Het is niet de eerste keer dat een persoon zonder geldig rijbewijs een ernstig ongeval veroorzaakt. Dergelijke bestuurders begaan ook vaak andere overtredingen, al dan niet in het verkeer. Het is enorm belangrijk dat we als maatschappij kordaat reageren op hardleerse chauffeurs, daar ze een groot gevaar vormen voor onze samenleving en de verkeersveiligheid in het gedrang brengen. Verschillende politierechters en verkeersexperts laten van zich horen en stellen enkele maatregelen voor om gepast te reageren op bestuurders die meermaals in de fout (blijven) gaan. Zo pleit Politierechter Dina Van Laethem voor de uitvoering van gevangenisstraffen, maar dan in specifieke verkeersgevangenissen. Ze zegt dat als dergelijke chauffeurs niet tot inzicht komen, ze niet enkel uit het verkeer, maar ook uit de maatschappij moeten worden gehaald.
Vzw De Huizen begrijpt dit standpunt, waar wijst wel nog eens op het feit dat we de vrijheidsberoving moeten blijven zien als een ultimum remedium. Ingeval het echt nodig is, doe het dan wel goed! Het is geen oplossing om verkeersdelinquenten op te sluiten in een reguliere gevangenis. Je kan dan misschien hopen op een schokeffect, maar of dit herval kan voorkomen? Bovendien zien we vaak dat de gevangenissen een leerschool zijn voor criminaliteit. Het zou een doodzonde zijn om die verkeersovertreders terug te zien komen met een bijkomende verslaving of problematiek. Daarnaast barsten de huidige gevangenissen nu al uit hun voegen en slagen we er niet in om mensen volwaardig te laten re-integreren. Volgens vzw De Huizen hoort eigenlijk niemand thuis in de gevangenis zoals deze er vandaag is. De samenleving evolueert en de vrijheidsstraf, alsook de uitvoering daarvan, moet mee evolueren. Als we willen dat een hardleerse verkeersovertreder iets leert uit zijn periode in detentie, dan moeten we de periode maximaal benutten door middel van begeleiding en ondersteuning. Dit is niet mogelijk in de huidige context, ondanks het goede werk van velen. Daarom pleiten wij met De Huizen al sinds 2012 voor een nieuw penitentiair paradigma waar vrijheidsstraffen worden uitgevoerd in een detentiehuis. Een detentiehuis dat kleinschalig, gedifferentieerd en ingebed is in de maatschappij, biedt automatisch meer kansen op een goede re-integratie.
Als we als maatschappij aan hardleerse verkeersovertreders een gevangenisstraf willen opleggen, dan het liefst op een manier die effectief is. Heden ten dage belanden sommige chauffeurs al in de reguliere gevangenissen, maar zonder het gewenste effect. Het idee van een verkeersgevangenis is dus nog niet zo slecht. Het is goed om te differentiëren op basis van bepaalde specifieke noden, in dit geval verkeersovertreders, maar het is cruciaal om dat dan ook kleinschalig en in de buurt verankerd te organiseren. Enkel op die manier kan de vrijheidsstraf zinvol zijn. Niet enkel voor de daders, maar ook voor de slachtoffers en de samenleving.
Bauke De Bie, criminoloog, Belgisch coördinator bij vzw De Huizen/RESCALED
Manu Pintelon, criminoloog
Marlies Gailliaert, master sociaal werk
