles wijst op een ‘gecoördineerde onderneming’. Een uitgelekt EU-rapport leert dat veel complotverhalen afkomstig zijn uit Rusland, al verzinnen ze die daar niet allemaal zelf. Het Russische propagandakanalen RT verspreidt vooral samenzweringstheorieën over Sars Cov-2 afkomstig uit Iran en China (waar ze er ook wat van kunnen), of uit de VS (zie later in dit artikel). Zo kan men zich altijd verschuilen achter het argument dat er slechts verslag werd gedaan. Rusland ontkent dan ook volledig iets met het verspreiden van samenzweringstheorieën te maken te hebben. 

Eerder was RT ook al een bron van complotverhalen over 5G. Het kan niet doorzichtiger. In februari 2019 kondigde een optimistisch klinkende president Putin de aanleg aan van een 5G netwerk in Rusland. ‘We moeten vooruit kijken’, zei Putin bij gelegenheid. Russische wetenschappers constateerden zelfs dat 5G-straling het immuunsysteem versterkt en inzetbaar is tegen kanker (wat even grote onzin is, omdat straling binnen deze frequentie de huid sowieso niet penetreert). Schoonheidssalons in Rusland bleken elektromagnetische straling te gebruiken om rimpels weg te werken, maar ondertussen ging RT vrolijk door met het wekken van de valse indruk dat 5G kanker en ander onheil veroorzaakt. 

Brexit/Trump

De strategie hierachter behoort tot dezelfde categorie als de Russische manipulaties die bijdroegen aan Brexit en de verkiezingswinst van Donald Trump. Bij het wereldkundig maken van samenzweringstheorieën over Sars Cov-2 en 5G gebruikt het Russische instituut voor onderzoek van internet dezelfde methodes. Het doet verder denken aan de desinformatiecampagne van Cambridge Analytica voorafgaand aan het Brexit referendum en de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Lees Mindf*ck van de voormalige Cambridge Analytica medewerker en latere klokkenluider Christopher Wylie en je zult zien dat het in dat boek krioelt van de Russen. 

De uiteindelijke doelstelling is de destabilisering en het doen ontstaan van chaos in Europa, waardoor radicaal/extreemrechtse, pro-Russische partijen daar hun kans kunnen grijpen. In militair opzicht mag Rusland dan niet veel voorstellen, maar in propagandistisch opzicht des te meer. Met in de kern een bulk aan complotverhalen die uit verschillende richtingen worden weggeplukt. 

De Russische intentie tot het creëren van chaos in het westen werd ook erg duidelijk met de hysterie rond vaccinatie van kinderen. Via een Russisch Twitteraccount werden zowel pro- als anti-vaccinatie tweets verzonden. De combinatie draagt bij tot verdeeldheid en daar is het de Russische strategen precies om te doen. 

De ‘gecoördineerde onderneming’ met politieke intenties achter de huidige stroom aan complotverhalen, leidt tot de conclusie dat argeloze verspreiders ervan zonder het te weten zelf deel uitmaken van een samenzwering. Bizar.

QAnon

In de VS bevindt zich een andere bron van samenzweringstheorieën. Over het algemeen geldt dat daar onder radicaal/extreemrechts sowieso al zeer buitenissige ideeën leven, maar het gekst wordt het bij een beweging die zich centreert rond een anonieme figuur (of figuren) die bekendstaat als QAnon, of Q, over wiens identiteit veel is gespeculeerd. QAnon braakte zijn beweringen aanvankelijk uit op 4chan en 8chan, websites waar racistische massamoordenaars hun manifesten plaatsten. 

Tot dat braaksel behoort de complottheorie dat Barack Obama, Hillary Clinton en George Soros samen met de zogeheten ‘diepe staat’ een staatsgreep voorbereiden om Donald Trump van de troon te stoten. Volgens een andere dosis Q-overgeefsel maken de democraten zich schuldig aan satanistische kindermisbruik. Sterker nog, ze zouden zelfs kinderen eten. Uiteraard wordt voor niets van dit alles een spat bewijs geleverd. 

