België bengelt sinds een paar jaar aan de staart van de klimaattrein, onder meer omdat het een aantal internationale akkoorden (dat van Parijs o.m.) gewoon niet naleeft en er nergens toe komt om een eensgezind standpunt naar buiten te brengen. De temperatuurstijging bedraagt hier al 2,5° en we zitten niet op koers om die te temperen stelden VRT-specialisten in 2018 al (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/12/12/klimaatbeleid-is-belgie-een-volger-of-een-koploper-in-het-europ/).
Parijs is nochtans maar een strohalm zegt MO*-Magazine in maart van dit jaar: “Op de klimaattop in Parijs, eind 2015, werd afgesproken dat de internationale gemeenschap er alles aan zou doen om de opwarming van de planeet ruim onder de 2 graden Celsius te houden, en liefst op 1,5 te mikken. Alle landen kondigden aan wat hun – vrijwillige – bijdrage daartoe zou zijn. Alles opgeteld was meteen duidelijk: dit zal niet volstaan. Met alle beloftes samen stevenen we toch nog af op een opwarming van 3 graden tegen 2100.”
Het Europees Milieuagentschap zegt in november 2019: Het bevestigt allemaal nog maar eens het signaal dat het EMA in november al gaf: België zit niet op schema voor de Europese klimaatambities. België zal met de huidige beleidsmaatregelen de CO2-uitstoot tegen 2030 slechts met 13,3 procent reduceren, 21,7 procentpunten minder dan de beloofde inspanning van min 35 procent (ten opzichte van 2005). Nederland, dat zich engageerde voor 36 procent, kwam in datzelfde rapport slechts 3,6 procentpunten tekort.
Het lijkt of dit een discussie over cijfers is, maar de gevolgen zijn overal voelbaar: problemen in onze landbouw, droogte, overstromingen, verstoring van biodiversiteit … Climaxi wil dan ook dit regeerakkoord beoordelen op de mogelijkheden die het geeft tot een ommekeer.
Regeerakkoord
De tekst van Magnette en De Croo bevat veel positieve beloften, maar zoals bij veel regeerakkoorden blijft het kijken wat men uiteindelijk kan realiseren. Op zich heeft men al twee handicaps: de regeringsploeg liet 500 dagen onbenut en zal op Vlaamse niveau op behoorlijk wat tegenwerking kunnen rekenen van N-VA-ers en de rechtvleugel van CD&V-Open VLD.
De regeringsverklaring zegt in elk geval dat men er alles wil aan doen om het CO2 gehalte in de lucht tegen 2030 met 55 procent te verminderen en om tegen 2050 CO2-neutraal te zijn. Dat betekent dat alle regionale en intercommunale plannen daar zullen moeten voor gewijzgd worden.
Hoe gaat men CO2 verminderen?
Climaxi is meer geïnteresseerd in concrete maatregelen dan in cijfers. Investeringen in het spoor kunnen we zeker toejuichen…ook al wordt er geen bedrag genoemd. Men neemt zich voor om nachttreinen, laatavondtreinen en andere opnieuw te introduceren. Er komt meer afstemming tussen de verschillende vormen van openbaar vervoer en de lijnen naar Brussel worden via het GEN (Gewestelijk Express Nett) versneld gemoderniseerd. Een goed pakket, dat evenwel een concreter invulling verdient. Over tarieven lezen we niets. Ook niet over hoe men dat gaat rijmen met de intentie van de Vlaamse Regering die 1 op 4 bussen wil afschaffen.
Er wordt geïnvesteerd in het electriciteitsnet en de versterking ervan, wat een goede zaak is: door verbeterd transport tussen verschillende landen kunnen de door kernenergie-fanaten voorspelde maar nog nooit gebeurde ‘black-outs’ definitief vermeden worden, zelfs na een kernuitstap die door het akkoord bevestigd wordt. Het sociaal energietarief wordt uitgebreid.
