Tijdverlies, in deze gejaagde tijden niets om mee te lachen naar het schijnt. Politiek filosoof Tinneke Beeckman doet aan het begin van haar recente opiniestuk in De Standaard (14.01.2013) haar beklag over ‘al die artikels en commentaarstukken over Bart De Wever en de N-VA’ en hoe die een oceaan aan tijdverlies teweegbrengen. Waarschijnlijk heeft ze zich er om die reden in haar opiniestuk toe beperkt de naam van De Wever slechts zes keer te vermelden en de N-VA slechts drie keer.
Maar goed, titel van het opiniestuk luidt ‘Nieuwe antwoorden voor nieuwe vragen’. Altijd interessant, nieuwe vragen. Met nieuwe antwoorden moet een mens al wat omzichtiger omspringen. Het reukorgaan wijd opensperren om kwalijke geurtjes te detecteren kan nooit kwaad.
Na haar beklag over al die verloren en toch zo kostbare tijd ten gevolge van de tsunami aan beschouwingen over zin en onzin van het nationalisme in heemland, deelt Tinneke ons fijntjes mee waar ze zich de laatste tijd wel mee heeft bezig gehouden. “Een tijd geleden gaf ik als politiek filosofe een lezing voor de volksvertegenwoordigers van de NV-A(sic).” Prachtig. Moet kunnen.
Nu is het van alle tijden dat filosofen zich aanschurken tegen de manteldragers van de macht. Steevast staat er altijd wel eentje klaar die zich er voor inzet het politiek discours van de lokale potentaat te voorzien van een legitimerend wijsgerig krablaagje. Ik zal het nu niet over Heidegger hebben, want dat is alleen maar tijdverlies. Ik ga om die reden Heidegger dan ook niet vernoemen.
Waar zou ze het daar over gehad hebben, ons Tinneke? Een mens vraagt zich dat af. Welnu. “Over de rol van Bart De Wever om de politieke toestand vandaag te begrijpen, had ik het gewoon niet. Niet eenmaal.” Als dat niet nobel is van Tinneke. Je kan als politiek filosoof toch niet gaan spelen met al die onvervangbare minuten van de heren en dames volksvertegenwoordigers. Zoiets is not done. Zeker niet als de man in kwestie naast jou staat, jouw inleiding heeft verzorgd en nadien nog even mag komen opdraven voor het obligate vragenrondje.
Nee, het inhoudelijk deficit bij de traditionele partijen, daar zou ze wel een eindje over gaan doorbomen. Zoals Jan, alleman en de rest van de goegemeente wel zullen weten , staat het al dan niet vermeende inhoudelijke tekort bij de traditionele partijen mijlenver verwijderd van de door De Wever gepropageerde wet van Meden en Perzen. Alleen kwatongen durven anders te beweren.
Tinneke meent dat de traditionele partijen zich nog niet losgemaakt hebben van de traditionele breuklijnen, zijnde de levensbeschouwelijk (vrijzinnig tegenover katholiek), sociaal-economisch (links-rechts) en communautaire (de kloof tussen Vlamingen en Franstaligen) breuklijnen. Zeg nu zelf, wie houdt zich daar nog mee bezig in tijden van globalisering, staatshervorming en ander tijdverlies.
Neem nu die levensbeschouwelijke breuklijn. Volgens Tinneke is dat nog een vage stippellijn. “Niet iedereen is vrijzinnig, maar wel seculier geworden(sic).” Dat de overgrote meerderheid van Het Volk zijn kinderen naar het katholiek onderwijs stuurt, laten we even buiten beschouwing. Dat de christelijke normen en waarden als wormen en maden door de strot van zoon- en dochterlief worden geduwd als waren ze ganzen bij de gavage, nou, dat doet er toch niet toe. Dat er dit weekend in Parijs, hart van seculier Europa, bijna een half miljoen apologeten van het christelijk gedachtengoed bijeen zijn gekomen om te protesteren tegen het homohuwelijk, details mijnheer, niet meer dan details.
En vervolgens volgt een sterk staaltje filosofische logica. Nadat Tinneke juist heeft verkondigd dat iedereen seculier is geworden, gaat zij verder met de aankondiging van een nieuwe breuklijn. Secularisatie versus islam, dames en heren. Straffe toebak. Want als iedereen seculier is geworden, dan blijft er niemand meer over aan de islamzijde. Of vergis ik mij?
Maar wellicht vergist Tinneke zich. Hoe zat het met de oorlog tussen – sta me even toe oneerbiedig te zijn – al wat Allah akbar bralt en het politioneel geweld die dit weekend was aangekondigd? Misschien is die ondergronds uitgevochten want in de straten van Borgerhout is alles rustig gebleven. Islamofoob Vlaanderen loopt al enkele dagen nukkig rond omdat ze onze moslimbroeders nu niet kunnen overladen met alle zonden Israëls. De enige vrees die wellicht gevoed is, is dat deze autocratische manier van bewindsvoering, geëtaleerd door de nieuwe burgervader van ’t Stad, wel eens de stijl kan zijn waar we de volgende twintig jaar mee te kampen krijgen. Voorwaar geen vooruitzicht waar de kritisch ingestelde medemens spontaan een vreugdedansje bij maakt.
Maar Tinneke vervolgt. Een beuzelarijtje hier, een bagatelletje daar, om uiteindelijk tot de vraag der vragen te komen. Want daar was het haar toch om te doen, nietwaar? “Hoe kan deze lege retoriek worden doorbroken?” Ik geef het toe. Ik was in de war bij het lezen dezes. Doelde ze nu op haar eigen retorische vaardigheden? Het probleem met Tinneke is immers dat ze intellectueel maar een beetje aanmoddert. Oppervlakkig bekeken oogt het wellicht nog redelijk, maar nader bekeken stelt haar lappendeken van gemeenplaatsen danig teleur. Gesteld dat Tinneke zou boksen, zouden we haar terugvinden bij de pluimgewichten. Zou ze dan werkelijk zo veel zelfinzicht in huis hebben dat ze beseft te grossieren in holle retoriek? Niet dus.
Nee, dan liever Bleri Lleshi. Evengoed een politiek filosoof die eerder polariseert dan verzoent, maar die tenminste geen slippendrager van de macht wenst te zijn. Tenminste een filosoof die niet de behoefte voelt de zwakkeren in onze samenleving te demoniseren, maar hen een stem geeft en hen hun menselijke waardigheid teruggeeft. Die tenminste het lef heeft tegen de zogezegde Vlaamse onderstroom in te zwemmen. Dat mag ook al eens in deze tijdverspillende tijden. Het hoeft niet altijd over Heidegger te gaan.
Tom Cools, in naam van het August Vermeylenfonds.