Nog maar eens…..
Ook deze week weer kwam een niet-winstgerichte ngo in het nieuws omwille van haar samenwerking met een (onderdeel van een) winstgericht bedrijf.
Dit keer was het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen (KMSKA). Activisten bekladden huilend de mooie, hagelwitte vloer van het KMSKA met olie en nepbloed met als boodschap: de samenwerking met Total Energies moet stoppen. Het ging hen blijkbaar om de samenwerking in de vorm van “vuil sponsorgeld” dat het KMSKa kreeg van de zgn. Total Energies Foundation, een stichting uit de Total-stal, voor de restauratie van Rubensschilderijen. De verwijten: de Franse oliegigant werd de afgelopen decennia meermaals veroordeeld voor corruptie, vervuiling en schending van de mensenrechten; Total wordt beschouwd als een van de grote veroorzakers van de vervuiling van de aarde; fossiele energie wordt beschouwd als een van de vuilste energieën ter wereld.
Aanleidingen en oorzaken ….
Samenwerking tussen bedrijven en ngo’s is altijd al een moeilijk domein geweest. Grotere bedrijven hebben diepe zakKen en ngo’s zitten vaak (maar niet altijd) verlegen om (meer) geld. Samenwerken is dan ook verleidelijk.
De voordelen voor de ngo zijn legio: voordelen voor de leden en/of logistieke steun en/of gratis juridisch of fiscaal advies en/of gratis vrijwilligers uit de onderneming en vooral en in de meeste gevallen geld, veel geld, soms zelfs heel veel geld.
De voordelen voor he bedrijf of de bedrijfsgroep zijn ook legio: vaak is er fiscale aftrekbaarheid van de samenwerking, de ngo bekritiseert de bedrijven groep (meestal) niet (meer), een beter (vaak duurzamer, vredevoller, maatschappelijk verantwoorder, …. ) imago bij het grote publiek. Dit laatste is belangrijk geworden; tot tien jaar geleden erkenden de grote marketingbureaus niet het belang van duurzaamheid. Vandaag luidt het anders: “….De toekomst van marketing zal duurzaam zijn, of er zal geen toekomst zijn. Zeer zeker: de economische crisis weegt zwaar door op het gedrag van consumenten, en van merken. Maar dat betekent niet dat de klimaatopwarming uit beeld zou zijn. Merken moet waarde leveren voor consumenten, maar zij moeten ook actief bouwen aan een duurzame wereld. Het is meer dan ooit een en/en verhaal. De toekomst moet duurzaam en betaalbaar zijn” (VanDyck).
Bij sommige bedrijvengroepen richt men zelfs vaak een non-profit partner op om met de non-profit samen te werken, zodat het lijkt alsof de non-profit onder elkaar samenwerkt.
Imago is veel waard, zelfs aparte structuren….
Samenwerkingsvormen met private bedrijven – typologieën en voorbeelden?
De wereld is de laatste decennia erg veranderd: de ooit zo bekritiseerde multinational Unilever werkt(e) samen met “crème-de-la-crème” zoals Oxfam, Unicef, Save the Children, WWF, Solidaridad en de Rainforest Alliance. Wie doet er beter of meer?
De types van samenwerking met private bedrijven kan men voor verenigingen als volgt samenvatten. Vanzelfsprekend kan dit nog meer genuanceerd, bv. in de tijd, per sector, op het niveau van de moeder-vzw en de dochter-vzw’s, en dergelijke meer, of zelfs anders ingedeeld. We houden het hier op deze visie.
