Op zondag 26 februari werd de actie tegen de Duitse wapenexport gelanceerd voor de Bundestag in Berlijn (foto: Dominik Butzmann - 'Aktion Aufschrei-Stoppt den Waffenhandel!')
Verslag, Nieuws, Europa, Afrika, Economie, Politiek, NAVO, Angola, Griekenland, Zuid-Afrika, Libië, Duitsland, Egypte, Vredesbeweging, SIPRI, Zuidelijk Afrika, Saoedi-arabie, Export van wapens, Africom, Oliewinning, DFG-VK, Emanuel Matondo, Exportlicenties, Bondskanselier Angela Merkel, Aktion Ohne Rüstung Leben, Pax Christi Duitsland, Bundestag, Guido Westerwelle, Von Deutschland geht Krieg aus, Bundessicherheitsrat -

Protest tegen Duitse wapenexport: “Von Deutschland geht Krieg aus”

Onder bondskanselier Angela Merkel (CDU) heeft Duitsland zich ontpopt tot de grootste wapenexporteur van de EU. Op wereldvlak moet het land alleen de VS en Rusland nog laten voorgaan. Maar ook het protest tegen de wapenhandel neemt fors toe. Zondag 26 februari werd voor de Bundestag in Berlijn actie gevoerd. Emanuel Matondo getuigt over de gevolgen van Duitse wapenexport voor zuidelijk Afrika.

vrijdag 2 maart 2012 10:40
Spread the love

Met 100 grote zwarte ballonnen in de vorm van bommen werd zondag op het grasveld voor de Bundestag in Berlijn de nieuwste campagne van de Duitse vredesbeweging ‘Aktion Aufschrei–Stoppt den Waffenhandel!’ (Protestactie-Stop de wapenhandel!) op gang getrokken.

26 februari werd als datum symbolisch uitgekozen met een verwijzing naar artikel 26, paragraaf twee, van de Duitse grondwet die stelt dat vanaf Duits grondgebied geen oorlog meer mag beginnen. De actievoerders vinden het schandalig dat Duitse bedrijven meer dan ooit grof geld verdienen aan de export van vaak hoogtechnologisch wapentuig. Daarom hanteren ze de slogan: “Von Deutschland geht Krieg aus”.

De campagne tegen de wapenhandel eist onder meer dat aan grondwetsartikel 26 een algemeen verbod op de uitvoer van wapens wordt toegevoegd. Volgens de meest recente cijfers van het Stockholmse vredesonderzoeksinstituut SIPRI is het volume van de Duitse wapenuitvoer in de afgelopen tien jaar maar liefst verzesvoudigd.

Duitse wapenexport op recordhoogte

In 2010 heeft de wapenhandel van onze oosterburen een nieuwe recordhoogte bereikt van 2,1 miljard euro. Duitsland is daardoor uitgegroeid tot de grootste wapenexporteur van de EU. Het aandeel van Duitsland in de wereldwijde wapenmarkt steeg van 7 tot 11 procent. Dit versterkte Duitslands rol op de lijst van de grootste wapenexporterende landen na de Verenigde Staten (30 procent) en Rusland (23 procent), maar nog voor Frankrijk en Groot-Brittannië.

Ondanks sussende verklaringen van de regering-Merkel, blijkt dat ook wapens worden geleverd aan landen die niet bepaald uitblinken in respect voor mensenrechten. Zo staat er momenteel een levering van 200 Leopard 2-tanks aan Saoedi-Arabië ter discussie. De campagne tegen de wapenhandel vreest dat deze tanks zullen worden ingezet om de voorzichtige protesten van een beginnende democratiseringsbeweging brutaal te onderdrukken of zullen worden gebruikt bij nieuwe interventies in Bahrein en andere Golfstaten.

Duitse wapenbedrijven verhogen Griekse schuldenlast

De campagne vindt het ook heel hypocriet dat Duitsland nog wapens levert aan Griekenland terwijl dat land momenteel op de rand van het staatsbankroet staat en vooral de Duitse regering het voortouw neemt om van Griekenland strenge bezuinigingsmaatregelen te eisen, die diep snijden in de levenskwaliteit van gewone mensen. Maar Duitse wapenbedrijven mogen de Griekse schuldenlast nog wat zwaarder maken, want Merkel wil van geen annulering van nog lopende contracten weten.

