“We gaan dat doen omdat we er heel transparant in willen zijn en omdat Europa de toestemming geeft aan de lidstaten om dat te doen”, legt Lieve Busschots van het FAVV uit.
Dat staat te lezen op Deredactie.be maar het FAVV vertelt volgens Ides Debruyne van het Fonds Pascal Decroos slechts deels de waarheid. “Het FAVV is verplicht zijn inspectieverslagen vrij te geven”, zegt hij. Drie jaar geleden diende twee studenten een verzoek in om die verslagen in te kijken en werd dat geweigerd. Pas in 2013 gaf de Raad van State hen gelijk over de hele lijn, het verhaal wordt dus volledig verdraaid.”
Hallucinante procedureslag
In maart 2011 volgden Rudy Engels en Carmen De Rudder het postgraduaat Internationale researchjournalistiek, tijdens een opdracht stelden ze zich vragen bij het jaarrapport van het FAVV en dienden een verzoek in om de inspectierapporten in te mogen kijken. “We maakten daarvoor gebruik van de Wet op Openbaarheid van bestuur”, zegt Rudy Engels,”Die stelt dat iedereen het recht heeft elk bestuursdocument te raadplegen en er een afschrift van te krijgen, op enkele wettelijke uitzonderingen na.”
Wat volgde is een hallucinante procedureslag die op elke mogelijke manier vertraging op liep, “zo was er op een bepaald moment geen regering, dus ook geen beroepscommissie die een uitspraak kon doen. Of dan ontbrak er één technische zin waardoor onze brief opnieuw werd verworpen, soms konden we echt niet geloven dat er op zo’n manier werd geprobeerd ons de toegang te ontzeggen.
Uiteindelijk belandde de zaak bij de Raad van State,”Toen waren we al ruim twee jaar bezig met de zaak maar daarna hoorden we er niets meer van. Eerder deze week ontving Rudy Engels het bericht dat er reeds in november 2013 een uitspraak was gedaan, de Raad van State geeft hem en Carmen De Rudder over de hele lijn gelijk.
Wobben zegt u?
Wat is dat eigenlijk de Wet op Openbaarheid van Bestuur? Op 1 januari 1995 werd in België een nieuw grondwetsartikel van kracht waarmee een einde moest komen aan de cultuur van geheimhouding van administratieve documenten en overheidsbeleid.
Marleen Teugels is lector-onderzoekster en freelance journaliste, zij was één van de eerste om de WOB-wetgevingen te gebruiken. Volgens haar wordt er nog veel te weinig gebruik gemaakt van die wet. “In landen als Denemarken en Groot-Brittannië is wobben een ingeburgerd gebruik, voor journalisten is het schering en inslag. In België heerst een cultuur van informele bronnen, maar heeft de overheid de touwtjes zelf in handen.”
“Journalisten hebben nog te weinig kennis over de mogelijkheden die wobben biedt. Ik vind dat het een verplicht onderdeel moet zijn in elke opleiding journalistiek. Het is de taak van journalisten om over de schouders van de overheid mee te kijken en de burger te informeren in geval van misbruik.”
Een studie uit 2010 geeft haar gelijk, Met slechts één wob-verzoek per jaar per 100.000 inwoners behoort België samen met landen als Rusland en Spanje tot de slechtste van de klas. “In België is de wetgeving ontransparant en uiterst complex. Het is een lange procedure waar je veel geduld voor moet hebben, maar dat mag journalisten niet tegenhouden om hun werk te doen.”
Misleidende berichtgeving FAVV
Ides Debruyne vindt dat het verhaal niet correct naar buiten is gebracht. “Het Federaal Voedselagentschap doet nu alsof ze zelf met een plan naar buitenkomen, terwijl ze niet eens doen wat ze eigenlijk moeten doen, de verslagen integraal beschikbaar stellen. Ze zeggen in overleg te gaan met de horeca om een communicatiemethode af te spreken, terwijl in feite iedereen die verslagen kan opvragen.”
In 2011 staken Rudy Engels en Carmen De Rudder de zaak in gang, ze worden echter nergens vermeld in de berichtgeving. “Voor mij betekent het niet zo veel meer”, zegt Engels,”Ik ben ondertussen ook al afgestudeerd. Dit is vooral een overwinning voor de journalistiek, ik hoop dat er meer media-aandacht en belangstelling komt voor wobben, want de burger heeft het recht te weten wat de overheid allemaal doet.”