Tabel: mogelijke classificatie van 5 types samenwerkingsmodellen/-attitudes tussen non-profit en bedrijven
| Type bedrijf
Type samenwerking |
Beursgenoteerde bedrijven
(winst en beursgenoteerd) |
Bedrijven
(winst)
|
Sociale economie, collaboratieve economie, deeleconomie,
groene economie
(winst ondergeschikt aan andere doelstellingen) |
Non-profit bedrijven in het verlengde van de eigen non-profit doelstelling
(geen winstdoelstelling)
|
| Absolute en volledige onthouding inzake relaties
|
1 Volledige onafhankelijkheid |
|||
| Dialoog met …. |
2 Vrijblijvende dialoogvorming
|
6 Realisatie van statutaire doelstellingen |
||
| Samenwerking met…
(gezamenlijke werkgroepen, gezamenlijke verklaringen, verklaringen, productontwikkeling, dienstenontwikkeling, intermediatie, … ) in het kader van de doelstellingen van de vereniging |
3 Niet-financiële meerwaarde gerichte samenwerking
|
|||
| Financiële samenwerking (gezamenlijke werkgroepen, verklaringen, pacten, leveren van diensten en goederen, … met belangrijke geldstroom van … naar…) |
4 Inkomsten gerelateerde (of financiële meerwaarde) gerelateerde samenwerking |
|||
|
Sponsoring door … (geldstroom in ruil voor marketing), donaties van …..
|
||||
| Relevante participatie in …… | ||||
| Vereniging opgericht
-voor mensen die verdienstelijk waren/zijn voor een bepaald bedrijf of sector (friends of…) -voor de belangenbehartiging van een bepaald bedrijf of sector (lobbying) -voor diensten enkel aan een bepaald bedrijf of sector (servicing) |
5 Identificatie met verregaande steun voor het bedrijf of de sector |
|||
Bron: eigen samenstelling Dirk Coeckelbergh 2020
Samenwerkingsvormen met bedrijven? Platformen
Er bestaan nogal wat internationale platformen voor samenwerking tussen enerzijds bedrijven en anderzijds ngo’s:
-Global Compact (www.unglobalcompact.org);
-Global Reporting Initiative (GRI)( www.globalreporting.org);
-Multi Stakeholder Forum (http://europa.eu.int/comm/enterprise/csr/index_forum.htm).
Ook nationaal zijn er Belgische publieke platformen voor samenwerking tussen enerzijds bedrijven en anderzijds ngo’s:
-Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (www.frdo-cfdd.be, opgericht bij W. 5 mei 1997) die de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling regelt);
-Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Mina-raad) (www.minaraad.be, opgericht bij Decreet 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid);
-Conseil Wallon de l’Environnement pour le Développement Durable (https://www.cwedd.be/; https://vlex.be/vid/conseil-wallon-developpement-durable-40516680; https://www.belgium.be/nl/contactinfo_en_sites/Urls/http_www_cwedd_be_).
Heel wat private Belgische netwerken bleken tijdelijk :
-Belsif vzw (www.belsif.be) rond duurzaam investeren; o.i. stopgezet in die vorm en/of onder die naam sinds enige tijd;
-Kauri vzw (www.kauri.be; o.i. stopgezet onder die naam);
-Vnvz vzw (o.i. stopgezet in die vorm en onder die naam);
-Corporate funding program (ww.cfp.be; o.i. stopgezet in die vorm en/of onder die naam).
Maar anderen rijzen op:
-The Shift (https://www.theshift.be);
-…. .
Samenwerkingsvormen met private bedrijven – wettelijke en/of contractuele grenzen?
Wat zijn de formele grenzen aan die samenwerking? Grenzen kunnen zijn opgenomen in de volgende bronnen. Elke vereniging moet die voor zichzelf specifiek checken.
| Intern:
-de statuten van de vereniging, -de waarden van de vereniging of specifieke beslissingen, opgenomen in een beslissing van de AV, een visie, een missie, een intern reglement, een extern door de vereniging zelf gepubliceerd document ter zake, een charter -het intern reglement |
| Extern:
-groepsregels, -sectorreglementering, -wetgeving, -subsidiewetgeving, -erkenningswetgeving, -contractuele engagementen -voorwaarden bij de inbreng van activa door leden |
Bron: eigen samenstelling Dirk Coeckelbergh 2020
Positioneringsmogelijkheden tegenover de private sector – voorbeelden?
Voorbeelden lopen legio, in alle sectoren; we citeren er enkele, alfabetisch.
Alcohol?
