“Als je je ‘neutraal’ opstelt tegenover situaties van onderdrukking kies je de kant van de onderdrukker”, aldus Zuid-Afrikaans bisschop Desmond Tutu die in 1984 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg.

DeWereldMorgen veroordeelt de recente aanvallen van Hamas tegen Israëlische burgers, maar ziet die niet los van 75 jaar staatsterreur van Israël tegen het Palestijnse volk. Het internationaal erkende recht op gewapend verzet tegen een kolonisator is geen vrijbrief voor aanslagen op burgers. Een onderhandelde vrede kan alleen bereikt worden wanneer 75 jaar verdrijving, 46 jaar bezetting, kolonisatie en apartheid en 16 jaar blokkade van Gaza worden erkend als de oorzaken van dit geweld. DeWereldMorgen onderzoekt deze oorzaken die door de politiek en door mainstreammedia worden verzwegen, onderbelicht of ontkend, om zo een debat te stimuleren dat kan leiden tot onderhandelingen en vrede. (nvdr)

Na drie weken van intensieve luchtaanvallen lijkt de oorlog in Gaza in een nieuwe fase terecht te komen. In de nacht van 27 oktober voerde het Israëlische leger zware bombardementen uit en drongen grondtroepen de Gazastrook binnen. Het lijkt erop dat het langverwachte grondoffensief begonnen is, hoewel een woordvoerder van het Israëlische leger zei dat dat niet het geval is.

Van bij het begin van de belegering van Gaza had Tel Aviv aangekondigd dat er een groot grondoffensief zou komen om “Hamas te verpletteren en te vernietigen”. Dat is ondertussen drie weken geleden. Het offensief werd telkens opnieuw uitgesteld en daar zijn verschillende redenen voor.

Redenen voor uitstel

Een eerste reden zijn de gijzelaars. Hamas en andere verzetsgroepen houden meer dan tweehonderd gijzelaars vast, waaronder veel met een buitenlandse nationaliteit. Bij een grondoffensief riskeren veel van die gegijzelden het leven te laten.

VS president Joe Biden, de Britse premier Rishi Sunak, de Duitse bondskanselier Olaf Scholz en de Franse president Emmanuel Macron zijn de afgelopen dagen afgereisd naar Israël. Terwijl ze hun steun aanboden drong elk van hen aan op grote voorzichtigheid en op meer tijd om te onderhandelen, teneinde zoveel mogelijk gijzelaars vrij te krijgen.

In de voorbije weken zijn er al meer tien aanvallen geweest op militaire bases in Irak en Syrië

Een tweede reden is dat de VS meer tijd nodig heeft om zijn troepen in de regio voldoende te beschermen. In de voorbije weken zijn er al meer dan tien aanvallen geweest op militaire bases in Irak en Syrië. Daarbij geraakten 24 VS-militairen gewond.

Daarom heeft de regering-Biden aan Israël gevraagd om een grondinvasie een paar dagen uit te stellen zodat er meer tijd is om luchtafweergeschut, gevechtsvliegtuigen en andere militaire middelen in te zetten om VS-troepen te beschermen.

Ten derde is er in Israël ook de vrees voor een uitbreiding van de oorlog, vooral dan met de Hezbollah-milities uit Libanon. Bij een grondoorlog is de kans zeer reëel dat zij in actie zullen schieten. In 2006 was er al een kortstondige oorlog met Hezbollah en die liep op een sisser af voor Israël. Vandaag is Hezbollah veel beter bewapend en gevaarlijker dan toen.

Naar schatting heeft Hezbollah ongeveer 150.000 raketten. Een aanzienlijk aantal daarvan kan elke plek in Israël treffen.

Volgens het Center for Strategic and International Studies in Washington is Hezbollah de “zwaarst bewapende niet-statelijke actor ter wereld”. De groep beschikt over een grote en diverse voorraad ballistische raketten, luchtdoelraketten, antitankraketten en antischipraketten.

De vierde reden is wellicht de belangrijkste: het Israëlisch leger is superieur in de lucht maar bij een grondoperatie is dat overwicht absoluut niet gegarandeerd. Zo’n grondoperatie is geen confrontatie met een conventioneel leger maar met een onzichtbare en moeilijk grijpbare vijand, die het terrein uitstekend kent én zich wellicht ook goed voorbereid heeft.