Bedrijswagens moeten klimaatneutraal worden en mobiliteitsvergoedingen worden bekeken in een algemeen kader waarin bijvoorbeeld ook dichter bij het werk gaan wonen een deel ondersteund zou kunnen worden. Climaxi won eerder dit jaar samen met de vakbonden nog een procedure bij het Grondwettelijk Hof tegen de al te eenzijdige invulling van de mobiliteitsvergoedingen.
Er komt een fiscale vergroening en vereenvoudiging, die evenwel nog alle kanten uitkan en waarbij men ook het vliegverkeer gaat ‘evalueren’. De ingeplande veroudering van apparaten (alles gaat sneller stuk tegenwoordig) zal worden bekeken als valse concurrentie. Men gaat zich aansluiten bij het gevecht tegen de plastieksoep en zal zoveel mogelijk inzetten op afbreekbare kunststoffen ‘waar mogelijk’. Men gaat samen met de gewesten bekijken of statiegeld ‘wenselijk’ is.Nog eentje waar we blij mee zijn: Het Marien Ruimtelijk Plan, waar volgens Climaxi veel te veel baggerstorten en ontginning van zand op zee in zat, wordt ‘geëvalueerd’.
Begin je het al te voelen? In plaats van een regeringsverklaring die veel ‘shwung’ brengt en hoop geeft op verandering, blijft dit document steken in redelijk vage beloften.
Sociale beloften
Op sociaal vlak zitten er ook een aantal mooie dossiers in de regeringsverklaring, maar ze zijn evenzeer afgevlakt of vaag gesteld dan de ecologische verwezenlijkingen: de pensioenen komen naar minimum 1.500 euro of een percentage daarvan na een volle loopbaan van 45 jaar. Mensen die na 45 jaar gewerkt te hebben met 1.500 euro naar huis gaan, dat is toch geen echte sociale verwezenlijking?
De uitkeringen moeten ‘in de richting van’ de armoedegrens. Vraag is of dit voldoende is om de stijgende armoede op te lossen. Twee dagen geleden spraken de cijfers van de armoedebarometer nog boekdelen: “Bij gezinnen met jonge kinderen stijgt de kansarmoede gestaag, eind 2019 was 1 op de 7 kansarm. In 2008 was dat nog 1 op de 12.
Het aantal personen met een leefloon nam in dezelfde periode toe van 22.329 tot 39.468. Uit de meest recente gegevens van de OCMW’s blijkt dat de coronacrisis leidt tot nog meer aanvragen. Ook het aantal mensen dat een voedselpakket nodig heeft of andere aanvullende steun om bijvoorbeeld de energierekening of huur te kunnen betalen is in elke gemeente gestegen sinds 2008.”
We zien wel steun vermeld voor de korte keten, maar niet voor coöperatieven die de aanzet kunnen vormen van een andere economie. We zien geen verplichte normering voor de industrie om zijn lucht zelf te zuiveren. We zien geen aanzetten voor een hertekend havenbeleid, maar slechts hinten in de richting van circulaire economie.
Conclusie
Climaxi vindt in deze regeringsverklaring onvoldoende aanzetten tot een andere economie, die ons moet garanderen dat België er mee voor zorgt dat de klimaatwijziging ingedamd wordt en sociaal-ecologisch rechtvaardig kan aangepakt worden. Climaxi beseft ook dat het allemaal (in andere regeringssamenstellingen) veel slechter kan of kon. We voelen ook dat deze beleidsverklaring op zijn minst meer centrumgericht is dan die van een Vlaamse Regering. Decroo en Magnette zeggen ook dat ze meer willen samenwerken en luisteren naar het middenveld. Climaxi is er niet voor om deze regering op voorhand af te schieten, maar zal consequent dossier per dossier beoordelen en wil samen met anderen actie voeren rond de punten die ontbreken of voor verbetering vatbaar zijn.
