Deel 1: opiniemakers en nucleaire chantage

U-Antwerpen politicoloog Tom Sauer scoort hoog in de ranking van opiniemakers in onze Lage Landen. Maar over de Oekraine-crisis maakt ook hij uit­glij­ders. Eu­ro­pese par­le­men­ta­riers van libe­rale huize maken het wel erg bont. Moeten we be­ducht zijn op een valse vlag in­ci­dent in Oekraïne?

Wie naar aanleiding van ons vorig artikel een exemplaar van het Ma­ni­fest voor Vrede van Pax Christi heeft be­keken, heeft door­heen het docu­ment ongetwijfeld de pen van UAnt­wer­pen-pro­fes­sor internationale betrekkingen Tom Sauer herkend. Sauer staat bekend als expert op het gebied van kernbewaping, maar bovenal als onvermoeibaar verdediger van nucleaire ontwapening. De professor is een geëngageerde academicus, die niet enkel wetenschappelijke artikelen publiceert, maar ook en vooral zijn boodschap uitdraagt in opiniestukken, analyses, interviews, en contacten met politici. Die boodschap gaat steevast over gezamenlijkheid in internationale betrekkingen, de noodzaak om het wij-zij-denken te doorbreken. Collectieve veiligheid is een onderwerp waar Sauer al jaren voor pleit.

Grote vergissing van Poetin

Sauer liet zich over de Oekraïne-crisis ook niet onbetuigd. In een dubbelinterview met emerita KUL-professor Katlijn Malfliet typeert hij de huidige oorlog als “een grote vergissing van Poetin”, maar hij wijst tegelijk op de Russische bezorgdheid over de uitbreiding van de NAVO en het gebrek aan respect voor Rusland op het wereldtoneel. Reagerend op Malfliet die een escalatie met kernwapens vreest, haalt Sauer het pleidooi van sommigen aan voor een rechtvaardige oorlog waarmee zij het leveren van wapens aan Oekraïne legitimeren. Hij plaatst de verwijzing van die lieden naar mensenrechten in het perspectief van de realiteit dat de wereld te maken heeft met een kernmacht die ermee dreigt kernwapens te gebruiken. Daarmee slaat Sauer de plank mis. Hij verzuimt immers te verwijzen naar de Russische nucleaire doctrine: Rusland zet enkel kernwapens in als het met massavernietigingswapens wordt aangevallen, of moet afrekenen met een existentiële dreiging met conventionele wapens. Poetin actualiseerde de doctrine 2 juni 2020 nog eens in een decreet. Dat zegt dat Rusland zijn kernwapens “exclusief als afschrikkingsmiddel” beschouwt. De update detailleert de omstandigheden waaronder de nucleaire knop wordt geactiveerd: betrouwbare informatie over een ballistische raketaanval op Rusland en een aanval “op kritieke overheids- of militaire installaties, waarvan de uitschakeling een nucleair antwoord zou kunnen belemmeren.” Van die scenario’s is vandaag hoegenaamd geen sprake.  

Daarmee slaat Sauer de plank mis. Hij verzuimt immers te verwijzen naar de Russische nucleaire doctrine: Rusland zet enkel kernwapens in als het met massavernietigingswapens wordt aangevallen, of moet afrekenen met een existentiële dreiging met conventionele wapens.

Stroomversnelling

Sauers aanwezigheid in de media kwam in een stroomversnelling na de speech van de Russische president Poetin op 30 september 2022 rond de toetreding tot de Russische Federatie van Donetsk, Luhansk, Zaporozhye en Kherson. Daarin maakt Poetin duidelijk dat Rusland de nieuwe Russische gebieden zal verdedigen met alle beschikbare middelen, en beschuldigt hij de Anglo-Saksen van de aanslagen op de Nord Stream pijpleidingen. Sauer ziet in Poetins woorden een dreiging met kernwapens. In de bovenstaande aflevering van CrossTalk maakt Consortium News Editor-in-Chief Joe Lauria echter duidelijk dat Poetin niet dreigt (met een first use van kernwapens), maar ervoor waarschuwt dat een westerse aanval de activering van zijn nucleaire doctrine in gang kan zetten.

