[English underneath!]
(Rechtsfaculteit, Leuven, 23.05.24)
Beste bezetters, RESPECT! Jullie actie raakt ons diep. Dat wij met 200 professoren al een decennium geleden opriepen tot boycot van Israël, krijgt met jullie acties op de vier grote Vlaamse universiteiten eindelijk zijn beslag. Wij zijn jullie eeuwig dankbaar daarvoor. Respect.
Ik wil het met jullie hebben over overwinningsblindheid, of positief uitgedrukt: over het belang van oog hebben voor kleine overwinningen. In zijn geestige boekje ‘Revolutions in reverse’ insisteert wijlen David Graeber, de anarchistische antropoloog, op het feit dat activisten en burgerbewegingen veel te weinig oog hebben voor hun overwinningen.
Een van de redenen die hij opgeeft is dat ze zich verkijken op het feit dat hun uiteindelijke doelen niet bereikt worden, wat hen blind maakt voor hun partiële overwinningen of verwezenlijkingen (want overwinningen is misschien nog te veel een militaire term).
Dat er in deze blokperiode bezettingen zijn aan alle grote Vlaamse universiteiten is op zich een ongelofelijke prestatie, en dat die al weken duren maakt het indrukwekkend op zich. Ik denk dat dit de eerste keer is in de geschiedenis dat alle grote Vlaamse universiteiten tegelijkertijd bezet worden. Dat is een historische prestatie op zich.
Dat meer dan 400 personeelsleden, 430 en counting de open brief verschenen in Knack hebben ondertekend, is mindblowing (terwijl ik deze tekst nalees zijn het er al 446!, ca. 100 professoren, 150 phd researchers, and 200 stafleden, ruwe schatting, zou de moeite zijn om eens echt te tellen).
Bijna 500 personeelsleden! Dat was tot voor kort ondenkbaar (dat weet ik omdat ik al zowat 10 jaar bezig ben met BACBI, the Belgian academic and cultural boycott of Israel.) Ik denk ook dat jullie, en wij, de professoren die al jaren vragen om boycot, de positie van de universiteit aanzienlijk hebben beïnvloed.
Dat de Gentse universiteit drie samenwerkingen opschort, is een overwinning, een historische overwinning. Misschien zal het niet lukken om hier in Leuven iets dergelijks in de wacht te slepen.
Maar ook daar, ik weet dat jullie boos waren over de verklaring van de rector, maar ook daar hebben jullie, hebben wij allemaal samen, bakens verzet: het is overduidelijk dat er nog nauwelijks contacten zijn met Israëlische universiteiten, alleen nog onderzoeken in het kader van horizon 2020, en dat zijn consortia waaraan de contractanten zich heel moeilijk kunnen onttrekken, behalve als dat door de EU, die het juridisch kader biedt voor die onderzoeken en die ook subsidieert, zou worden gefaciliteerd.
Dus de facto heeft de universiteit zijn contacten met Israëlische universiteiten on hold gezet of op een zeer laag pitje. Alleen willen ze dat niet al te zichtbaar maken.
Resonantie
Ik wil ook stilstaan bij het begrip resonantie. De effecten van een actie zijn complex, maar ze resoneren doorheen de hele samenleving en op ongeziene en onvoorspelbare manieren. Dat nu zelfs premier De Croo wil lobbyen om producten uit de illegale nederzettingen te boycotten was tot voor kort ondenkbaar.
Ik heb een bewijs van die resonantie: vandaag stond een lang artikel in de De Standaard over de avond hier met Maya Wind. Door jullie bezetting is een debatavond plots nieuws. Tot jullie actie was het ondenkbaar dat haar radicale standpunten zonder meer in de krant aan bod zouden komen, en dat de rel tussen jullie en de rector zo sereen zou worden bericht. Dàt is resonantie.
Tenslotte, het gaat bij activisme niet alleen om doelen te bereiken. Alles wat we in gezamenlijke en volgehouden inspanning gedaan hebben, is in zekere zin ook doel op zich. Protest is nooit louter middel, maar ook altijd doel op zich.
Ik kan dat niet genoeg benadrukken. Wij kunnen niet zwijgen in het licht van deze misdaden tegen de mensheid. Stel je voor dat we zwijgen! Dat zou ondraaglijk zijn, onvergeeflijk.
Jullie hebben samen met de bezetters van andere universiteiten bakens verzet, door een volgehouden inspanning, maar ook dat volhouden heeft zijn limieten. Bezettingen zijn geen walk in the park. Iemand klaagde bijvoorbeeld over rugpijn.