“Merkel neemt het op voor het kortzichtige belang van de Duitse wapenindustrie ten koste van de verarmde bevolking van Griekenland”, zegt Paul Russmann, campagnecoördinator bij Aktion Ohne Rüstung Leben. “Een niet onaanzienlijk deel van de Griekse schuldenlast heeft te maken met de extreem hoge uitgaven voor defensie. Alle landen die ooit wapens aan Griekenland hebben geleverd, dragen daar verantwoordelijkheid voor.”

“De uitvoer van wapens en militaire uitrusting moet worden verboden omdat ze conflicten nog meer aanwakkeren”, zegt Christine Hoffmann, algemeen secretaris van Pax Christi Duitsland, die de wapenhandelcampagne mee ondersteunt.

“Vanuit Duitsland beginnen weer oorlogen”, bekritiseert Jürgen Grasslin, federaal woordvoerder van de Duitse vredesbeweging DFG-VK. “De federale overheid verleent licenties voor wapenleveringen aan dictators in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De Libische dictator Khaddafi kon zonder problemen Milan-antitankraketten kopen, de Egyptische dictator Moebarak kreeg G36-aanvalsgeweren geleverd, Saoedi-Arabië bouwt met Duitse steun een veiligheidshek aan de grens en krijgt gevechtsvliegtuigen van het type Eurofighter.”

Gebrek aan transparantie bij exportlicenties

Met petitieacties gericht aan de federale parlementsleden wil de actie de Duitse politici oproepen om een algemeen verbod in te stellen op wapenexport. Volgens recente peilingen zou 78 procent van de Duitsers voorstander zijn van veel strengere regels voor wapenexport.

In Duitsland is het de Bundessicherheitsrat die beslist over het toekennen van wapenexportlicenties. Dit is een orgaan dat bijzonder weinig transparantie toelaat en de parlementsleden die er zitting in hebben, zijn gebonden door een levenslange zwijgplicht. Ook nadat ze de Rat verlaten hebben. De campagne vindt dat het parlement zwaar tekort schiet in zijn controlerende taak.

De Duitse export van militaire uitrusting neemt gestaag toe. Oorlogsschepen, gevechtsvliegtuigen en helikopters, tanks en raketlanceerders, geweren en machinepistolen, maar ook vergunningen om wapens onder Duitse licentie elders in de wereld te produceren.

Hoewel de grootste klanten van de Duitse wapenindustrie nog altijd NAVO-lidstaten zijn, is er de laatste jaren een duidelijke tendens waar te nemen om ook naar dictaturen en autoritaire regimes in Afrika, Azië of Latijns-Amerika te exporteren. Volgens cijfers van SIPRI verdubbelde de export in de periode 2005-2009 in vergelijking met voorgaande jaren. Tussen 2001 en 2009 werd voor 63,8 miljard euro aan wapenexportvergunningen toegekend.

Verwoestende gevolgen voor ontvangende landen

“De gevolgen van de uitvoer van Duitse wapens zijn verwoestend voor de mensen in de ontvangende landen: bestaande gewelddadige conflicten kennen steeds vaker een  escalatie, talloze mensen worden gedood, gewond of geraken ontheemd of lijden aan ernstige trauma’s. Een voorbeeld is zuidelijk Afrika”, zegt de Angolese journalist en vredesactivist Emanuel Matondo.

Hij was maandagavond 27 februari de centrale gast op een lezing in het kader van de wapenhandelcampagne in Aken – de eerste in een lange reeks door heel Duitsland, georganiseerd in samenwerking met katholieke en evangelische kerken, vakbonden en mensenrechtenorganisaties met als titel: ‘Wapenexport naar zuidelijk Afrika, een deal met de dood’. Hij publiceert al jaren over de burgeroorlog in Angola, de wapenexport en de bijbehorende corruptie in de samenlevingen van zuidelijk Afrika.