QAnon voorspelde dat Obama, Clinton, Soros en anderen, door Trump gevangen gezet zouden worden op de Amerikaanse basis Guantanamo Bay op Cuba. Dat het niet gebeurde kwam voor objectieve waarnemers niet als een verrassing, want de voorspellingen van QAnon komen nooit uit. Toch blijven diens volgers volhouden dat The Storm, of The Great Awakening nabij is. Daarmee bedoelen ze de dag waarop Trump hard zal afrekenen met alles wat zij als vijanden beschouwen. Dat is nogal wat. Liberalen, socialisten, homoseksuelen, transgenders, intellectuelen, mensenrechtenactivisten, vluchtelingen, katholieken, moslims, Rothschilds (lees: ‘de Joden’), noem maar op. 

QAnon en zijn volgers zijn dus uit op de vestiging van een fascistisch regime, wat precies is waar Rusland in Europa naar streeft. De overeenkomst is treffend, ook omdat aan beide kanten samenzweringstheorieën als munitie worden gebruikt. Daarbij dient eraan herinnerd te worden dat de strategen in Moskou hun samenzweringsmateriaal ook uit de VS betrekken. 

Met het heilige geloof in Trump, alsmede in The Great Awakening, wordt de QAnon-beweging gekenmerkt door typisch messianistische en apocalyptische denkbeelden. Dat belooft zelden veel goeds. Zien we hier een terroristische organisatie in de dop? Een QAnon freak ondernam al een gewapende actie, een ander een moord. Bovendien beperkt de QAnon waanzin zich al lang niet meer tot de VS. Zo kent Nederland nu diverse website die het QAnon gedachtegoed verspreiden. Een daarvan heet zelfs QAnon. 

Janet Ossebaard

Het kon niet uitblijven dat samenzweringstheorieën over Sars Cov-2 en 5G ook tot het arsenaal van QAnon kwam te behoren. In het Nederlandse taalgebied worden die vooral verspreidt door de ‘graancirkeldeskundige’ Janet Ossebaard. Dat gebeurt op Youtube, waar eerder ook haar video’s verschenen over The Cabal, de volgens QAnon te bestrijden vijanden van Trump. De laatste weken is in Nederland een ware hype ontstaan rond Ossebaard. Voor haar video’s rond Sars Cov-2 kreeg ze (op het moment van schrijven) 645K kijkers. Je kunt uiteraard vraagtekens plaatsen bij dit cijfer, maar 363K kijkers vonden deel 1 van haar ‘documentaire’ over Sars Cov-2 en 5G kennelijk belangrijk genoeg om ook nog eens voor deel 2 te gaan zitten.

Toch vinden de mainstream media het niet nodig om de uitlatingen van Ossebaard te weerleggen. In plaats daarvan meent men dat de snel groeiende aandacht voor haar waanideeën vanzelf zal verdwijnen wanneer er het zwijgen toe wordt gedaan. Dit komt wat mij betreft op hetzelfde neer als stellen dat de opkomst van radicaal/extreemrechts, waar Ossebaard via haar enthousiasme voor QAnon een lans voor breekt, vanzelf wegvalt als er geen aandacht aan wordt besteed. Zoals ik eerder al aangaf is dit voor mij een verkeerde benadering. Youtube zal er ook uitsluitend onder druk van de mainstream media toe over gaan om verdeeldheid zaaiend vergif zoals van Ossebaard te verwijderen.  

Zo kon het gebeuren dat ik vooralsnog de enige ben met een kritisch artikel over Ossebaard op internet. Dat wil zeggen, naast de video van ‘Harry’ op YouTube, die er echt veel werk van heeft gemaakt om Ossebaards stellingen onderuit te halen. Alleen jammer dat hij niet nader ingaat op haar QAnon-connectie. 

