De laatste tijd zien we heel wat non-profit-organisaties actief in riskante beleggingen…. De non-profit begint te lijken op de profit ?
Vlaamse mutualiteiten
Een van de investeerders in CDO’s was klaarblijkelijk de CM of de christelijke mutualiteiten volgens de pers ; de CM investeerde zowel rechtstreeks (via een bank) in CDO’s als dat ze ook als economische eigenaar onrechtstreeks (via ACW via Arco via Dexia) investeerde in CDO’s ; de CM is een non-profitorganisatie ; volgens sommigen wijst dit op het feit dat de CDO’s als een laag risico werden gezien, want de CM zou vooral een lage risicoinvesteerder zijn of moeten zijn.
We vonden slechts één bron die ook bevestigd welke tak of afdeling of activiteit van de CM in de CDO’s investeerde : volgens Gilbert De Swert, ex-hoofd van de studiedienst ACV, gaat het over
“… de Christelijke Mutualiteiten hun voorhuwelijksspaargelden…. ”. Hij vermeldt, in zijn boek Crisismoorden van 2010, noch een bedrag, noch een beperking van een bedrag, doch wel expliciet “hun voorhuwelijksspaargelden”. In datzelfde jaar 2010 kondigt de CM aan …. dat ze stopt met de uitbreiding van het voorhuwelijkssparen (voortzetting door bestaande klanten kan). De christelijke mutualiteiten “stoppen” met voorhuwelijkssparen, alhoewel ze er al mee bezig is sinds eind de jaren veertig van vorige eeuw én al 350 000 spaarders in heeft ; ze deelt expliciet mee dat voor de bestaande contracten de opgebouwde kapitalen en de verworven interesten zijn gegarandeerd.
De door de CM officiëel medegedeelde motivatie is duidelijk : “ …. CM wil voor haar leden een partner in de gezondheid zijn. Daarom spitst het ziekenfonds zich in haar voordelenpakket toe op gezondheidszorg en welzijn. Een financieel product hoort daar niet bij….. “. De hoofdreden hiervoor moet volgens de pers gezocht in de gigantische verliezen (75 mio €) die de sector leed op het voorhuwelijkssparen, dat een gegarandeerde rentevoet kent. Niemand in de pers, voor zover wij terugvinden, (de CM overigens ook niet) maakt de link tussen de verliezen van de CM op het voorhuwelijkssparen en de CDO’s.
Franstalige mutualiteiten
Die belegging in CDO’s had ook nog een broertje. Diezelfde christelijke mutualiteiten (maar aan de franstalige kant) van hier hadden ook belegd in Lehman producten, vermoedelijk in zgn. structured notes ; Solimut (de activiteit hospitalisatieverzekeringen van de Mutualités Chrétiennes wordt explicet genoemd door De Swert in zijn recent boek als slachtoffer.
Wat deze feiten volgens ons mogelijks duidelijk maken is het volgende :
- de CM had mogelijks geen of geen hoge eigen ethische of sociaal verantwoorde criteria voor zijn eigen beleggingen of de herbelegging van gelden van zijn klanten ; nog Lehman Brothers noch rommelobligaties kunnen nu eenmaal als ethisch hoogstaand aanzien worden ; op de website van de CM vinden we in elk geval geen criteria
- de CM zocht dus blijkbaar hogere rendementen ; CDO’s en Lehman notes stonden gekend voor een hoger rendement tegenover (gepercipiëerde) gelijke risicoklassen.
Het feit dat – althans volgens een anonieme bron in de pers – de “enkele miljoenen euros” slechts een klein deel van de investeringsportefeuille van de CM uitmaken, is ter zake niet relevant.
Wij staan niet alleen met onze perceptie : ook Gilbert De Swert zelf, ex-hoofd van de studiedienst van het AVC, is bikkelhard voor (onder andere) de CM in zijn boek Crisismoorden : hij schrijft : “…. Je staat versteld over wat zo’n lijst openbaart : het verlies aan morele waarden waarop sociale economie en caritatieve sector zich altijd op beroepen. Virgilius had het al over … de verfoeilijke gouddorst…. “.