Niemand kan van de studenten eisen dat ze naast hun fysieke en mentale gezondheid, ook nog hun toekomst op het spel zetten. Want de examens komen eraan. Dus misschien moeten we de bal in het kamp van de rectoraten leggen: jullie zijn lafaards als jullie deze bezetting en het draagvlak dat ze hebben in onze universitaire gemeenschappen, naast zich neerleggen. We zouden hen een signaal kunnen geven door een dag van algemene staking op alle universiteiten, of een dag hongerstaking?
Laten we samen vanavond en de komende dagen, nadenken hoe het verder moet, wat haalbaar is en wat niet. Heel belangrijk denk ik, is het samenbrengen en samen denken van alle bezettingen, de brug slaan met UGent, VUB, UA.
Ik heb nu het gevoel dat de bezettingen door de intensiteit van die activiteit zelf, sterk op zichzelf teruggeplooid zijn. Wij zelf, leden nochtans van het interuniversitair netwerk rond Koen Bogaert en Omar Jabari Salamanca, hebben een beetje dat contact verloren, omdat we zozeer bezig zijn met het steunen van jullie bezetting.
Maar vergeet niet dat jullie nu al grenzen hebben verlegd en vergeet ook niet dat protest nooit alleen een middel is, maar ook altijd doel op zich. Niet protesteren is in het licht van een aan de gang zijnde genocide geen optie. Dus: RESPECT! (ik dank u)
Postscriptum over utopie
Toen ik donderdagavond bij jullie was om mijn speech te geven, zag ik veel meer tenten dan ik gedacht had en zag tientallen mensen druk aan het studeren. Mijn vrees dat de bezetting met de examens onhoudbaar zou worden, verdween als sneeuw voor de zon.
Ik mocht na de ‘montada’ (ofte ‘open mike’, ofte ‘vrij podium’, dezelfde dingen krijgen steeds andere namen), blijven eten (rijkelijk en lekker was het) en zelfs jullie avondlijke plenaire vergadering meemaken.
Zelforganisatie en ‘commoning’ (vergemeenschappelijking) in actie. Het was bijna nostalgie voor mij om te zien hoe de gebaren van de indignado’s en van de occupy-beweging (die ik in de slipstream van de protestgolf van 2011 met wisselend succes in mijn lessen probeerde te introduceren) voortleven als instrumenten voor directe democratie.
Hoe geduldig en tolerant jullie over zowel grote als kleine, theoretische als praktische zaken, discussiëren, en van zorg voor elkaar een eerste punt maken. Iemand zei als afsluiter van de montada dat het proces van leren samenleven en elkaar op een heel concrete manier helpen met het dekoloniseren een van de op zich waardevolle dingen was van jullie onderneming.
Ik vond het een prachtige aanvulling op wat ik had proberen te zeggen over protest als doel op zich, maar eigenlijk nog niet wist, omdat ik het nog niet met mijn eigen ogen had mogen aanschouwen.
In zijn kleine en toegankelijke boekje ‘De drie ecologiëen’ stelt Guattari dat activisme drie sferen kan en moet veranderen: de buitenwereld (de verhouding met natuur en de maatschappij), de sociale wereld (de sociale relaties), en ten slotte ook de subjectiviteit (een mentale, innerlijke verandering).
Bij jullie zijn de wereld, de sociale relaties en de innerlijke mens in goede handen. Jullie ‘nederzetting’ is een emancipatorische oefening in ‘dekolonisering van de geest’, een concrete utopie op zich. Respect!
— [English]
Protest is always also an end in itself (Speech to the occupiers)
[Faculty of Law, Leuven, 23.05.24]
Dear occupiers, first of all: RESPECT! Your action touches us deeply. That we with 200 professors were already calling for boycott of Israel a decade ago is finally taking effect with your actions at the four major Flemish universities. We are eternally grateful to you for that. Respect.
I want to talk to you about victory blindness, or to put it in positive terms: about the importance of having an eye for small victories. In his witty little book Revolutions in reverse, the late David Graeber, the anarchist anthropologist, insists on the fact that activists and civic movements have far too little eye for their victories. One of the reasons he gives is that they are focused on the failure to achieve their ultimate goals, which blinds them to their partial victories or achievements (victories is perhaps still too much a military term). That there are occupations at all major Flemish universities during this ‘block period’ is an incredible achievement in itself, and that they have been going on for weeks makes it impressive in itself. As far as I know this is the first time in history that all major Flemish universities are occupied at the same time. That is a historic achievement in itself.