Nucleaire trein

In Nederlandse media doet Sauer er nog een schepje bovenop: “Poetin lijkt zijn dreiging met kern­wapens een versnelling hoger te schakelen door een nucleaire trein richting Oekraïne te sturen en een test met de nucleaire duikboot Belgorod voor te bereiden”. Hier gaat de professor toch echt de complot­theorie-toer op. Over het eerste issue citeert hij blijkbaar een misleidende kop in de Britse krant The Times. Daar­in is sprake van een video, waarin sommige waarnemers een transport van het Russische nucleaire arse­naal naar Oekraïne zien. De video toont echter een trein geladen met Russische BPM-97-pant­ser­voer­tuigen die ook het 12e (nucleaire) Directoraat gebruikt. De trein werd getraceerd ten NO van Moskou, op zo’n 600 km van de Oekraïense grens, en uit niets blijkt de bestemming.

De video toont echter een trein geladen met Russische BPM-97-pant­ser­voer­tuigen die ook het 12e (nucleaire) Directoraat gebruikt. De trein werd getraceerd ten NO van Moskou, op zo’n 600 km van de Oekraïense grens, en uit niets blijkt de bestemming.

De speculaties rond de Belgorod zijn op niets gebaseerd. Het verhaal werd gelekt door La Repubblica, en moet blijkbaar het narratief steunen dat Poetin gestoord is, snakt naar een nucleaire oorlog en zijn regering dus moet worden omvergeworpen. Als de Belgorod al is uitgevaren met zijn Poseidon onderwaterdrones, dan heeft Rusland een essentieel onderdeel van zijn nucleaire afschrikking ingezet. Bij een first use van westerse kernwapens¹ tegen Rusland heeft het Westen geen verdediging tegen een Russisch antwoord in de vorm van de zes thermonucleaire kernkoppen. Hoe performanter de afschrik­king, hoe kleiner de kans op een eerste Amerikaanse aanval. De inzet van Belgorod vormt dus geen enkele bedreiging voor het Westen, maar geeft wel een boodschap af: haal het niet in uw hoofd!

Inschatting

In de Nederlandse media wijst Sauer Poetins beschuldiging van de Anglo-Saksen voor de aanslagen op de Nord Stream pijpleidingen van de hand. Sauer ziet hier de hand van de Russen zélf in. Navraag bij de professor leert dat hij zijn theorie puur baseert op een inschatting, zonder die verder te preciseren. Sauer neemt hier een minderheidsstandpunt in. Voor de meeste internationale waarnemers gaat het om een westerse aanslag om elk rapprochement² van Duitsland met Rusland uit te sluiten. Als die meerderheid het bij het rechte eind heeft, is sprake van een oorlogsdaad tegen Duitsland en daarmee tegen de Europese Unie. Commissievoorzitter Von der Leyen heeft op hoge toon een internationaal onderzoek bevolen. Het feit dat Rusland daar buiten wordt gehouden, pleit niet voor de onschuld van het Westen.

Voor de meeste internationale waarnemers gaat het om een westerse aanslag om elk rapprochement van Duitsland met Rusland uit te sluiten. Als die meerderheid het bij het rechte eind heeft, is sprake van een oorlogsdaad tegen Duitsland en daarmee tegen de Europese Unie.

Sauer is een bevlogen pleiter voor uitbanning van kernwapens en een inclusieve samenleving. In zijn strijd mikt hij ook op burgers: hij houdt twee, soms drie lezingen per week doorheen het land, waar hij de boodschap van zijn boek “De strijd voor vrede: en hoe we die kunnen winnen” brengt. Weinig van zijn collega’s doen hem dat na. Ja, in zijn uitingen in de media zit hij er wel eens naast. Maar hij scoort hoog op de onderstaande Ranking opiniemakers in de Lage Landen, een door ons opgestelde lijst waarin 25 actieve opiniemakers een ranking kregen in functie van de kriteria kri­tisch/ana­ly­tisch/weten­schap­pe­lijk (75-100), non-po­si­tie/wind­vaan (50-75), agres­sief/hard­liner (25-50), en mis­lei­der/lob­by­ist (0-25). Sauer scoort met 91 op de twee na hoogste plaats, na Rik Coolsaet (93) en Johan Depoortere (96)³.

