Vredesconferenties van de religies zoals er eentje eind oktober precies een jaar geleden werd gehouden in Rome.. het zijn absoluut mooie, schoonmenselijke initiatieven. Maar ik ben geen kind meer. Noch ben ik een vrouw.  Ik kan niet naast het hopeloos futiele kijken van zulke vrome, brave pogingen de geschiedenis van de mens bij te sturen. Het feit dat de laatste grote oorlog al lang geleden viel en de illusie van het pacifisme verstoren volgens mij het denken over het leven en over de belangrijkste humane waarden.

De Oorlog is een typisch menselijk fenomeen.

Na de grootste Oorlog aller tijden, is het ongewoon lang rustig gebleven.

Oorlog zal echter altijd periodiek deel uitmaken van onze menselijke existentie.

Daar ben ik intussen, na een master in geschiedenis en sinds vier jaar me toe te leggen op Krijgsgeschiedenis, helemaal van overtuigd. Intussen is het in Oekraïne weer zover. Recent ook in Israël/Palestina.

Het bestuderen van het fenomeen met behulp van historische werken (Antony Beevor, Churchill, Virginia Cowles Stephen Ambrose…) en met intussen meer dan honderd verzamelde en bekeken films, helpt mij om met die zekerheid te leven. En met dit ambivalente maar altijd ook ontzagwekkende fenomeen: Oorlog.

De getuigenissen van oog- en oorgetuigen van de wereldoorlogen die we als kinderen meekregen, hebben ons verwittigd, bewust gemaakt.

Voor mij geen pacifisme. Anderen mogen er gerust hun genoegen aan beleven. Op dit vlak stoten de grote menselijke illusies mij af.

 Bijgeloof

Geloven dat de mensheid ooit zonder oorlog zal verder gaan dat is voor mij een volwaardig bijgeloof. Dat is een idee; een houding die voor “meer dan honderd procent” bestaat uit Wishful Thinking. In onze taal: je wensen voor werkelijkheid nemen.

Voor mij is dat van hetzelfde gehalte als geloven in een tweede even bewust en waardevol leven (of “nog beter!”) na de dood.

Dat is illusoir materiaal dat niet zonder gevolgen blijft. Dat maakt dat je een bias schept in je houding naar het leven en in je waarden. Je gaat afwijkend leven. Het maakt echt en adequaat leven moeilijker, dat lijkt me duidelijk.

Verschuivende waarden

Zoals in je houding naar liefde, naar familie en naar inzet voor de gemeenschap en de groep waar je toe behoort. Wie gelooft dat oorlog een louter kwaad is dat tijdelijk is, kan daardoor gebrek aan appreciatie opbrengen voor bepaalde waarden. Zoals als inzet en toewijding, collegialiteit dapperheid, verdediging van land en leven. Die gaat het begrip Vijand en het concept wapens en wapenindustrie op andere en minder goede/adequate manier begrijpen en invullen. (Vandaar de mythe dat oorlogen altijd door de wapenindustrie worden georganiseerd.) Die zal een sterk verschoven kijk op “geweld” kunnen ontwikkelen.

Juist wat bedreigd wordt voelen we aan als waardevol

Oorlog – het is voor niet weinigen een moeilijk te genieten begrip; wellicht ook omdat wij  niet gewoon zijn met paradoxen om te gaan en ze te doorzien. Oorlog draagt in zich veel schijnbare tegenstellingen. (Ook al zijn er op internet vele duizenden liefhebbers van stukjes oorlogsgeschiedenis of filmbesprekingen. Niet alleen bij nakomelingen van Amerikaanse veteranen).

Vandaag viert on-tevredenheid hoogtij nietwaar… Zelfs boosheid, woede lijkt hét kenmerk van veel medemensen. Dat mag ons misschien niet verbazen. Het christendom met zijn relativerende perspectieven op eeuwigheid lijden dood liefde en God is bijna volledig gesmolten. Dat brengt onder andere mee dat de mens al te vaak vindt dat hij dan maar zelf voor alles instaat. De mythe van de maakbaarheid. Die religie die raakt aan die andere: het geloof in de vermarkting van alles en nog wat. Maar ook: hoe kan je als mens ooit tevreden zijn met wat je leven je biedt, als je niet goed beseft wat een zegen het is in Vredestijd te leven… Dit betekent: zonder oorlog! De herinnering aan de vorige oorlogen kan niet levendig genoeg gehouden worden in die zin, me dunkt.

