Interview -

Jacques Audiards ‘Les Olympiades’: Generatie Y en het amoureuze discours

De Franse filmmaker Jacques Audiard is zeventig maar zijn stadsymfonie ‘Les Olympiades’ portretteert vier Parijse millennials en gaat over de liefde van nu. Van dromerige nostalgie is er geen spoor in deze speelse maar nuchtere zedenschets. Jong volwassenen gaan er op zoek naar houvast in een turbulent tijdsgewricht waar seks en liefde een nieuwe dimensie en betekenis krijgen. Heerlijke, bitterzoete cinema.

dinsdag 9 augustus 2022 21:54
Spread the love

 

Met Les Olympiades bewijst Jacques Audiard via emotioneel gelaagde vrouwenportretten dat hij meer is dan de auteur van viriele cinema waar hij door sommigen na Un Prophète (2009), Dheepan (2015) en The Sisters Brothers (2018) werd voor aanzien. Maar wanneer we hem net na Film Fest Gent in Brussel interviewen benadrukt Audiard dat zijn graphic novel-verfilming niet reageert op kritiek die de Fransman vaak in eigen land krijgt. “Ik wou al lang een film maken over het moderne amoureuze discours.”

The Sisters Brothers van Jacques Audiard

De Olympische wijk

Het nu via dvd en streaming te (her)ontdekken Les Olympiades speelt in de gelijknamige wijk in het 13e arrondissement van Parijs en voert drie jonge vrouwen en een man op. Emilie ontmoet tijdens haar zoektocht naar een huisgenoot Camille, een man die zich aangetrokken voelt tot Nora. Die maakt op haar beurt kennis met Amber, een schijnbaar vrijgevochten vrouw. Seks maar ook liefde en vriendschap compliceren de onderlinge relaties. We spraken met de regisseur van deze hartverwarmende zwart-witfilm.

Les Olympiades vond inspiratie bij Amerikaanse graphic novels. Wat fascineerde je in het werk van Adrian Tomine?

“Het was niet zozeer een fascinatie maar iets dat me beviel toen ik tijdens mijn zoektocht naar een onderwerp voor een nieuwe film dankzij een vriend Tomine ontdekte. Zijn elliptische vertelstijl, de psychologische diepgang van personages die permanent zoeken en besluiteloos blijven én verhalen die tegelijk modern en klassiek dramatisch aanvoelen; dat alles leek me heel exotisch.”

De visuele stijl is even belangrijk als de dialogen.

“Ik besteed altijd veel aandacht aan het visuele maar door het zwart-wit valt dit misschien meer op. Zwart-wit doet iets met mensen. Het is een fantasme van filmmakers. Wie wil er niet ooit in zijn carrière een zwart-wit film maken? Ik had gewoon zin in iets dat heel gestileerd is, met veel contrasten. Een film die aansluit bij personages met verschillende etnische achtergronden. Zwart-wit liet me bovendien ook toe uit het Parijs te breken dat ik al vaak in beeld bracht.

De miserabele, historische, met romantische connotaties beladen stad die heel herkenbaar ‘Parijs’ is. Zwart-wit creëerde afstand en een zekere abstractie terwijl het 13de arrondissement moderner en universeler is. Multicultureler ook. Dat alles zorgde voor een zekere eenheid, het was alsof de etnische tegenstellingen weggegomd werden zodat de essentie van de personages overbleef.”

Les Olympiades van Jacques Audiard.

Kleur als tussentitel

Heel even breekt kleur wel in.

“Om aan te geven dat er een nieuw hoofdstuk begint. We verlaten Émilie en Camille en maken kennis met cam-girl Amber Sweet waardoor het verhaal van Nora start. Kleur werkt hier als een tussentitel, een indicatie van een overgang. Tegelijk introduceert het ook het thema pornografie. Ik had het bewust in kleur gefilmd. Nu, digitaal film je altijd in kleur en wanneer je een zwart-wit-film wil maken moet je dat via color grading doen. Daar moet je bij het draaien rekening mee houden wat betreft decors en kleding. Dat is heel vreemd, wanneer je mijn originele beelden ziet dan lijken de acteurs wel papegaaien!”

Hoe dicht bleef je bij Tomine?

“De stripinvloed is er en zeker het gebruik van splitscreen is iets dat afgeleid is uit het werk van Tomine. Maar samen met Céline Sciamma (Petite Maman) en Lea Mysius maakten we een adaptatie zoals bij een roman. Vertrekken van personages en een verhaal om een eigen universum te creëren. Tomine toont een zoektocht naar liefde en vooral ook de ontgoocheling van dertigers, millennials met een diploma en levenservaring die ontgoocheld zijn en geen definitieve keuzes willen maken. Dat fascineert me omdat ik zelf op die leeftijd sterk geëngageerd was.”

Les Olympiades van Jacques Audiard.

Moderne morele vertelling

Tijdens het kijken gingen onze gedachten naar Eric Rohmers Les Nuits de la Pleine Lune (1984).