We hebben hier te maken met zogenaamde asymmetrische of irreguliere oorlogsvoering, wat in het nadeel is van een conventioneel leger. Het gevecht moet bijna huis per huis gevoerd worden en zal daardoor lang duren en veel slachtoffers vergen, langs beide kanten. Het is vooral dat laatste waar Israël voor beducht is.

De militaire grondoperaties van het Israëlisch leger uit het recente verleden geven weinig reden tot optimisme. Israël viel driemaal Libanon binnen: in 1982, in 2000 en 2006. Telkens botste het Israëlisch leger op hevige weerstand en waren ze gedwongen zich terug te trekken of waren ze ondanks hun technologische en numerieke superioriteit niet in staat om een beslissende overwinning te behalen.

De militaire grondoperaties van het Israëlisch leger uit het recente verleden geven weinig reden tot optimisme

Bij voorbije oorlogen tegen Gaza waren er beperkte infiltraties op het terrein. Maar die zorgden telkens voor relatief veel slachtoffers aan Israëlische kant zonder dat de militaire capaciteit van Hamas en andere groeperingen ernstig werd aangetast.

De lessen van Mosoel

Een mogelijke leidraad voor wat er kan gebeuren als Israëlische troepen een grondoffensief lanceren in Gaza is de strijd om de Noord-Iraakse stad Mosoel te heroveren op IS in 2016. Qua omvang en inwonersaantal is deze stad te vergelijken met de stedelijke gebieden van Gaza.

In de Iraakse stad bevonden zich ongeveer 8.000 IS-strijders, terwijl Hamas naar schatting 30.000 tot 40.000 strijders heeft. De Islamitische Jihad beschikt ook nog eens over 15.000 militieleden. IS had twee jaar om zich in te graven en voor te bereiden op de strijd. Hamas is al aan de macht sinds 2006.

De aanvalsmacht in Mosoel bestond uit 100.000 door de VS geleide Iraakse troepen. Israël beschikt over 160.000 militairen in het staande leger en nog eens 360.000 reservisten.

In het begin verliep de grondoperatie in Mosoel snel, maar al snel stuitte het Iraakse leger op hevig verzet. Verwoeste gebouwen omgeven door puin waren voor de jihadisten ideale schuilplaatsen. In de Gazastrook is er het bijkomend probleem dat Hamas een enorm netwerk van tunnels heeft uitgegraven.

Om Israël te ondersteunen en te adviseren bij de grondoperaties heeft Washington speciale troepen gestuurd

Het plan was om de Iraakse stad te veroveren in drie maanden, het duurde uiteindelijk negen maanden en er sneuvelden 8.000 Iraakse soldaten. Volgens Petraeus, voormalig directeur van de CIA heeft Israël die tijd vandaag niet: “Ze weten dat de internationale publieke opinie zal omslaan  … naarmate de schade zich opstapelt en onschuldige burgers worden gedood.”

Om Israël te ondersteunen en te adviseren bij de grondoperaties heeft Washington speciale troepen gestuurd. Twee maand voor de verrassingsaanval vanuit Gaza sloot het Pentagon een miljoenencontract voor de bouw van een geheime basis op slechts 32 kilometer van Gaza.

Welk soort grondoffensief?

Volgens de denktank Rand Corporation, die dicht bij het Pentagon staat, beschikt het Israëlisch leger over zorgvuldig uitgewerkte plannen om Hamas te vernietigen. Het meest minimale plan betreft het overnemen van de controle over Noord-Gaza zonder stedelijke gebieden binnen te gaan.

Dit is ongeveer de situatie van de gevechten sinds 7 oktober. Op termijn verandert dit weinig aan de krachtsverhoudingen tussen Israël en Hamas en de andere verzetsgroepen.

Een meer doorgedreven plan voorziet in een grotere grondinvasie in een aantal gebieden in de Gazastrook. Dit strookt met recente plannen van een aantal ministers uit de Israëlische regering om uitgestrekte buffers in de Gazastrook te installeren, zodat uitbraakpogingen zoals op 7 oktober zo goed als onmogelijk worden.

In dat verband verklaarde Eli Cohen, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, dat aan het einde van deze oorlog “het grondgebied van Gaza kleiner zal zijn”.