Een korte geschiedenis van de samenzweringstheorie

In de periode na WOII bleven samenzweringstheorieën aanvankelijk beperkt tot een vrij klein gezelschap, al zorgde de moord op de Amerikaanse president John F. Kennedy er voor dat het denken in termen van samenzweringen tot een groter publiek doordrong. Niet zo vreemd overigens, want het viel hoe je het wendt of keert moeilijk te accepteren dat Lee Harvey Oswald binnen een zo korte tijd en op grote afstand twee voltreffers wist af te vuren met een inferieur geweer. 

Gedurende de jaren negentig en daarna gebeurde er het een en ander wat de verspreiding van complotverhalen stimuleerde. In de eerste plaats internet. Eerder waren conspiracy buffs aangewezen op boeken, die vaak kort in druk bleven en daardoor lang niet altijd voor iedereen bereikbaar waren. Dat veranderde zienderogen door internet. 

Daarnaast waren er de romans van Dan Brown, zoals The DaVinci Code. Leek op het eerste gezicht fictie, maar wie er meer van wist, begreep dat Brown zich erg in verschillende samenzweringstheorieën moest verdiepen om zijn verhalen te schrijven. Overigens noemt Brown in een van zijn thrillers de Nederlandse viroloog Ron Fouchier, die ik zelf ter sprake bracht in mijn vorige artikel voor De Wereld Morgen. Fouchier toonde zich niet geïnteresseerd in Brown. Ben ik zelf evenmin, ik ken zijn bronnen en constateer slechts dat die via hem een indirect maar groter bereik kregen.

Opgewarmde prak

Uiteindelijk was er dan de Sars Cov-2 pandemie. Die leidde niet alleen tot een lawine aan complotverhalen, maar accentueerde zoals gesteld ook de langer bestaande veronderstellingen over 5G. In feite was het een opgewarmde prak. Veel van wat nu over Sars Cov-2 wordt gezegd, klonk in de jaren tachtig en negentig al over hiv en Aids. Met name de typering van een ‘biologisch wapen’. 

Wat nu over 5G klinkt, werd in dezelfde tijd al gezegd over hoogspanningsleidingen. Die veroorzaakten kanker, zei men toen. Wetenschappers ontzenuwden het verhaal en tegenwoordig klaagt niemand er nog over. Maar als een coronavirus dertig of veertig jaar geleden tot een pandemie had geleid, waren samenzweringstheoretici er destijds zeer waarschijnlijk van overtuigd geweest dat hoogspanningsleidingen de oorzaak waren.

Er is over het algemeen weinig nieuws onder de zon. Janet Ossebaard richt haar pijlen op bankiers als de Rothschilds en de Rockefellers, waar conspiracy freaks het al in de jaren vijftig over hadden. Ze is de enige niet, want veel enthousiastelingen over samenzweringstheorieën denken tegenwoordig nog dat het bankiers zijn die in de eerste plaats de dienst uitmaken in de wereld. Het lijkt hen totaal te zijn ontgaan dat tech giants als Amazon, Google en Facebook de positie van bankiers voor een belangrijk deel hebben overgenomen en dat er alle reden is om aan te nemen dat die tendens zich voort zal zetten. Kijk eens naar de Bilderberg-conferenties – een samenzweringsthema als geen ander –  waar de bankiers geleidelijk aan plaatsmaken voor representanten van de cyber industry. Heel goed mogelijk zelfs dat er na de introductie van block chain weinig van het bankwezen zal overblijven. 

Onder de tech giants krijgt alleen Microsoft-oprichter Bill Gates er nu van langs in het samenzweringswezen. Omdat hij bijgedragen zou hebben aan het ontstaan van het Sars Cov-2 virus. Terwijl de arme (!) man niets anders deed dan luisteren naar virologen die vanuit hun professionaliteit wisten dat de uitbraak van een pandemie als gevolg van een coronavirus slechts een kwestie van tijd was.  

Complotgekkies

Hoe dienen de verspreiders van samenzweringstheorieën benaderd te worden? Vaak worden het ‘complotgekkies’ genoemd, maar ik ben het daar niet geheel mee eens, omdat het net even te gemakkelijk is om zo te oordelen. Doorgaans gaat het om mensen met een opleiding en een baan. Niet om mentally challenged personen in een inrichting of zo. Het kan vergeleken worden met het aannemen van een religieus geloofssysteem. Zoals samenzweringstheorieën tarten religies doorgaans iedere notie van rationaliteit, maar dat betekent niet dat gelovigen gek zijn. 