De WHO (de belangrijkste non-profit actor ter wereld inzake gezondheidszorg) besloot uiteindelijk na vele rondes discussies en overleg in 2019 om haar brede samenwerking met de alcoholindustrie finaal volledig stop te zetten(finaal type 1) . De Vlaamse KUL (een van de honderd beste en meest vermaarde universiteiten ter wereld uit de Europese innovatiestad 2020) doet dat voorlopig nog niet: de Leuvense universiteit werkt al jaren op diverse domeinen samen met ‘s werelds grootste en ook Leuvense brouwer Inbev, maar vond recent toch de oprichting van een gezamenlijke vzw voor een “Lazarus-project” om verschillende redenen te ver en ging er niet op in (type 1 voor dit deel).
Autoindustrie?
De vzw Freesponsible, een verdediger van de rechten van autobestuurders die ‘het recht opeist van automobilisten om hun auto te gebruiken zonder zich slecht te voelen’, werd opgericht door en wordt actief gesteund door Febiac VZW en RACB VZW, beiden fervente autoverdedigers (type 5).
Bank- en verzekeringsector?
Ethibel vzw werkt inzake screening, labels en certificaten samen met bankiers en verzekeraars zoals Ethias P&V (type 4). KBC sponsort o.m. pakken cultuurevenementen en sport verenigingen (type 4).
Chemische industrie?
De Vriendenkring Lanxess Personeel VZW is de vriendenkring van het personeel van het Belgisch chemisch bedrijf Lanxess van de Chemische groep Lanxess AG Germany (type 5).
Distributie (fysische distributie)?
Colruyt sponsort pakken events van minstens 100 personen over het hele land via tombolaprijzen (type 4). Makro (ook type 4) sponsort via een extra korting afkomstig op de aankoop van particulieren duizenden verenigingen via haar Steun de Club formule (https://www.makro.be/voor-jou/verenigingen).
Online distributie?
Trooper, deels in handen van KBC, (type 4) steunt duizenden verenigingen in Vlaanderen door korting op de aankoop van particulieren door te geven.
Farma?
Bepaalde farmaceutische bedrijven sponsor(d)en in het breed en het lang, soms voor grote bedragen en/of tot 80 % van de inkomsten van die verenigingen, massa’s soorten verenigingen (type 3), waaronder patiëntenverenigingen (vb. inzake diabetes, spierziekten of hart- en vaatziekten), studie-of wetenschappelijke of congresorganiserende verenigingen (vb. rond diabetes).
Fastfoodindustrie?
De ngo Environmental Defense Fund werkt samen met MacDonalds in de jaren negentig rond afvalvermindering in de restoketen (type 3).
Fossiele brandstoffenindustrie?
De zeer succesvolle organisaties Belgian Cycling en Cycling Vlaanderen vzw worden al sinds 2015 gesteund door Esso (type 4). ExxonMobil ondersteunt in België al jaren onder andere financieel projecten van (allen type 4) Natuurpunt (vb. bospeterschap en zwaluwentelling), Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen, Tutotraatproject UA via de Koning Boudewijnstichting (wegwerken van leerachterstanden allochtone jongeren).
Frisdrankenindustrie?
In 2007 stelde Coca-Cola een globaal, ambitieus doel: tegen eind 2020 wou het elke liter water van het totale volume verkochte frisdranken (191 miljard liter) terug geven aan de samenleving. The Coca-Cola Foundation zette hiervoor projecten op in 71 landen, in Vlaanderen onder meer in samenwerking met Natuurpunt (type 4) voor een bedrag van rond de 800 000 euro.
Horeca (hotelindustrie)?
Parkhotel Valkenburg sponsort sporters en sport (type 4). Drie lokale hotels uit Bergen sponsoren JazzSailBergen NL (type 4).
Kanspelenindustrie?
De Belgisch publieke Nationale Loterij sponsorde en subsidieerde duizenden vzw’s in de afgelopen decennia uit de meest diverse sectoren en met de meest diverse doelstellingen, onder andere en in hoofdzaak in sport, cultuur, theater, folklore, eindejaaractiviteiten, muziekfestivals, kleine lokale initiatieven, vakantiedorpen, straatactiviteiten, infoavonden rond ziekten en zorg, …. (type 4).
Seksindustrie?
Aditi vzw zorgt in samenwerking met een uitgelezen schare van sekswerkers voor de beschikbaarheid van seksuele omgang voor eenzame ouderen en gehandicapten in Vlaanderen; ze ontvangt geen geld van die industrie maar wel overheidssteun (type 3).