De overheid en CDO’s – het Vlaams overheidsfonds ARKimedes
De recente pers noemt ook uitdrukkelijk ARKimedes als investeerder in CDO’s.
Criticus en ex-studiediensthoofd bij het ACV Gilbert De Swert heeft er ook commentaar op in zijn recente boek Crisismoorden: “…. geld werd deels gekanaliseerd naar giftig Amerikaans financiëel spul en werd niet aangend voor kredietverlening aan bedrijven hier. ARKimedes was voor dat laatste nochtans uitdrukkelijk opgericht…. “.
De overheid en CDO’s – het Kringloopfonds
Een van de investeerders in CDO’s is ook Kringloopfonds (in het Frans : le Fonds de l’Economie sociale et Durable) ; het Kringloopfonds was een overheidsfonds ; dit fonds moest investeren in kredietverlening aan projecten in de sociale economie ; het is dus een soort van sociaal investeringsfonds ; het was indertijd het paradepaard voor de sociale economie van Johan Vandelanotte en van Staatssecretaris Els Van Weert.
Het fonds stopte zijn overschotten in CDO’s ; wat hebben CDO’s in godsnaam met sociale economie te maken ? Na de afboeking op nul van de betrokken CDO’s werd het Kringloopfonds opgedoekt. Volgens de pers verliest het Kringloopfonds, een fonds voor sociale economie, 25 mio € (van de 75 mio € die het ophaalde bij 13 500 beleggers) …… en dit verlies situeert zich volledig buiten de sociale economie ; begrijpen wie begrijpen kan ; de krant De Standaard stelt ook de vraag expliciet : ware het niet beter geweest mocht het Kringloopfonds zijn te veel aan cash belegd hebben in risicoloze duurzame Belgische beleggingen, zoals duurzame thesauriefondsen of obligatiefondsen? Duurzame beleggingen waren er overigens verplicht ?!
Het Kringloopfonds deed alles wat het deed “goed”…. . Het belegde volgens de pers ook bij een andere bank in gestructureerde producten, met name voor ongeveer 3 mio € ; het verloor daarop ongeveer eveneens nog eens 1,3 miljoen €.
Een politicus bijt zich vast in het dossier, met name CD&V Kamerlid Stefaan Vercamer ; zijn visie erop is niet eenvoudig weg te wuiven. We geven ze even (deels) weer in een notedop :
- het Kringloopfonds was er om te investeren in de sociale economie, niet om te beleggen in CDO’s ;
- het Kringloopfonds heeft een relevant gedeelte van zijn vermogen, met name 1/3de belegd in CDO’s, wat een overantwoord grote proportie is ;
- het Kringloopfonds kreeg ter zake overigens volgens Stefaan Vercamer een negatief advies van Ethibel VZW, de waakhond over ethische beleggingen in België ; hij stelt hierover letterlijk het volgende op de CD&V website : “… “Het is goed even terug te gaan naar de oprichting van het KLF. Toen werd een overeenkomst afgesloten met Ethibel voor het toezicht op de ethische beleggingen. De directeur van Ethibel bevestigt mij dit contract. Maar voegt er in één adem aan toe: wij hebben het KLF gewaarschuwd voor die CDO’s …. . Zij hebben ons advies niet gevolgd. Dat bevestigt dat het KLF op zoek was naar hogere intresten om tegemoet te komen aan de startvoorwaarden die de overheid had opgelegd. Het KLF heeft Ethibel niet willen betrekken bij het vinden van oplossingen…. “;
- meer zelfs : volgens Vercamer zegde het Kringloopfonds, dat een kontrakt had lopen met Ethibvel voor de controle op de beleggingen, het kontrakt met Ethibel zelfs op ; daardoor was elke externe controle op het ethische karakter onmogelijk geworden ; hij stelt hierover letterlijk het volgende op de CD&V website : “… Het KLF vond zelfs dat de dienstverlening van Ethibel naar andere luiken van hun beleggingen te duur uitviel. Het KLF heeft Ethibel niet verder geraadpleegd om oplossingen te vinden voor haar ethische beleggingen. Meer nog: het contract met Ethibel werd door het KLF opgezegd. Er was dus geen externe controle meer op het ethisch karakter van de beleggingen bij het KLF….” ;
