Biologisch psycholoog Bram Vervliet schijnt een goed boek te hebben geschreven met “Waarom we bang zijn”. De Standaard Letteren gaf het werk vijf sterren. Deze week (editie 5 oktober) is er het leerzame interview over twee pagina’s in Tertio. De schrijver is ambitieus: hij gaat in tegen andere nationale profetische stemmen als Paul Verhaeghe, Dirk Dewachter en Jonathan Holslag .
Toch lijkt mij Vervliet zowel slimme, positief perspectief biedende zaken te zeggen maar tegelijk vast te zitten in een blik die sterk bepaald blijft door een westerse bril. Hij merkt wel op dat in minder geïndustrialiseerde landen minder depressies en post-traumatische stress voorkomt, maar heeft het volgens ons waarschijnlijk fout door de reden van die mentale gezondheid te zoeken in… de vooruitgang naar westerse normen die in deze landen de laatste tijd zou geboekt zijn. Een hoger BNP zeg maar, en niet zoals wij in onze analyse van geluk, welzijn en gezondheid, door te wijzen op de de veel grotere tastbare, warme moederzorg die de baby’s en driejarigen ontvangen in de eerste levensjaren in vele inheemse culturen, van Afrika over Zuid-Amerika tot Indonesië.
De bioloog lijkt ons te weinig etholoog (kenner van de grote mensapen) en te weinig antropoloog, en kijkt te weinig naar de lange termijn geschiedenis om de meest rijke, geloofwaardige Waarheid te vinden.
Mijn trouwe lezers weten wat ik bedoel en waar ik de mosterd haal. Van de adviezen uitgaande van de WHO over het onmisbare gebruik kleine kinderen zoveel mogelijk op het lichaam te dragen tot de conclusie van ethologe Biruté Galdikas. Die zegt dat de meest natuurlijke opvoeding voor de mens betekent dat je baby’s veel meer behandelt zoals de Orang-oetan moeders, de Gorillas en Bonobo’s doen: in voortdurend en langdurig body contact. In Indonesië ziet zij, zo blijkt uit haar autobiografie De spiegel van het paradijs, dat die aanpak van verhoogde familiale warmte voor de kleine kinderen de volwassen mensen vriendelijker en goedlachser maken. Heeft Vervliet Diane Fossey (over Gorillas) en Jane Goodall (over Chimpansees) niet gelezen? Heeft hij voldoende gesproken met alternatieve, zeer bewuste moeders die verscheidene jaren borstvoeding geven en het draagdoek prefereren? Heeft hij niet van Jean Liedloff gehoord, die uit samenleven met indianen zeer hoopvolle lessen trekt over de waarde van overvloedig koesteren van de baby’s voor de levenstevredenheid van de mens?
Het boek is ongetwijfeld het lezen waard, dat nemen wij ons voor, maar de grote revolutie in het denken over welzijn, geluk, geestelijke veerkracht en het ontbreken van angsten zoals wij die zien, brengt het nog niet in beeld.
Update
In het boek, dat ik vandaag aanschafte, vallen de eerste dertig pagina’s in elk geval erg mee. Vervliet weet zeer relevante kritische bedenkingen te maken en is een rasverteller.
Benieuwd met wat voor bedenkingen mensen als Dirk De Wachter en Jonathan Holslag, die hij met de vinger wijst voor een te hoog niveau van angst in onze tijd, gaan reageren.
Benieuwd ook of mijn eigen theorie over een nog weinig beschreven biologisch-antropologische “moederlijke basis” voor een vredevolle, constructieve innerlijke natuur en voor levenslang (zelf)vertrouwen overeind blijft.
Het blijft in elk geval een opvallend politiek-psychologisch gegeven voor de antropoloog die Afrika kent: precies in de landen waar de kleinste kinderen het meeste affectie ontvangen, en wel in combinatie met een strakke hand, de mens het minst boos op de overheid. Ook al schiet die in onze Belgische ogen juist schromelijk tekort.
Dat Bram Vervliet de aandacht verlegt naar het voorkomen van armoede omdat die veel angst veroorzaakt, lijkt mij voor geleerden en politici alleszins een opsteker, een eye-opener. Ik geloof zelf ook dat zij onderschat wordt, ook gewoon omdat werkers in de Wetstraat en aan de Universiteit haar zelden uit eigen ervaring kennen. Het onbegrip voor hun strijd tegen armoede zou wel eens veel meer mensen boos kunnen maken op de gevestigde orde dan bekend staat.
Mijn stukje over “Samen slapen” en de kracht die deze praktijk, en bij uitbreiding het samen leven met de kleinsten in veelvuldig warm contact, zowel aan ouders als aan de kinderen, tot in de volwassen tijd geeft, is in het kader van dit debat actueel. Het bevat in een notendop mijn persoonlijke theorie over het verband tussen zelvertrouwen, levenstevredenheid, waakzaamheid en weerbaarheid enerzijds en een warme toegewijde opvoeding mét strakke hand voor de kleinste kinderen. Het stuk werd intussen bijna tienduizend keer gelezen:
mogen-we-samen-slapen-aub-zo-wordt-het-leven-werkelijk-een-geschenk/