That more than 400 staff members, 400 and counting have signed the open letter published in Knack is mindblowing (as I am rereading this text, there are already 446!, approx. 100 professors, 150 phd researchers, and 200 staff members, rough estimate, would be worth to do a real count). Soon almost 500 employees of our university! That was unthinkable until recently (I know this because I have been involved with BACBI, the Belgian Academic and Cultural Boycott of Israel, for about 10 years, my first newspaper article against Israels policies go back almost 20 years). I also think that you, and we, the professors who have been calling for boycott for years, have significantly affected the university’s position.
That Ghent University is suspending three collaborations is a victory, a historic victory. Perhaps something similar will not succeed here in Leuven. But there too, I know you were angry about the rector’s statement, but there too, you, all of us together, have set beacons: it is abundantly clear that there are still hardly any contacts with Israeli universities, only studies in the framework of horizon 2020, and those are consortia from which it is very difficult for the contractors to withdraw, except if that would be facilitated by the EU, which provides the legal framework for those studies and which also subsidises them. So de facto the university has put its contacts with Israeli universities on hold or at a very low ebb. It’s just that they don’t want to make that too visible.
Resonance
I also want to dwell on the concept of resonance. The effects of an action are complex, but they resonate throughout society, often in unseen and unpredictable ways. That now even Prime Minister De Croo wants to lobby within the EU to boycott products from illegal settlements was unthinkable until recently. I have proof of that resonance I have in mind: today there was a long article in the De Standaard about the evening here with Maya Wind. Because of your occupation, a debate evening is suddenly news. Until your action, it was unthinkable that her radical views would be covered in the newspaper without further ado, and that the riot between you and the rector would be reported in such a serene and impartial way. That is resonance.
Finally, activism is not just about achieving goals. Everything you have done in concerted and sustained effort is, in a sense, also an end in itself. Protest is never mere means, but also always end in itself. I cannot stress this enough. We cannot remain silent in the face of these crimes against humanity. Imagine if we were silent! That would be unbearable, unforgivable.
You and the occupiers of other universities have moved beacons, through sustained effort, but even that sustained effort has its limits. Occupations are not a walk in the park. For instance, someone complained of back pain. No one can require students to risk their future in addition to their physical and mental health. After all, exams are coming up. So perhaps we should put the ball in the rectors’ camp: you are cowards if you ignore this occupation and the support it has in our university communities. We could signal to them by a day of general strike in all universities, or a day of hunger strike?
Let us think together tonight and in the coming days, how to proceed, what is feasible and what is not. Very important I think, is bringing all the occupations together and thinking together, bridging the gap with UGent, VUB, UA. I now have the feeling that because of the intensity of that activity itself, the occupations have strongly folded back on themselves. We ourselves, members of the inter-university network around Koen Bogaert and Omar Jabari Salamanca, have lost a bit of that contact, because we were so busy supporting your occupation.
But don’t forget that you have already pushed boundaries now, and also remember that protest is never just a means, but always an end in itself. As said, not protesting in the face of an ongoing genocide is not an option. So: RESPECT! (thank you)
Postscript on utopia
When I was with you on Thursday night to give my speech, I saw more tents than I had thought and saw dozens of people busily studying. My fears that the occupation would become untenable with the exams vanished like snow in the sun. After the ‘montada’ (or ‘open mike’, or ‘free stage’, the same things keep getting different names), I was allowed to stay for dinner (rich and tasty it was) and even experience your evening plenary session. Self-organisation and ‘commoning’ in action. It was almost nostalgia for me to see how the gestures of the indignados and of the occupy movement (which I tried to introduce into my classes in the slipstream of the 2011 protest wave with varying degrees of success) live on as instruments of direct democracy.
How patiently and tolerantly you discuss issues both big and small, theoretical and practical, and make caring for each other a primary point. Someone said in closing the montada that the process of learning to live together and help each other decolonise in a very concrete way was one of the in itself valuable things about your enterprise. I thought it was a wonderful addition to what I had been trying to say about protest as an end in itself, but did not actually know yet, because I had not yet had the opportunity to witness it with my own eyes.
In his small and accessible book ‘The Three Ecologies’, Felix Guattari argues that activism can and should change three spheres: the external world (the relationship with nature and society), the social world (social relations), and finally also subjectivity (a mental, inner change). With you, the world, social relations and the individual psyche are in good hands. Your ‘settlement’, your encampment, is an emancipatory exercise in ‘decolonisation of the mind’, a concrete utopia in and for itself. Respect!
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