- het Kringloopfonds is overigens volgens hem in 2007 geschrapt van de lijst van instellingen die met ethisch beleggen bezig waren ; hij stelt hierover letterlijk het volgende op de CD&V website : “…Klap op de vuurpijl is de rode kaart die het KLF kreeg voor 2007. Meer dan een jaar geleden werd het Kringloopfonds geschrapt van de lijst van ethisch/duurzame beleggingen voor het Mira-T verslag over 2007 (Mira-T is het jaarlijks MilieuRapport per thema waarin ondermeer een hoofdstuk gewijd wordt aan “Positieve maatschappelijke activiteiten in de financiële sector: duurzame beleggingsfondsen”). In geen enkel jaarverslag werd daarvan melding gemaakt. Het KLF werd daarvan op voorhand op de hoogte gebracht, maar heeft daar nooit enige reactie op gegeven aan Ethibel… “ ;
- tot slot heeft het Kringloopfonds dit alles nooit vermeld of gemeld, aldus Vercamer.
Vercamer wil hierover in de opvolgingscommissie een antwoord van staatsecretaris Coudard en van de verantwoordelijken van het Kringloopfonds: hij wil weten wie dit heeft beslist en/of toegelaten. Desnoods zal hij zelf de zaak aankaarten bij het Rekenhof voor een audit. Ook anderen pleiten hier overigens voor.
Ook de liberale politicus en Kamerlid Luk Van Biesen bijt zich hier in vast, met een soortgelijke argumentatie.
Zij worden hier deels en indirect gesteund door een door de overheid besteld rapport over de sociale enonomieactor vanuit de sociale economie. Wij citeren rechtstreeks uit een rapport van 12 november 2009, opgesteld door Netwerk Vlaanderen en Réseau Financement Alternatif, over het Kringloopfonds : (citaat) “… “In 2005 werd aan Dexia Asset Management een mandaat van 10 miljoen euro toegekend om te beleggen in duurzame fondsen.
De fondsen zijn samengesteld uit zowel risicovolle, risicoarme als risicoloze activa… Eind 2007 was de waarde van de door Dexia beheerde SRI-effecten 10.4 mio Euro… Begin 2006 werd ook aan Fortis Investment een mandaat toegekend om 5 miljoen euro te beleggen in fondsen onder MVI label, opnieuw binnen een mandaat met kapitaalbescherming. Dit mandaat werd begin 2007 opgetrokken tot 10 miljoen euro. …. .In 2007 besliste het Kringloopfonds de liquiditeiten niet langer te beleggen via een klassieke beleggingsrekening, maar ook hier voor een ethisch gescreend alternatief te kiezen.
De middelen werden voortaan belegd via een duurzaam geldmarktfonds ……. In de balans opgenomen onder ‘SRI geldmarktfondsen …’ en wel voor een bedrag van 4.2 miljoen euro. Eind 2007 stond tweederde van het beschikbare vermogen (samengesteld uit het eigen vermogen + de obligatieleningen) uit in ethisch gescreende beleggingen of in kredieten en participaties toegekend aan de sector van de sociale en duurzame economie. Op een balanstotaal van 78.4 miljoen was 26.2 miljoen belegd in financiële effecten uit de sector van de sociale en duurzame economie en 24.9 miljoen in fondsen die SEE-criteria hanteren ….. De andere middelen werden volgens het jaarverslag geplaatst in beleggingsproducenten die geen ethisch label dragen, of werden aangewend als liquide middelen. Het jaarverslag meldt dat deze liquide middelen o.a. aangehouden worden voor de goedgekeurde financieringsvragen die nog niet of nog niet volledig zijn opgenomen….”.
Het tijdschrift Financité noemt het gebeurde bij het Kringloopfonds meteen en zonder blikken of blozen “… un très mauvais exemple.. “.