Sportindustrie?
Een aantal locale ngo’s en Save the Children Fund (UK) en UNICEF werkten samen met locale voetbalproducenten om de tewerkstellingsvoorwaarden in de fabrieken te verbeteren in Sialkot (Pakistan) (type 3).
Tabak?
Politici en politiek verenigingen laten zich gulzig (binnen de regels van wet) in vele landen sponsoren door de tabaksindustrie (type 4). De vzw “Broederschap van Jean Nicot” bestaat zelfs alleen uit personen die zich verdienstelijk maakten in of voor de tabaksindustrie (type 5). De vzw Belux Tabacco Vending Association en de vzw Royal Union Motor Entre-Sambre-et-Meuse waren onder andere betrokken bij pogingen om de wetgeving op tabaksreclame te vernietigen (type 5). De Rodinstichting w(e)(o)rd(t) gesponsord door de tabaksindustrie.
Telefoonindustrie?
Huawei sponsorde een tijdlang het Australische Canberra Raidersrubyteam (type 4). Proximus sponsor(t)(de) (type 4) in voetbal heel lang de Rode Duivels, Anderlecht, Club Brugge, Charleroi.
Wapenindustrie?
Menig politicus en/of politieke vereniging is gesponsord en/of begiftigd door de wapenindustrie, tot en met een serie Amerikaanse zittende presidenten.
Witgoedindustrie (ijskasten, wasmachines, droogkasten, …)?
Greenpeace werkt lang samen met en Duitse producten van frigo’s voor ozonveilige(r) technologieontwikkeling in de jaren negentig (type 3).
Ngo’s en volledige onafhankelijkheid?
Zijn er ngo’s die zich onthouden van alle industrie, handel, nijverheid en landbouw?
Velen gebruiken het woord ‘onafhankelijk’ maar slechts weinig verenigingen poneren feitelijk en strategisch zeer verregaande onafhankelijkheid tegenover alle commerciële ondernemingen, laat staan tegenover de profit én de overheid.
Toch gaan sommigen ver, heel ver, maar niet de hele weg.
Amnesty International (hoofdhuis) aanvaardt in het algemeen geen steun van overheden voor onderzoek of campagnes (type 1). Toch zijn er ettelijke uitzonderingen (alle type 4): het aanvaardt wel steun van overheden voor mensenrechteneducatie; het heeft ook in verschillende sectoren samenwerkingspartners waaronder de Nederlandse Nationale Postcode Loterij (inkomstenafstand ten voordele van AI), het Nederlandse Buitenlandse Zaken voor samenwerking met de NGO Pax in Afrika, de Nederlandse SN-Bank (financiering van Masterclasses).
Wie beslist dit in een (Belgische) vereniging?
In vele verenigingen wordt dit beslist op niveau raad van bestuur. O.i. is de positionering van de vereniging tegenover de industrie en handel altijd ofwel de stichtingsvergadering, ofwel een latere Algemene Vergadering, die dit moet beslissen. Dit geldt zowel in de hypothese dat het in de statuten komt, zowel als wanneer het niet in de statuten komt. Waarom? De beslissing rond de positionering houdt een beslissing in rond
- al dan niet aanleunen bij of samenwerken met een of meerdere bepaalde overheden; deze hebben een bepaald beleid, dat mogelijks deels of geheel ingaat tegen de missie, visie of strategie van de organisatie;
- al dan niet aanleunen en/of samenwerken met een of meerdere soorten van private partners; deze hebben een bepaald beleid, dat mogelijks deels of geheel ingaat tegen de missie, visie of strategie van de organisatie;
Het raakt de essentie van de organisatie. Het is o.i. alleen aan een Algemene Vergadering om die lijn uit te zetten.
Heeft een samenwerking met bedrijven een invloed op de perceptie van een vereniging?
Dit is geen eenvoudige vraag om te beantwoorden. Laat ons dus pogen eenvoudiger deelantwoorden te geven.
