1. De oorsprong

Hoewel de tegenstellingen nu recent scherper geworden zijn, gaat het conflict in de regio ver terug in de tijd. Het heeft zijn meest verre voorgeschiedenis in de territoriale en demografische wijzigingen als gevolg van het Sovjettijdperk. Dat was de periode waarin de integratie plaatsvond van de volkeren van de verschillende naties die eens het Russische Rijk vormden.

In zijn toespraak van maandag klaagde de Russische president hierover. Hij schreef de oorsprong van de huidige geschillen toe aan het beleid van de eerste jaren van de Sovjetmacht onder Lenin en vervolgens aan de veranderingen in de jaren zestig, onder Nikita Chroesjtsjov.

[In zijn speech van 21 februari verwijt Poetin aan Lenin dat hij na de revolutie van 1917 landsdelen van Rusland aan Oekraïne heeft geschonken om de toenmalige nationalisten van Oekraïne te paaien. Het verwijt aan Chroesjtsjov is dat hij de Krim, die van oudsher onderdeel was van Rusland, aan Oekraïne heeft geschonken. (n.v.d.r.)]

Bericht Ministerie Buitenlandse Zaken Rusland

2. Van Maidan tot de annexatie van de Krim en het begin van de oorlog in het oosten

Na de afzetting van de Oekraïense president Viktor Janoekovitsj in februari 2014 reageerde Rusland met de terugname van het Krim-schiereiland en steunde het vervolgens de opstand in de overwegend Russischtalige oostelijke regio van Oekraïne, bekend als Donbas.

In april 2014 namen rebellen regeringsgebouwen in de regio’s Donetsk en Luhansk in beslag en riepen de oprichting van volksrepublieken uit, die tot maandag 21 februari 2022 door geen enkele staat werden erkend. Ze raakten ook slaags met Oekraïense troepen en vrijwilligersbataljons.

Hoewel beide gebieden, net als de Krim toen, een referendum hielden om hun onafhankelijkheid uit te roepen en probeerden deel uit te maken van Rusland, had Moskou die aanhechting tot dusver niet geaccepteerd.

Bericht Ministerie Buitenlandse Zaken Rusland

3. Oekraïne streeft naar toetreding tot de NAVO

De Oekraïense regeringen die volgden op de omverwerping van Janoekovitsj hebben op verschillende manieren belangstelling getoond voor toetreding tot het Atlantisch bondgenootschap. Rusland heeft dat stellig afgewezen omdat het dan NAVO-troepen aan zijn eigen grens zou zien verschijnen.

Moskou beschuldigt Brussel en Washington ervan dat ze afspraken niet naleven die ze hadden gemaakt over de militaire organisatie, voorafgaand aan de ontbinding van de USSR in 1991.

[Verschillende regeringsleiders van het Westen hadden toen in ruil voor de erkenning van de hereniging van Duitsland beloofd om de NAVO niet oostwaarts uit te bereiden. (n.v.d.r.)]

Bovendien heeft zich in heel Oekraïne een groeiende fascistische beweging gemanifesteerd, die zich opwerpt als voorhoede van alle anti-Russische inspanningen in de Donbas-regio, net zoals dat eerder was gebeurd op de Krim.

Bericht Ministerie Buitenlandse Zaken Oekraïne

4. De akkoorden van Minsk

In de tussentijd, na een nederlaag van de Oekraïense troepen in de zomer van 2014, bereikten de regering in Kiev, vertegenwoordigers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en vertegenwoordigers van de afgescheiden republieken, een akkoord over een staakt-het-vuren, de terugtrekking van alle buitenlandse strijders, de uitwisseling van gevangenen en gijzelaars, een amnestie voor de rebellen en een Oekraïense belofte dat de separatistische regio’s een zekere mate van zelfbestuur zouden kunnen krijgen.

Dat akkoord is tot dusver niet uitgevoerd.

Bericht Ministerie Buitenlandse Zaken Rusland

5. Mijnbouw-metallurgische en Russischtalige gebieden

De Donbass is het oude industriële bekken van Oekraïne met steenkoolmijnen en fabrieken. Map: RGloucester/CC BY-SA 3:0

Beide republieken behoren tot de belangrijkste metallurgische centra van Oekraïne. Donetsk heeft toegang tot de Zee van Azov. Luhansk is een industriële stad in het Donbas-bekken, dat over enorme steenkoolreserves beschikt.

Donbas is ook het middelpunt van een culturele strijd tussen Kiev en Moskou. Moskou voert aan dat de regio, samen met een groot deel van Oost-Oekraïne, wordt bevolkt door Russisch-sprekenden die moeten beschermd worden tegen Oekraïens nationalisme. De aanwezigheid van Russisch sprekenden is te wijten aan de vestiging van een grote Russische bevolking gedurende de Sovjettijd.

Dit is de vertaling van een artikel verschenen op Telesur.