“Een kleurenfilm, maar Eric Rohmer situeerde zijn jonge koppel ook nadrukkelijk in een plaats, in een moderne omgeving. Mijn grootste invloed, en de film waar ik bij Les Olympiades aan moest denken, is Ma nuit chez Maud (1969). Uiteraard het aspect van morele vertelling maar vooral het thema van de discours amoureux.

In tijden van dating-apps en instant ontmoeting wil ik peilen naar het bestaan en de werking van de taal van liefde en geliefden. Is er zo’n discours, hoe ontstaat het en welke aard neemt het aan? Wat zijn de gewoonten en welke woorden worden er gebruikt? Dat waren ook de vragen van Ma nuit  chez Maud. Jean-Louis Trintignant en Françoise Fabian waren zo oud als mijn protagonisten, het is alsof ik ze naar het heden overbracht.

Met twee duo’s die verschillend zijn, zo zijn Nora en Amber veel romantischer dan het andere tweetal. De sociale netwerken zijn niet minder belangrijk voor hen maar ze ontwikkelen meteen een soort intimiteit. Dat is liefde, het is geen toeval dat ze haast dag en nacht praten met elkaar. Daarbij komen verleiding en liefde in beeld.”

Het beeldscherm fungeert als een spiegel en uiteindelijk stapt Amber door die spiegel.

“Exact. Ook al worstelt ze met de angst om teleur te stellen en teleurgesteld te geraken. Maar het contrast is groot met Émilie en Camille, die seks hebben nog voor ze veel woorden gewisseld hebben. Dat verschil liet me toe de leefwereld van mijn protagonisten in zijn diversiteit te verkennen. Maar toegegeven, ik wou het vooral over liefde hebben.”

Les Olympiades van Jacques Audiard.

Hedendaagse soundtrack

De soundtrack van die liefdesverhalen is elektronisch.

“Op dat vlak heb ik een evolutie doorgemaakt. Lang leek een film maken een opeenvolging van etappes, van research tot montage, waarbij de muziek één afzonderlijke etappe was. Vandaag zijn die schuifjes verdwenen bij mij. Muziek maakt daarbij deel uit van het geheel, is verstrengeld met de dialogen en geluiden. De b.o., bande originale, van een film is meer dan muziek die bij beelden geplakt is, het is een geïntegreerde audio laag.

Ik denk dat dit teruggaat naar mijn gewoonte om toen ik jonger was films op te nemen op mini-cassette en als geluidsband af te spelen wanneer ik in de wagen zat. Tijdens het rijden luisterde ik naar de film en de beelden kwamen me daarbij voor de geest. Die gewoonte om via geluid tot het beeld te komen, door te horen ook te zien, ligt waarschijnlijk aan de basis van de manier waarop ik momenteel steeds met beeld en geluid bezig ben. Elektronische muziek leent zich perfect om te fusioneren met geluid en een integraal deel van de sound design te worden. Terwijl dat muzikale spoor evolueert in perfecte harmonie met het beeld.

Voor mij vormt het een ensemble. Zo is de openingsmuziek, het zelf gecomponeerde Chinese liedje dat Lucie Zhang op karaoke-toon zingt, onlosmakelijk verbonden met de grote panelen die in beeld komen. Het kondigt het soort liefde aan waar Emilie en Camille, en ik zeg bewust niet ‘een generatie’, voor staan. Koel en afstandelijk. Alles is hier eigenlijk achtergrondgeluid én muziek. Door dingen te vereenvoudigen draagt zwart-wit bij aan die eenheid.”

De dialogen zijn ook erg muzikaal.

“Dat hoop ik alleszins. Gaat het om de dialogen of de manier waarop men ze interpreteert en vertolkt? Nu, dialogen zijn sowieso dingen die men eerst op papier ontwikkelt maar daarna bewerkt met de acteurs. We hebben veel gerepeteerd en daarbij konden de acteurs zich de teksten eigen maken, veranderen of alternatieven verzinnen. Dat gebeurt trouwens op verschillende vlakken: de manier waarop personages praten, reageren en bewegen wordt al doende aangepast. Personages hebben een verleden, zoals de studies sociaal-politieke wetenschappen van Emilie, maar ze evolueren wel.”

Ze volgen elk een eigen traject …

“… maar ze vergissen zich allemaal over zichzelf. De karakteristiek van Emilie, Camille en Nora is dat ze zichzelf verhalen wijsmaken. Ze zijn niet wie ze denken te zijn. Dat is de les die de film, het verhaal, hen leert. Er is maar een personage dat weet wie ze is en wat ze wil: Amber. Zij beslist over het lot van de drie anderen. Bij Nora door haar liefde te doen ontdekken.”

Les Olympiades van Jacques Audiard.

Een vrouwelijk universum

Tijdens een persconferentie in Deauville vroeg iemand je n.a.v. The Sisters Brothers wanneer je eindelijk vrouwen zou introduceren in uw universum, terwijl ze er eigenlijk altijd al waren.