Criticus en ex-studiediensthoofd bij het ACV Gilbert De Swert heeft er ook commentaar op in zijn recente boek Crisismoorden : “…. geld werd deels gekanaliseerd naar giftig Amerikaans financiëel spul en werd niet aangend voor kredietverlening aan bedrijven hier…. “.
Johan Vandelanotte wordt openlijk mee deze evolutie verweten bij het fonds, doch zonder enige concrete grond of feiten, vanwege bepaalde websites met zelfs (behoudens vergissing van onze kant) anonieme ondertekenaars.
Staatssecretaris Philippe Courard (PS) zegt geen enkele verantwoordelijkheid te dragen voor de beleggingen in rommelkredieten.
Een van de hoogste verantwoordelijken van het Kringloopfonds was lange tijd Jan Depoortere :
*
hij was nog actief voorheen … in de sociale economie zelf met name bij Hefboom cvba ;
*
volgens sommige bronnen werkte hij er nog altijd eind 2009,
*
doch volgens meer upgedate bronnen werkt hij sinds minstens 2009 tot heden voor een private bank als Senior Loan Account Manager.
Op de website van de politicus Van Biesen staat vermeld : “…Directeur Depoortere is opgestapt…..”, zonder meer.
Het Kringloopfonds is ondertussen in vereffening. Met de goedkeuring van de Programmawet van 8 juni 2008 werd immers overgegaan tot een uitdoofscenario voor het Kringloopfonds. Meer bepaald werd beslist dat ‘Vanaf 1 januari 2009 de activiteit van het Kringloopfonds zich zal beperken tot het beheer van de kredieten en de deelnemingen die voor die datum verleend zijn of waartoe voor die datum besloten is’. De hoofdverklaring voor de opdoeking zit hoogstwaarschijnlijk niet in de CDO’s, maar in het feit dat de overheid besliste de sociale economie te regionaliseren.
De droom van hoge winsten zonder (zichtbaar) risico lokt elkeen ?
Het is helemaal niet duidelijk of de overheid compensatie zal vragen van de banken. De pers schrijft er ook niets over.
Het ging ten slotte om geld van de of minstens voor de sociale economie…..
Andere social prodit organisaties in Lehman Brothers ?
Wie belegde er volgens de pers allemaal in Lehman Brothers risico, dat een vrij goed rendement/risico verhouding gaf….. op het eerste zicht ? Inderdaad, een heel deel non-profit of social profit of sociale economie actoren :
- zieken- en rusthuizen : bv. VZW Emmaüs in Mechelen ;
- kloosterordes en religieuze groeperingen : bv. de Broeders van Liefde (Gent), Zusters van Sint-Vincentius (Gijzegem), de Vlaamse Capucijnen, de Zusters van Sint-Jozef (Bilzen), de Benedictinessen (Poperinge).
Social profit organisaties in Madoff ?
Wie waren er klant (direct of indirect) bij de meester–oplichter, die altijd een (eigenlijk te) hoog gemiddeld rendement gaf aan zijn klanten zonder dat ook maar iemand verstond wat hij echt deed met je geld ? Klanten waren in de Belgische ngo-sfeer o.a. de Broeders van Liefde (500 000 €) en de zusters van Sint-Vincentius (1 000 000 €).
Over beide fenomenen verklaarde Gilbert De Swert, het visionaire ex-hoofd van de studiedienst van het ACV (deel van het ACW) duidelijk en klaar het volgende in zijn Crisismoordenboek : “…. Je staat versteld over wat zo’n lijst openbaart : het verlies aan morele waarden waarop sociale economie en caritatieve sector zich altijd op beroepen. Virgilius had het al over … de verfoeilijke gouddorst…. “. Zowel Virgilius en De Swert hebben o.i. gelijk.
Voor ons is het duidelijk ….