Wetmatigheid 1: samenwerking met bedrijven belet in het algemeen helemaal niet dat een vereniging als uitstekend zelfs niet als de best ter wereld wordt gepercipieerd. De vier keer op rij tot de beste vereniging ter wereld uitgeroepen BRAC INTERNATIONAL werkt en voert al 47 jaar, nu in 43 landen programma’s uit ten voordele van al 138 miljoen mensen in armoede; ze doet dat in partnerschip met universiteiten (vb. Columbia University NY USA), overheden (vb. Canada), bedrijven (vb. Chevron), internationale organisaties (vb. ILO),
Wetmatigheid 2: de samenwerking met de profit is met betrekking tot ngo’s, met uitzondering op wat ze zelf erover stellen, vaak koffiedik kijken voor externen. Immers, ze vermelden meestal niet:
a)een expliciete, duidelijke concrete fondsenwervingsvisie en dito definitie,
b)het inkomstengedeelte afkomstig van de profit, zonder juridische of feitelijke tegenprestatie,
c)het inkomstengedeelte afkomstig van de profit, met juridische of feitelijke tegenprestatie,
d)de namen van alle bedrijven boven een bepaalde som,
e)de hoofdsector waarin die bedrijven onder e) werkzaam zijn (op zich of in de groep).
Meestal (maar ook dat niet systematisch) vermeldt men er wel bij ”partners”.
Men vindt deze vijf onderwerpen meestal en zelfs vaak in cumul overigens niet terug op de fora die verdienstelijk overigens op een zo transparant mogelijke manier data over verenigingen publiceren die de financiële hulp zoeken van het grote publiek:
-VEF België (www.vef-aerf.be) heeft wel een code rond fondsenwerving, een eigen controleorgaan, richtlijnen … ; in ht buitenland vinden we dit ook terug: Resource Alliance in de UK (http://www.resource-alliance.org), de Charity Commission in de Uk (https://www.gov.uk/government/organisations/charity-commission), de BBB Wise Giving Alliance in de USA (http://www.give.org), het Centraal Bureau Fondsenwerving in Nederland (http://www.cbf.nl), le Comité de la Charte du don en confiance (http://www.comitecharte.org), ….:
-Open Boek België (www.ngo-openboek.be of http://www.ngo-federatie.be/component/content/article/48-home-page/131-ngo-openboek-publiceert-gegevens) publiceert – enkel voor erkende ngo’s in ontwikkelingssamenwerking – een aantal data op geaggregeerde basis rond fondsenwerving voor de sector. Ngo-openboek is een gegevensbank over en van de Belgische ngo’s voor ontwikkelingssamenwerking of de zogenaamde derde pijler. Elke organisatie geeft er ook uitleg hoe de gelden uit giften en subsidies worden besteed;
-Donor Info België (www.donorinfo.be) publiceert gratis objectieve en gecontroleerde info over organisaties die personen in nood helpen. Op donorinfo.be vind je meer dan 240 organisaties met een sociaal oogmerk. Bedoeling van de site is vooral aan te geven waar schenkingsgeld naar toe ging. Donorinfo partnert overigens ook met organisaties waarin profit ook partnert;
-IATI Insights dashboard-reporting (http://dashboard.iatistandard.org) is in sommige landen voor sommige sectoren verplicht (vb. Nederland, Denemarken, UK voor ontwikkelingshulporganisaties); dit laat die info toe, als de organisatie ze inbrengt.
Wetmatigheid 3: ook de pers is niet echt actief in het uitvissen van waar de gelden komen van ngo’s. Ze vist bij voorkeur veel meer uit waar rijkere groepen hun geld verbergen of waar gefraudeerd/verdwenen geld naar toe is. Al zien de laatste vijf jaren wel enige lichte verandering.
Bezint en bezint, eer ge begint…….
Laat ons ook in deze context niet vergeten dat het vertrouwen in de non-profit wereldwijd daalt volgens de repetitieve vertrouwensbarometer van het consultancybureau Edelman uitgevoerd bij 33.000 respondenten in 28 landen.