“Journalisten zeggen vaak eender wat. Ze reageren op je laatste film en vergeten je vroegere werk. Wie zegt dat ik alleen een mannenwereld film heeft Sur mes lèvres en De rouille et d’os niet gezien of Dheepan slecht begrepen. Eigenlijk was mijn debuut al een beginselverklaring: Regarde les hommes tomber. Maar dat is velen ontgaan. Les Olympiades is overigens ook geen reactie op The Sisters Brothers, ik wou al langer een film maken over de discours amoureux.”

Hoe verliep de casting?

“Christel Baras zoekt voor mij mensen, regelt test-opnamen en stelt me een selectie voor waaruit ik mensen haal die we dan verder testen. Dat leidde ons tot Lucie, Noémie, Jehnny en Makita. Omdat Lucie geen professionele actrice is, ze is studente, hebben we de repetities zo moeten aanpassen dat ze harmonieus konden samenwerken.”

Er zit een energie in de scènes.

“Dat is te danken aan de repetities, doordat de acteurs het materiaal beheersten, voelden ze zich meer vrij en dat levert een energie op die je ziet.”

De naam Camille zorgt aanvankelijk voor verwarring bij Emilie die denkt een vrouwelijke co-huurder gevonden te hebben.

“Dat is een grap die knipoogt naar de komedie van de vergissingen, maar ook naar het thema van de identiteit dat zo actueel is. Voor mij is Les Olympiades een komedie die lichtvoetig is, maar op een schertstoon ook ernstige bespiegelingen serveert. Het is ook zo dat voor Camille en Emilie taal belangrijk is, ze verleiden via woorden en het misverstand is een aanleiding om het verleidingsspel op te starten.”

De rouille et d’os van Jacques Audiard.

Aziatische invloed

Is er tijdens de montage nog veel veranderd?

“Bij Les Olympiades is er weinig veranderd. We hebben wat scènes van Nora en Amber verwijderd omdat er veel keuze was. Veel versies van eenzelfde situatie. Maar in de totale constructie van de film is er weinig gewijzigd.”

Wat vormde de grootste uitdaging bij deze film?

“Het acteerspel. Er voor zorgen dat iedereen zijn rol perfect begreep. Noémie zag eerst haar rol niet zoals ze hem uiteindelijk gespeeld heeft. Lucie is Frans-Chinees en dingen die voor mij duidelijk waren, waren dat voor haar in haar Chinese denkwijze niet. Zo had ze het moeilijk met ironie. Daarvoor moest ze via een ander register gaan. Wanneer je de betekenis niet goed vat, leg je vaak foute accenten. Wat we deden is de tekst vertalen en haar in het Chinees laten acteren tot ze de juiste toon had en we de scène konden opnemen.”

De wijk heeft iets Aziatisch.

“Het 13de arrondissement doet me aan Wong Kar-wai denken, aan Chungking Express.

Jacques Audiard.

Toekomstdromen

Ben je eigenlijk tevreden over de film?

“Daarvoor kan ik te weinig afstand nemen, maar ik kan zeggen dat ik heel plezier heb gehad aan het maken van de Les Olympiades. Overigens, ik herbekijk mijn films bijna nooit. Alleen om een acteur te bekijken of naar de muziek te luisteren. Ik kijk er gewoon niet graag naar. Het is moeilijk om aan iets lang gewerkt te hebben en het dan als een onschuldige toeschouwer te bekijken. Ik kan ook moeilijk samen met een publiek naar mijn film kijken. Cannes is het mooiste festival van de wereld en de projectie is er subliem maar de voorstellingen zijn voor mij ondraaglijk. Ik voel me ongemakkelijk bij het spektakel.”

Werk je al aan een nieuw project?

“Ik ben een muzikale komedie die in Mexico speelt en in het Spaans gezongen zal zijn aan het voorbereiden. Het scenario van Emilia Perez is al een jaar geschreven (n.v.d.a. samen met Thomas Bidegain, scenarist van o.m. De rouille et d’os, Un Prophète en The Sisters Brothers), de locaties zijn gevonden, …”

We zagen in jou geen fan van muzikale komedies?

“Ik hou ook niet bijzonder van het genre. Wat me aantrok was Mexico en de kans om de verschrikkelijke dingen die er gebeuren te zingen. Waarom er zoveel regisseurs (n.v.d.a. zoals Leos Carax met Annette) zijn die zich momenteel aan het genre wagen? Het is misschien een debiel antwoord maar ik denk dat we in een crisissituatie leven en daar als filmmakers op reageren. Cinema floreerde tijdens de bezettingsjaren en de muzikale komedie deed het goed tijdens de depressiejaren. Misschien is er wel een verband tussen deze vorm van escapisme en de huidige pandemie. Overigens had ik het scenario eerst als een opera geschreven om er daarna een muzikale komedie van te maken.”

 

Brussel, 27 oktober 2021

 

LES OLYMPIADES van Jacques Audiard. Frankrijk 2021, 105’. Met Lucie Zhang, Makita Samba, Noemie Merlant, Jenny Beth. Scenario Jacques Audiard, Céline Sciamma & Léa Mysius. Muziek Rone. Fotografie Paul Guilhaume. Montage Juliette Welfling. Productie design Mila Preli. Dvd distrubite Cinéart.

Te bekijken op dvd of via Google Play, YouTube of Apple TV.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!