Die strategie zal in elk geval niet volstaan om Hamas te “verpletteren en te vernietigen”. Israël geloofde ten onrechte dat het straffeloos twee miljoen Palestijnen jarenlang in een kooi kon stoppen.

De verrassingsaanval van 7 oktober heeft dat geloof aan diggelen geslagen. Denken dat de situatie opgelost zal zijn door de kooi nog steviger te maken lijkt een even grote illusie.

Het maximaal plan komt neer op het innemen van heel Gaza. Dat is wat extreemrechtse vleugel in het Israëlische kabinet wil. Dat veronderstelt de volledige uitschakeling van Hamas en andere verzetsgroepen.

Als dat niet lukt komt er ofwel een volledige etnische zuivering (lees deportatie) van de inwoners, ofwel wordt de politieke controle over de Gazastrook onttrokken aan Hamas.

Volgens The Economist is een volledige uitschakeling van Hamas weinig realistisch. Een deportatie van de 2,3 miljoen Gazanen is wat extremisten in de Israëlische regering wel willen, maar binnen de internationale context is zoiets zo goed als ondenkbaar.

Volgens The Economist is een volledige uitschakeling van Hamas weinig realistisch

Het bestuur onttrekken aan Hamas kan op verschillende manieren: Israël neemt het bestuur zelf in handen en bezet Gaza. Of, het bestuur wordt in handen gegeven aan de Palestijnse overheid, die nu de Westbank bestuurt.

Of, er komt een overgangsbestuur van lokale notabelen die nauw samenwerken met Israël en Egypte, en eventueel andere landen.

Een mogelijke variant van dit laatste is het installeren van een internationaal bestuur van Gaza. Dat is wat de VN eerder heeft gedaan in Namibië, Cambodja, Bosnië en Oost-Timor, en de VS in Irak. Al deze verschillende opties maken voor The Economist weinig kans.

Beperkt grondoffensief?

Gezien de grote risico’s van een grootschalig grondoffensief, de debacles van grondoperaties uit het verleden en het gebrek aan een exit-strategie bij een totale verovering van de Gazastrook, is het maar zeer de vraag of er überhaupt een groot grondoffensief zit aan te komen. De vraag is misschien eerder hoe groot het grondoffensief zal zijn.

Volgens een voormalige Israëlische ambassadeur in de VS zal het grondoffensief in Gaza mogelijk geen “volledige invasie” zijn. Een officier van de speciale strijdkrachten denkt in dezelfde richting:

“Een meer realistische missie zou zijn om het Israëlisch leger erop uit te sturen om een deel van de capaciteiten van Hamas te beschadigen, genoeg leiders uit te schakelen en zich dan terug te trekken.”

Het voornamelijk steunen op de luchtmacht en het beperken van grondoperaties is een strategische keuze om maximale schade toe te brengen en tegelijkertijd de verliezen van Israëlisch leger zo laag mogelijk te houden, gezien de uitdagingen die grondoperaties in het verleden met zich meebrachten.

Wir haben es gewusst

Wat er ook van zij en voor welke strategie Israël ook kiest, deze oorlog eist nu al een bijzondere hoge tol aan gruwel en mensenlevens en we staan nog maar aan het begin.

In Mosoel kwamen op 9 maanden tijd 10.000 burgers om het leven. Na drie weken staat de teller in Gaza al op 7.700, waaronder meer dan 3.500 kinderen.

De inwoners van Gaza worden afgesloten van water, voedsel, energie en hulpverlening. Dat is barbaars. In versneld tempo werkt Israël zich op tot pariastaat in de ogen van de publieke wereldopinie.

In versneld tempo werkt Israël zich op tot pariastaat in de ogen van de publieke wereldopinie

Het Westen moet een onmiddellijke staakt-het-vuren eisen en Tel Aviv dwingen om de burgers te sparen en humanitaire hulp toe te laten. Indien het Westen dat niet doet, de Joodse staat niet snel veroordeelt en alles in het werk stelt om het onder druk te zetten – bijvoorbeeld met economische sancties of het verbreken van diplomatieke relaties – zal het alle geloofwaardigheid en morele autoriteit in de rest van de wereld verliezen.

De wereld kijkt toe. Wir haben es gewusst.

Lees ook: Ik beschuldig vandaag alle gezagsdragers die dit nog langer blijven goedpraten