Het algemene vertrouwen in én overheid én ondernemingen én media én ….. nu zelfs in NGO’s, heeft wereldwijd een dieptepunt bereikt, zoals het dat nog nooit heeft bereikt. De dalende trend is weliswaar niet nieuw. Toch gaan wereldwijd alarmbellen af. Het vertrouwen was nog nooit zo laag. Het gebrek aan vertrouwen was nog nooit zo aanwezig in alle grote sectoren, inclusief non-profit. De vertrouwensbreuk is daarenboven het grootst onder het brede publiek. De mensen maken zich immers zorgen maken over de toenemende ongelijkheid in de samenleving. Men vreest nog altijd en meer en meer het doorgeslagen kapitalisme. Onzekerheid rond werk (en dus inkomen en overleven) is eveneens een belangrijke drijver. Ze zijn concreet bang voor job-verlies aan automaten (automatisatie, robotica, artificiële intelligentie, …) aan goedkopere arbeidskrachten zoals immigranten.
Eerder gaven andere studies dat specifiek voor België ook al aan: HoGent (2019): goede doelen scoren slechts 5,1 op 10 in vertrouwen! Specifieke non-profit scoort in Vlaanderen ofwel duidelijk laag (vb. kerk, politiek) ofwel heel hoog (vb. onderwijs).
Conclusies rond die modellen van samenwerking
De conclusies naar voorkomen zijn de volgende: de pistes of types 4 en 5 komen zowat overal voor in alle sectoren en types organisaties. Abba’s song “Money makes the world go around” is ook geldig voor de non–profit: zonder geld wordt er niets geserveerd. De overige pistes zijn zeldzamer maar ze bestaan nog wel.
De conclusies naar transparantie rond samenwerking met de profitsector zijn de volgende: de meest ngo’s vermelden ofwel weinig, ofwel niets, ofwel de essentie, maar zelden full details over exacte ontvangen gelden van wie en waarvoor. De transparantie-helpsites helpen vooral om te zien waar geld naar toe gaat, meestal niet echt om te zien van welke bedrijven hoeveel geld komt in ruil voor wat.
De conclusies die we kunnen trekken inzake belang is dat het onderwerp erg relatief is en verregaand aanvaard vandaag de dag: anders zou het niet op zoveel fora “ontbreken”.
’t blijft evenwel vaak een mogelijks explosievolle relatie…
Het verleden heeft geleerd dat die samenwerking in vele sectoren is opgenomen.
De non-profit laaft zich letterlijk aan steun vanuit verschillende sectoren met soms protest tot gevolg. Dat protest neemt vele vormen:
-straatprotest;
-in-house protest door externen; vb. bij het KMSKA;
-in-house-protest vanwege internen, vb. personeel, bepaalde leidinggevenden;
-petities; vb. in 2021 werden 353.103 handtekeningen gezet onder een petitie voor een algemeen Europees verbod op reclame en sponsoring door fossiele bedrijven’;
-gebrek aan succes. Vb. zich als erg ethisch profilerende spelers die samenwerken met of kapitaal aanvaarden van ngo’s/overheid die samenwerken met de wapenindustrie of leveranciers van de wapenindustrie of die aandeelhouders zijn van de wapenindustrie, hebben zelden veel succes; vb. NewB, België, 2021-2022).
De non-profit laaft zich letterlijk aan steun vanuit verschillende sectoren met soms ook interne problemen, hoofdbrekende uitdagingen of het afbreken van de relatie tot gevolg. We zagen dat al in vele sectoren:
-de alcoholindustrie,
-de auto-industrie,
-de bouw,
-de cacao-industrie,
-de financiële industrie,
-de gasindustrie;
-de hout(kap)industrie;
-de industrieën die werken met GGG (genetisch gemanipuleerde gewassen),
-de jachtwereld,
-de koffie-industrie;
-de meubelproductindustrie;
-de palmolie-industrie,
-de plastiekindustrie,
-de porno-industrie,
-de soja-industrie;
-de tabaksindustrie,
-de toerisme-industrie,
-de visindustrie;
-de wapenindustrie,
en de zalmindustrie.
Suggesties voor afbakening
We deden al eens eerder suggesties voor afbakening.
De eerste is het bewaken van de onafhankelijkheid van de vereniging: de vereniging kan niets beloven, tekenen, niet toetreden tenzij bij behoud van
-100 % autonomie inzake visie en missie,
-100 % autonomie inzake waarden,
-100 % autonomie inzake strategie,
-100 % autonomie inzake financiën,
-100 % autonomie inzake vrijheid van spreken en recht op spreken,
-100 % autonomie inzake recht op acties en acties zelf,
-100 % autonomie inzake alliantievorming en allianties zelve.