… en waarschijnlijk is het ook duidelijk – ondertussen – voor een deel van de social profit : sommigen gaan te ver in hun wens tot meer rendement, tot meer diversificatie, tot meer beleggingen met meer mogelijk rendement. Moge Madoff, CDO, Lehman Brothers een waarschuwend teken aan de kapitalistische wand zijn… Niet alleen banken vergissen zich in beleggingen…. .
Voor zover dat iemand zou zeggen of stellen dat men niet besefte in wat men belegde is er maar één regel : stop je geld nooit in iets dat je niet begrijpt, social profit of niet.
Evenzeer als traditionele en zelfs als kapitalistische beleggers zijn we in de social profit immers mede verantwoordelijk voor het ethisch karakter en de de normaliteit van onze beleggingen.
Wie het onderste uit de kan wil krijgt het spreekwoordelijke deksel op de neus….
BRONNEN EN LITERATUUR (op aanvraag van geïnteresseerden toegevoegd )
BM., CM stopt met voorhuwelijkssparen, Bankactiviteit past niet bij gezondheidsfonds, in www.standaard.be, 03 11 2010
BROENS, B., Fonds daagt KBC voor de rechtbank, in DE TIJD, 16 12 2009, p. 4
BROENS, B., KBC in vizier Modrikanen, in DE TIJD, 19 mei 2009
BROENS, B., Genoegdoening voor CDO’s, in DE TIJD, 18 09 2009, p. 5
BROENS, B., SEPHINA, M., Waardevermindering CDO’s treft ook de federale regering, in DE TIJD, 22 10 2009, p. 1
BROENS, M., SEPHINA, M., Kringloopfonds verslikt zich in CDO’s, in DE TIJD, 22 10 2009, p. 4
CDR., TIJD, CDO-virus ingedamd op beurs van Brussel, in DE TIJD, 18 02 2009, p. 7
COECKELBERGH, D., Non profit en gestructureerde producten, in VZW Actueel, Standaard Uitgeverij, 06 11 2009, Nr. 19, p. 1 en 2.
DENDOOVEN, P., Banken sleuren klanten mee in hun val, in De Standaard Online, 30 december 2008
DENDOOVEN, P., CDO-Belegging was sprong in het duister, 10 juli 2009, in DeStandaard.Online, http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=NH2CG36B&ref=krantenkoppen
DE SWERT, G., Crisismoordenboek, EPO, 210, p. 85.
DE TIJD, Vergoeding voor gedupeerden van KBC-rommelkredieten, in DeFinanciëleMorgen, DeMorgen, 18 september 2009, p. 22
DE TIJD, Bh-fabrikant Van de velde mispakt zich aan herverpakte kredieten, in DeMorgen, 18 februari 2009, p. 19
Eigen research en telefonische kontakten
EV., Kringloopfonds verslikte zich ook in Fortisaandelen, in DeMorgen, 16 12 2009, p. 18
FEM., Belga, Kringloopfonds verliest 25 miljoen door belegging in toxische producten KBC, in www.skynet.be, 01 12 2009
http://www.vnz.be/diensten/voorhuwelijkssparen/public
http://www.cm.be/nl/100/nieuws_home/voorhuwelijkssparen.jsp
http://www.plaxo.com/directory/profile/141734423125/a519c562/Jan/Depoortere, raadpleging per 16 12 2009
http://www.linkedin.com/pub/dir/jan/depoortere, consultatie per 15 12 2009
http://www.toolboxh2o.org/IMG/pdf/Uitnodiging_Colloquium_duurzame_financiering-2.pdf.
JVG, Kringloopfonds verloor ook op Fortisbelegging, in www.vandaag.be, 15 12 2009, 16:20
MH., Kringloopfonds mocht niet beleggen in toxische producten, in www.express.be, 02 12 2009
L.V.D., Clients CDO : Déminor et KBC signent l’armistice, in L’ECHO, 18 09 2009, p. 5
PDG, Bedrijven viseren KBC, in DE TIJD, 13 02 2009, p. 1
PDD, Rommelproducten achtervolgen KBC, in De Standaard, 20 mei 2009
SNOECK, D., Van de Velde daagt KBC voor rechter in CDO-dossier, in DE TIJD, 30 07 2010, p. 1
TEGENBOS, G., Kringloopfonds 25 miljoen €uro kwijt, in www.standaard.be, 02 12 2009.
