Hieronder mijn tussenkomst bij de mooie herdenking die vrienden van de onlangs overleden Koen Verhofstadt zaterdagmiddag 25 november organiseerden in Kessel-Lo.
Ik zou in dit kort eerbetoon aan Koen Verhofstadt willen focussen op het feit dat hij ondanks zijn mentale en huisvestingsproblemen zijn leven lang – u weet dat hij op zijn 30e met succes nog rechten is gaan studeren – in de bres heeft gestaan voor daklozen, mensen met psychische moeilijkheden, mensen zonder papieren …, mensen die hij vaak op straat ontmoette en kosteloos juridisch bijstond. Ook al vroeger tijdens zijn Los Buenos-periode in de jaren ’90 voerde en plande hij acties voor rechteloze mensen zoals uitgeprocedeerde vluchtelingen en psychiatrische patiënten. In een meer recent verleden herinner ik hem vooral hoe hij in 2019 in de weer was voor de slachtoffers van de Camelotschande in de sociale woningen van Lolanden in Kessel-Lo. Camelot Europa beheerde toen in opdracht van sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal een 40-tal leegstaande sociale woningen die op de planning stonden voor afbraak. In de praktijk verhuurden ze die aan 50-tal personen die er leefden in schandalige omstandigheden: geen water, ramen die niet sloten, aanwezigheid van schimmels… Hij speelde toen een belangrijke rol als tussenpersoon tussen deze gedupeerden en de stad Leuven.
Koen was dus een echte straatjurist die bijvoorbeeld mensen uit de collocatie haalde, allochtonen verdedigde die hardhandig waren aangepakt waren door politie, hij bezocht geïnterneerden, gaf vreemdelingen wiens verblijfsstatus was afgenomen juridisch advies, huisvesting en andere hulp. Tijdens het debat over armoede in Het Groot Ongelijk pleitte hij in februari van dit jaar nog voor de aanstelling door lokale besturen van straatjuristen die zoals hij de belangen van kansarmen zouden verdedigen. “Er bestaat in dit land geen echte sociale advocatuur. Organisaties waar armen het woord mogen voeren hebben weliswaar toegang tot bijvoorbeeld arbeidsrechtbanken om vergissingen van het OCMW en andere instanties recht te zetten. Ik moet echter vaststellen dat dat systeem niet werkt. Daar zijn gespecialiseerde equipes voor nodig. Mensen in armoede hebben immers niet alleen behoefte aan een wortel, maar ook aan een stok om – als dat moet – terug te slaan”. Prof. Koen Hermans van de KU Leuven, die een armoedespecialist, stelde tijdens dit debat heel blij te zok, met de tussenkomst en beaamde dat er echt wel nood is aan straatjuristen gefinancierd door de stad zoals in Nederland. Deze juristen doen aan onafhankelijke belangenbehartiging van mensen in armoede. U kan hierover overigens alles lezen in het boek ‘Het Woord bij de Daad’ over de debatten over maatschappelijke thema’s die ik in Het Groot Ongelijk het afgelopen 1,5 jaar georganiseerd heb.
Professor Koen Hermans verwees in zijn tussenkomst naar het Bureau Straatjurist dat in Amsterdam onafhankelijke sociaal juridische ondersteuning biedt aan mensen met een laag inkomen die dak – thuisloos zijn geraakt of dit dreigen te worden. Het is een onderdeel van de Stichting Belangenbehartiging Amsterdamse dak- en thuislozen.
Ik denk dat er ook in Leuven echt wel nood is aan dergelijke straatjuristen die kansarme mensen bijstaan in juridische conflicten die ze hebben met de huisbaas, de sociale huisvestingsmaatschappij, het ziekenfonds, het OCMW, de energieleverancier en andere instanties. Ik herinner aan de studie die Leuven begin 2020 liet uitvoeren en waaruit bleek dat Leuven op dat ogenblik 466 dak- en thuislozen telde waarvan er 73 in een acute situatie verkeerden. Er zijn natuurlijk instanties zoals de Huurdersbond, het OCMW, de pro deo advocaten … maar vaak weten die mensen er de weg niet naartoe of zijn ze niet mondig genoeg om daar hun rechten te kunnen verdedigen.
Tijdens het debat met burgemeester Ridouani op 13 oktober in het Groot Ongelijk stelde hij het idee van straatjuristen genegen te zijn en pleitte ervoor om deze juristen te integreren in de lokale dienstencentra die Leuven heeft ingericht. Omdat deze kansarmen vaak conflicten hebben met de overheid is het denk ik echter dat het heel belangrijk is dat ze zoals in Amsterdam onafhankelijk kunnen opereren.
Ik roep dan ook alle partijen in Leuven en daarbuiten op om de eis tot aanstelling van onafhankelijke straatjuristen op te nemen in hun kiesprogramma’s voor het volgend jaar. Ik wil afsluiten met een saluut aan Koen die ons op dat vlak een voorbeeld was van hoe het moet!
Voor meer info over het boek ‘Het Woord bij de Daad’ waarin deze problematiek aan bod komt luc.vanheerentals@telenet.be.