De tweede is volledige transparantie tonen rond wat je doet met wie; dus niets zonder minstens voorlichting aan en mogelijks ook voorlegging aan belangrijke partners.
De derde is o.i. de sterkste: wordt het geen tijd dat verenigingen uit het middenveld samen bepalen met wie samenwerken eigenlijk wel zou moeten uitgesloten worden, tenzij ze van mening zijn dat ze elkaars waarden niet echt delen. Vb.
-vandaag de dag werken gigantische natuurverenigingen (vb. Natuurpunt vzw) samen met leveranciers van de wapenindustrie en zelfs samen met enige aandeelhouders van wapenfabrikanten (vb. Natagora vzw).
-in 2021 waren verschillende vredesorganisaties lid/mede-eigenaar van de bank NewB, die de wapenindustrie als een kwaad/schadelijk bestempelde maar die als mede-eigenaar ook had:
a-gigantische natuurverenigingen (vb. Natuurpunt vzw) die samenwerken met belangrijke leveranciers van de wapenindustrie,
b-gigantische natuurverenigingen (vb. Natagora vzw), die partneren met enige aandeelhoudersgroepen van wapenfabrikanten,
c-de enige aandeelhoudersgroep van een wapenfabrikant.
Het is duidelijk dat het middenveld elkaars waarden in de praktijk heden niet deelt en dus continu en intensief verdeeld uit de attitudestrijd komt. In schrille tegenstelling tot het middenveld ziet men wel mondialisering en gedeelde agenda’s bij het bedrijfsleven.
Verdeeld zijn staat gelijk met minder invloed.
Bronnen:
Bosmans, G. Ngo’s en bedrijven in België, Praktische gids voor een vruchtbare samenwerking – Brigitte Hudlot – Belgian Business Network for Corporate Social Responsability, in https://adoc.pub/ngo-s-en-bedrijven-in-belgi.html
Business & Society Belgium, VBO & Ogilvy (2003), Studie samenwerking ngo’s en bedrijven.
Coeckelbergh, D. (2021), De vzw en financiering, Procura, 29 december, Webinar
Coeckelbergh, D. (2021), Financiering van VZW’s, https://www.procura.be/opleidingen/238-financiering-webinar, 29 november 2021, 180 minuten
Coeckelbergh, D.(2021), Samenwerken tussen de social profit en bedrijven, in VZW Actueel, Larcier, nr 1, 08 januari
FTM, Propaganda alcoholindustrie bereikt de huisarts, in FollowTheMoney, augustus 2022.
Https://www.standaard.be/cnt/dmf20221009_97621906
Https://www.standaard.be/cnt/dmf20221010_97544485
Jacobs, D., BBL vzw (2018), BBL schort samenwerking met onderneming Vlaanderen Isoleert-op, in https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/update-bbl-schort-samenwerking-met-onderneming-vlaanderen-isoleert-op, 8 juni
Jacobs, D., BBL vzw (2018),Q&A: samenwerking BBL en Vlaanderen Isoleert, in https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/qa-samenwerking-bbl-en-vlaanderen-isoleert, 2 juni
SCV-surveys 2008 en 2018, bewerking Statistiek Vlaanderen
Van Dyck, F. in De kijk van Van Dyck, in de Nieuwsbrief van Fons Van Dyck, in https://www.fonsvandyck.be/home/yaka-voor-marketing, 12 2022
https://newb.coop/nl/nieuws/greenwashing-wast-de-financiele-sector-groene
Https://www.mo.be/opinie/wwf-onder-vuur-de-panda-duldt-geen-kritiek
Huismann,W., The Silence of the Panda, What WWF isn’t Saying, documentaire, Duitsland, 50’
Https://vilt.be/nl/nieuws/69-procent-duurzame-palmolie-in-europese-voedingsimport
Https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/plots-ligt-het-wereld-natuur-fonds-onder-vuur~bab08b3e/