TEGENBOS, G., Kringloopfonds 25 miljoen €uro kwijt, in www.standaard.be, 02 12 2009
TEGENBOS, G., Kringloopfonds 25 miljoen €uro kwijt, in www.standaard.be, 02 12 2009
VAN BIESEN, L., Overheid vergokt 25 miljoen €, in http://www.lukvanbiesen.be/cms/pers/20091202111653.pdf, consultatie per 16 12 2009
VAN DEN ABEELE, PH., De sociale overheidseconomie, in http://inflandersfields.eu/2009/12/de-sociale-overheidseconomie.html, 05 12 2009, 20:13
VANDENDOOVEN, P., KBC en Deminor begraven strijdbijl, in www.standaard.be, 18 september 2009
VANDEPOORTERE, J., Het kringloopfonds, De overheid als financieringspatner, in Triodomagazine, voorjaar 2007, nr. 104, 10/16 én in http://www.triodos.be/be/static/pdf/benl_tm-104.pdf, , consultatie per 16 12 2009
VANDEPOORTERE, J., Fonds de l’économie sociale et durable, En parteneriat avec les pouvoirs publics, in Triodos Magazine, Printemps 2007, nr. 104, 10/16 én in http://www.triodos.be/be/static/pdf/befr_tm104.pdf, consultatie per 16 12 2009
VAN GEYTE, J., Kringloopfonds verloor ook op Fortis-belegging, in http://www.hbvl.be/nieuws/geldzaken/aid887259/kringloopfonds-verloor-ook-op-fortis-belegging.aspx, 15 12 2009
WEYN, L., BAYOT, B., DEMOUSTIEZ, A., CAYROL, A ., Netwerk Vlaanderen, Réseau Financement Alternatif, ‘Service public fédéral de programmation Développement Durable, Rapport d’évaluation sur la gestion de l’argent public ou à caractère public sous l’angle de l’investissement socialement responsable’, Etude financé par le Service Public Fédéral de programmation Développement Durable, 81 p., in http://www.financite.be/gallery/documents/communiques-de-presse/2009/rapport-final-gestion-argent-public-isr-.pdf. 3
X, KBC dans le viseur de Modrikanen, in L’Echo, 19 mai 2009
X., Jaarresultaten VAN DE VELDE lijden onder CDO’s, in DE TIJD, 18 02 2009, p. 7
X., KBC geeft CDO-kopers compensatie, in DE TIJD, p. 1
X., Kringloopfonds negeerde meerdere keren een rood licht, in http://www.cdenv.be/actua/nieuws/kringloopfonds-negeerde-meerdere-keren-een-rood-licht, 15 12 2009
X., Les conseils de KBC contestés, Déminor sollicité, in L’ECHO, 13 02 2009, p. 9
X., Spaarders hoeven zich geen zorgen te maken, in Voorhuwelijkssparen, CM-Nieuws, in Visie, 12 november 2010, p. 15
X. Maakt sparen voor huwelijk u rijk?, in Netto, 13 11 2010, p. 22 – 23
X., Christelijke Mutualiteit laat voorhuwelijkssparen uitdoven, in DE TIJD, 04 11 2010, p. 10
X., Spaarders hoeven zich geen zorgen te maken, in Voorhuwelijkssparen, CM-Nieuws, in Visie, 12 november 2010, p. 15
X., Un très mauvais exemple, in Financité, revue trimestriel, N° 16, 16 12 2009, p.
X., VANDE LANOTTE’s SPOOKCONSTRUCTIES, in http://vaalguy.skynetblogs.be/tag/1/kringloopfonds, 03 12 2009.
X., Sociaal ondernemerschap stimuleren, in http://www.triodos.be/be/whats_new/news/general/Ecosociale051009, consultatie per 16 12 2009
X., Vereffening Krinloopfonds, in http://www.kf-fesd.be/home.htm, consultatie per 15 12 2009