Merkel naar Angola om oorlogsschepen te slijten

Angola, dat tot tien jaar geleden in een bloedige burgeroorlog was verwikkeld, heeft altijd een militaire cultuur gekend, die alle sectoren van de samenleving beïnvloedde. Nu het land een belangrijke olie-exporteur is geworden, wordt ook meer en meer geld uitgegeven aan dure wapensystemen. Corruptie is alomtegenwoordig, en de westerse staten blijven ‘als partners’ miljarden verdienen aan de wapenexport. Om de ongehinderde export van grondstoffen mogelijk te maken en de strategische handelsroutes van de zuidelijke Atlantische Oceaan te beschermen, zijn bijvoorbeeld ook oorlogsboten nodig.

Emanuel Matondo verklaart het bezoek van de Duitse bondskanselier Merkel in juli 2011 aan Luanda vanuit dit perspectief. Een exportproject domineerde het nieuws in Angola en kwam ook in de Duitse media aan bod: de export van oorlogsschepen, gebouwd op de Lürssen-scheepswerf in Bremen. In de Duitse media was sprake van ‘patrouilleboten’ om de kustwateren te beschermen tegen ‘piraten’. Volgens Matondo is de ware toedracht wel even anders.

President José Eduardo dos Santos van Angola heeft plannen om Angola te doen uitgroeien tot een regionale macht. Het Duitse aanbod om te helpen bij de uitbouw van een stevige ??marine kwam als geroepen. Voor de Atlantische kust van Angola zijn trouwens geen piraten actief, maar het is wel een strategische regio – tot de Golf van Guinee in het noorden – voor de oliewinning. Het contract met Duitsland zou gaan om oorlogsschepen: fregatten en korvetten, een specialiteit die Lürssen heel goed onder de knie heeft.

Het Angola-bezoek van Merkel is ingebed in het ‘nieuwe Afrika-concept’ van de federale overheid en de Amerikaanse Africom-plannen. Het hoofdkwartier van Africom, dat de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Afrika moet coördineren, zit nog altijd in het Duitse Stuttgart omdat (voorlopig) geen enkel Afrikaans land het coördinatiecentrum op zijn grondgebied wil.

Olie en wapens

Angola speelt vanwege zijn extreem rijke olie-en gasreserves een steeds belangrijkere rol. Van de vier geplande Duitse contracten is er uiteindelijk maar één ondertekend. Een deelname van Siemens aan de bouw van een waterkrachtcentrale. De andere drie zitten voorlopig nog in de koelkast, maar de militaire lobbygroepen zijn in Berlijn al volop aan het werk om de interessante deals te laten doorgaan. “Dat Angola onlangs nog door de Wereldbank op de vingers werd getikt wegens een totaal gebrek aan transparantie in de olie-inkomsten, is van geen belang”, aldus Matondo.

Vooral Zuid-Afrika is een grote afnemer geworden van Duitse wapens en hoogtechnologische onderdelen voor wapensystemen. Meestal vallen die onder het begrip ‘dual use‘, wat wil zeggen dat ze ook voor burgerlijke toepassingen kunnen worden gebruikt en dus niet altijd duidelijk als ‘wapens’ zijn te identificeren. Zuid-Afrika heeft zelf een stevig uitgebouwde wapenindustrie en gebruikt Duitse componenten en technologie in wapensystemen die naar 58 derde landen worden uitgevoerd. Vorig jaar exporteerde Duitsland voor 1,8 miljard euro wapentuig naar Zuid-Afrika. Het diamantrijke Botswana staat op nummer twee, Angola op drie.

Nieuwe parlementaire initiatieven zijn nodig om de verankering van een algemeen verbod op de wapenuitvoer in de Duitse grondwet te krijgen. “Merkel en haar liberale minister van Buitenlandse Zaken, Guido Westerwelle, hebben het wel graag over hun inzet voor de mensenrechten, maar gezien de huidige praktijk van Duitse wapenexport is dat een complete farce”, besloot Matondo zijn lezing in Aken.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!