Https://www.filmsforaction.org/watch/wwf-the-silence-of-the-pandas/
Https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2012/06/17/wwf-reageert-op-artikel-de-panda-duldt-geen-kritiek/; Https://www.dailymotion.com/video/x1196zf
Regional Court of Cologne, September 26, 2012 (a ruling lifted Silence of the Pandas from all injunctions that WWF made against a film, following https://www.filmsforaction.org/watch/wwf-the-silence-of-the-pandas)
Https://www.wilfried-huismann.de/
www.pandaleaks.org; (2014)
Wagner, E. (Vertaler), Osmers, D. (Illustrator), Huismann, W. (auteur) (2014), PandaLeaks: The Dark Side of the WWF Paperback, 29 september, Engelse editie, Createspace Independent Pub; Reprint editie, Paperbck & Kindle, ISBN-13: 978-1502366542
Huismann, W., Schwarzbuch WWF Hardcover, German Edition, ISBN-13: 978-3579066752, Guetersloher Verlagshaus
Https://www.earthsight.org.uk/flatpackedforests-en
Https://www.sueddeutsche.de/medien/wdr-recherchen-ueber-den-world-wide-fund-for-nature-wwf-am-tisch-mit-monsanto-1.1111269; https://www.spiegel.de/wissenschaft/natur/vorwuerfe-gegen-den-wwf-sturm-im-pandaland-a-770184.html; https://www.wilfried-huismann.de/; www.pandaleaks.org
Wagner, E. (Vertaler), Osmers, D. (Illustrator), Huismann, W. (auteur) (2014), PandaLeaks: The Dark Side of the WWF Paperback, 29 september, Engelse editie, Createspace Independent Pub; Reprint editie, Paperbck & Kindle, ISBN-13: 978-1502366542
Huismann, W., Schwarzbuch WWF Hardcover, German Edition, ISBN-13: 978-3579066752, Guetersloher Verlagshaus
Https://www.wilfried-huismann.de/
Https://www.autentic.com/63/pid/88/King-of-Cocaland-%E2%80%93-UN-Losing-War-on-Drugs.htm;
Wood Industry, a business against nature, 2017, regisseur Marie Maurice, beschikbare talen: ENG & FR, duur: 52 minuten, productie: Premières lignes, https://javafilms.fr/film/wood-industry-a-business-against-nature/
Https://www.facebook.com/agentgreen.ro/reviews/
Https://www.sueddeutsche.de/medien/wdr-recherchen-ueber-den-world-wide-fund-for-nature-wwf-am-tisch-mit-monsanto-1.1111269 Https://www.spiegel.de/wissenschaft/natur/vorwuerfe-gegen-den-wwf-sturm-im-pandaland-a-770184.html
Huismann, W., Schwarzbuch WWF Hardcover, German Edition, ISBN-13: 978-3579066752, Guetersloher Verlagshaus Https://www.mo.be/opinie/wwf-onder-vuur-de-panda-duldt-geen-kritiek
Https://vilt.be/nl/nieuws/69-procent-duurzame-palmolie-in-europese-voedingsimport
Https://www.filmsforaction.org/watch/wwf-the-silence-of-the-pandas/
Https://www.dailymotion.com/video/x1196zf
Https://www.standaard.be/cnt/dmf20220707_97679102
Beelen, I. & Coeckelbergh, D., 2021 Praktijkboek aansprakelijkheid & ondernemingen na het WVV, Story Publishers Gent.
Coeckelbergh, D., 2022, Over NewB, To (New)B(e) or not to (New)B(e), in The Cheops Integrity Papers 2022/2, 2022, +-700 p. – hardcover, see https://dirkcoeckelbergh.eu – in NL
Cceckelbergh, D, 2022, NewB, Ils étaient dix!, Chronique d’un échec annoncé, in The Cheops Integrity Papers 2022/3, 2022, Edipro – https://www.edipro.eu/nl – in FR
Coeckelbergh, D., 2011, Ethisch en duurzaam beleggen in België, Historiek, stand van zaken en kritische visie, Published by Garant Antwerp-Apeldoorn – in NL
Coeckelbergh, D., 2022, Over NewB, To (New)B(e) or not to (New)B(e), in The Cheops Integrity Papers 2022/2, 2022, +-700 p. – e-uitgave, zie www.bol.com – in NL