In oorlogstijd – let goed op – doet zich niet alleen doodsgevaar voor en worden strijders en burgers verwond; ook de grootste vriendschappen en zelfs de diepste mooiste liefde tussen frontsoldaten en burgers kan juist in tijden van dit soort gewapende crisis opbloeien. De getuigenissen van voormalige frontsoldaten, veteranen van bijvoorbeeld de landing in Europa op D-Day op 6 juni 1944, ze liegen er niet om. “Levenslang heb ik na de oorlog dit soort intense liefde en vriendschap gezocht. Ik heb ze  nooit meer teruggevonden”.

Dat betekent voor mij uiteraard niet dat je “er op moet roepen”. Laat de vrede maar duren. Alles heeft zijn tijd; zoals het boek Prediker het stelt. Maar laten we ons – mentaal en fysiek – toch maar voorbereiden. Laten we het bestaan van het fenomeen ons denken inspireren.

De goede voorbereiding is het halve succes. Goed begonnen is half  gewonnen. A stitch  in time saves nine. Dat gaat niet alleen op voor houwitzermunitie waarvan Europa nu een prangend tekort ervaart na jaren van oorlogsblindheid en verlangen naar een bepaald soort “vredesdivident”. Dat heeft ook met mentale alertheid te maken. Met realisme. Met het verstandig omarmen van het fenomeen. Hoe moeilijk dat soms ook kan lijken.

Actueel voorbeeld

Oorlog is soms gewoon ook onvermijdelijk: een volk, een gemeenschap rest soms geen ander middel om zijn leven, zijn waarden & zijn waardigheid te verdedigen tegen agressors. De opstand van de Palestijnen is een brandend actueel voorbeeld. In volgend stuk krijg je een beeld van de situatie vanuit feitenkennis en empathie voor de sinds lange tijd opgesloten en gesarde Palestijnen. Gaza breekt uit haar kooi

Merk op: lees ook het getuigenis van Joren Vermeersch in De Standaard van zaterdag 7 oktober om een meer volledig beeld te krijgen. Die Vlaming heeft vaak gereisd in de regio. Volgens hem leeft er in de Arabische families en bij de regeringen van de omliggende landen al vele jaren een grote haat tegen de Israëli’s. En… de droom die mensen (zelf slachtoffers van de Shoah!) “terug in zee te drijven”.

Het Standpunt van Inge Ghijs, adjunct hoofdredacteur van De Standaard,  wijst dan weer pertinent op de diepere oorzaken van de gewapende woede-uitbarsting bij de Palestijnen. Haar lezing gaat in de richting van het hogergenoemde stuk hier op DWM.

Ook schrijver Ludo Abicht mocht een pro-Palestijnse analyse publiceren in deze kwaliteitskrant; hoge kwaliteit wat betreft opinies en pluralistisch debat.

Zo zie je maar hoe onontwarbaar complex de evolutie van naties geregeld verloopt. Oorlog is dikwijls genoeg onvermijdelijk. Niet altijd kan je er mee weg komen één duidelijke schuldige aan te wijzen.

Toemaatje

Toepassing over de waarden-verschuiving : Pijn

Nogal wat mensen lijken tachtig jaar na de laatste grote oorlog vreemde denkbeelden aan te nemen over pijn bijvoorbeeld: voor sommigen is het ideale leven een bestaan zonder enige pijn. Terwijl pijn natuurlijk onmisbaar is als signaal. Om gevaar te ontdekken en ervan weg te sturen. Voor niet weinigen is een kind een opvoedende tik geven een onbegrijpelijke en volledig af te keuren methode geworden. De gevolgen zijn echter stilaan duidelijk en soms afschuwelijk. Jonge mensen zijn teergevoelig als nooit tevoren. Ze nemen gauw termen als “safe space” in de mond en gaan stevige discussies uit de weg. Ze klagen over micro-agressie. Is dat het soort mens dat we voor de toekomst willen… Hoe gaan we met dit soort strijders en soldaten onze kansen op overleven vrijwaren als er ooit een oorlog op eigen grondgebied komt?

Natuurlijk zal deze gestegen nood aan een zachte omgeving niet alleen met het absolute gebrek aan fysieke sanctie tijdens het opgroeien te maken hebben, maar even goed met het gestegen gebrek aan fysieke nabijheid met de ouders. Bij jongvolwassenen die zijn opgevoed met één – wisselende! – betaalde kracht die instaat voor de “opvoeding” van negen kinderen.

Ter info: een verslag van ons persoonlijke filosofische en diachronische onderzoek naar de verwevenheid van mens en oorlog vindt u hier: Is het mogelijk een mens op te voeden tot niet-oorlogszuchtig wezen?