Over het algemeen slaat het samenzweringsvirus toe wanneer men daar als gevolg van sociale, maatschappelijke of privéomstandigheden ontvankelijk voor wordt. Ik weet het, want zo’n dertig jaar geleden was ik daar ook. Op internet zijn de sporen er nog van te vinden. De meeste klassieke samenzweringsverhalen ken ik nog in detail, maar later onderging ik een vorm van therapie, waardoor ik de psychologische mechanismen erachter leerde onderkennen en er immuniteit tegen kreeg. Zo werd ik een soort ervaringsdeskundige.

Sars Cov-2 voegt een nieuw aspect toe. Het hoeft geen betoog dat deze crisis tot een angst en onzekerheid leiden waar vrijwel niemand zich aan kan onttrekken. Daar komen emoties over het in huis opgesloten zijn bij, alsmede de andere redenen waarom deze periode zo moeilijk is. Tot overmaat van ramp is er een oud politiek establishment dat de toets der kritiek slecht doorstaat en daardoor tot nog meer twijfel leidt, vooral ook wat betreft het beleid ten aanzien van de Sars Cov-2 pandemie. Dat zijn omstandigheden waarin al snel behoefte ontstaat aan een houvast. 

Samenzweringstheorieën bieden die houvast, of pretenderen dat althans. Ze bieden aan hen die er gevoelig voor zijn een vorm van geruststelling. Verspreiders ervan roepen bijvoorbeeld nooit op tot fysieke afstand en het volgen van andere maatregelen om het virus te beteugelen. Integendeel, doorgaans ontkennen ze de noodzaak daartoe. Heel verklaarbaar dat velen de neiging voelen om daarin mee te gaan. Het is ook erg geruststellend om te geloven dat het ‘maar een griepje’ is. Het punt blijft alleen dat het een leugen is. 

Twijfelaars

Volgens een vaak gehoord argument heeft het geen zin om in debat te gaan met verspreiders van samenzweringstheorieën, omdat ze te vast in hun overtuiging zitten. Dat kan ik bevestigen, maar alleen wat betreft de harde kern onder de ‘gelovigen’. Zoals het new age-volk dat er in de jacht op het ‘spirituele’ sowieso al vaak decennia aan gewend raakte om de meest onbedaarlijke nonsens als waarheid te accepteren. 

Het is echter niet in de eerste plaats deze groep die een explosieve groei toont. In plaats daarvan zijn het juist de twijfelaars, die door gevoelens van angst en onzekerheid richting complottheorieën worden gedreven, waarvan het aantal de laatste tijd sterk is toegenomen. 

Juist omdat het twijfelaars zijn, moet het mogelijk zijn om deze groep aan boord van het rationele te houden. Dat wil zeggen, nu nog wel, want als er niets gebeurt, behoort deze groep binnen de kortste keren ook tot de harde kern. De media worden zo cruciaal, maar die moeten dan wel het idee laten varen dat het beter is om complotverhalen te negeren en niet te weerspreken. In plaats daarvan dienen de media tot het uiterste te gaan om samenzweringsfantasieën te ontzenuwen, ten einde de twijfelaars te beschermen tegen de harde kern van samenzweringstheoretici. Precies zoals vooral de meest kwetsbare groepen tegen Sars Cov-2 beschermd moeten worden. 

Mijn eerder genoemde artikel over Janet Ossebaard werd ruim 17.000 keer bekeken. Over het algemeen is dat veel, maar niets vergeleken met het aantal kijkers dat zij zelf trok op YouTube. Als ik een aantal van de twijfelaars langs deze weg van tegengif kon voorzien is dat echter hoe dan ook meegenomen. Hopelijk kan ook dit artikel daaraan bijdragen.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!