Tienduizenden doden, talloze afgehakte ledematen, onnoemelijk veel verkrachtingen, in de jaren negentig van vorige eeuw woedden er zware oorlogen in de West-Afrikaanse landen Sierra Leone en Liberia. En Muammar Khaddafi was daarvoor de hoofdverantwoordelijke.

Er is groeiende ergernis in Afrika en elders over de late aanpak van Muammar Khaddafi. Het is immers niet van gisteren dat er zware klachten zijn over zijn optreden in Sierra Leone en andere West-Afrikaanse landen.

De spin in het web

Khaddafi was de spin in dit oorlogsweb. Hij financierde deze oorlogen. Hij had de ambitie om in West-Afrika een aantal satellietstaten rond Libië te verzamelen, en dat kon best via het destabiliseren van de bestaande regimes.

Daartoe kregen Afrikanen een guerrilla-opleiding in Libië, bij hen onder andere de oorlogsvoerders in Sierra Leone zoals Charles Taylor en Foday Sankoh.

Op zoek naar het verschil tussen Khaddafi en Taylor?

Het zijn niet de minsten die van zich laten horen. David Crane is nu professor aan de Syracuse universiteit,  maar van 2002 tot 2005 was hij de hoofdaanklager bij het Sierra Leone-tribunaal:

“De rechtstreekse deelname van de Libische leider aan de oorlogen in zowel Sierra Leone als Liberia veroorzaakten de moorden, verkrachtingen en verminkingen van meer dan een miljoen mensen.“

Er zijn al heel lang oproepen om hem daarvoor te berechten, net zoals ook Charles Taylor terechtstaat in Den Haag. David Crane is overduidelijk over waarom dat niet is gebeurd: “Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Canada, de Verenigde Naties en Nederland waren daar niet voor gewonnen. De betrokkenheid van Khaddafi is nochtans geen speculatie. Ze stond overduidelijk in onze aanklacht.’

‘Welkom in de wereld van de olie.”

En waarom dan was er zoveel verzet om over te gaan tot gerechtelijke actie? Ook daarover laat Crane geen twijfel bestaan: “Welkom in de wereld van de olie.”

Zijn voormalige collega Desmond de Silva, een gereputeerd advocaat, is al even zonneklaar: “Khaddafi speelde de hoofdrol in die oorlog.”

“Wij weten van niets.”

Zowel de Labour politicus Jack Straw als de conservatief Malcolm Rifkind, allebei voormalig Brits minister van Buitenlandse Zaken, zeggen verrast te zijn door de uitspraken. Straw kan zich op geen enkele wijze herinneren dat Groot-Brittannië druk zou hebben uitgeoefend om Khaddafi niet te vervolgen. Rifkind betwijfelt, naar eigen zeggen, dat olie een rol zou hebben gespeeld.

Soms kunnen feiten het geheugen opfrissen. In 2004, bij het bezoek van Tony Blair aan Khaddafi, is er een grote overeenkomst getekend tussen oliemultinational Shell en Libië over gasexploitatierechten aan de kust.