In deze ranking hebben we politici buiten beschouwing gelaten. Die spreken immers de taal van hun par­tij­voorzitter. Ook Europese parlementariërs blinken niet uit in onafhankelijk denken. Een goed voor­beeld is de Ontwerpresolutie van 3 oktober over “de escalatie van de Russische aan­vals­oor­log tegen Oe­kra­ïne” van de Renew-fractie, w.o. Olivier Chastel (B, MR), Bart Groothuis (NL, VVD), Hilde Vaut­mans (B, OpenVLD), en Frédérique Ries (B, MR). De resolutie roept op tot ver­oor­de­ling van “de on­ver­ant­woorde nucleaire retoriek van Rusland” en tot schorsing van Ruslands lid­maat­schap van de VN en Vei­lig­heids­raad, en vraagt o.a. voorbereiding op een “in­een­stor­ting van de au­to­cra­tische Rus­si­sche Fe­de­ratie”, de bevolking “uit­zicht te bieden op de­mo­cra­tie”, en hand­ha­ving en op­voe­ring van de sanc­ties.

Nucleaire chantage

Anders dan wat de Amerikaanse president Joe Biden ons wil doen geloven, heeft Poetin het niet gehad over de optie van de inzet “van tactische kernwapens of biologische of chemische wapens” in Oekraïne. Hoegenaamd niet. In zijn TV-speech van 21 september stipte Poetin enkel verklaringen aan van hoge functionarissen van NAVO-landen over de mogelijkheid en toelaatbaarheid van de inzet van massavernietigingswapens – kernwapens – tegen Rusland. Hij reageerde op die nucleaire chantage door erop te wijzen dat Rusland beschikt over diverse types wapens, sommige waarvan zelfs moderner zijn dan die van de NAVO, en dat Rusland zich in geval van een dreiging tegen de integriteit van het land zou verdedigen met alle beschikbare wapensystemen, “en dat is geen bluf”.

Al het oorlogszuchtige kabaal over de zogenaamde dreiging van Rusland met kernwapens is totaal ongegrond en maakt deel uit van uitgekiende propaganda van het Westen.

Poetin bedoelde natuurlijk de hypersonische raketten die de westerse luchtverdediging kunnen omzeilen en zelfs zonder kernkop de NAVO-hoofdkwartieren overal ter wereld kunnen uitschakelen. En voor wat betreft andere massavernietigingswapens: Rusland heeft de Biologische Wapenconventie getekend en geratificeerd die de ontwikkeling, productie, aankoop, overdracht, opslag en inzet van biologische wapens verbiedt. Rusland heeft ook de Chemische Wapenconventie getekend en geratificeerd. Terwijl het land in 2017, conform de Conventie, zijn laatste chemische wapens heeft vernietigd moet de VS dat nog altijd doen. Al het oorlogszuchtige kabaal over de zogenaamde dreiging van Rusland met kernwapens is totaal ongegrond en maakt deel uit van uitgekiende propaganda van het Westen.

Valse vlag

Intussen duiken nieuwe propagandaberichten op. De Oekraïense president Zelensky zou hebben aangedrongen op een preëmptieve nucleaire aanval op Rusland. Maar Zelensky’s woorden zijn blijkbaar met opzet verkeerd vertaald. Hij zou in werkelijkheid “slechts” hebben opgeroepen tot preventieve aanvallen om Russische nucleaire aanvallen af te schrikken. Men moet zich afvragen waar al dit ongeloofwaardig propaganda-geleuter – waarin ook onze opiniemakers zich laten meeslepen – rond een niet-bestaande dreiging, toe moet leiden. Is dit de aanloop naar een Amerikaans of Brits valse vlag incident waar Rusland de schuld van krijgt, om vervolgens een volledige NAVO-inzet in Oekraïne te rechtvaardigen? In de proxy-oorlog in Syrië heeft het Westen daar de nodige ervaring mee. In deel 2 dat volgende week verschijnt, gaan we in op de vraag of er inderdaad sprake is van de Russische beer in het nauw⁴, of misschien eerder van grootschalig Europees volksprotest en een Europese Unie die onder de energieschaarste en hollende inflatie dreigt om te vallen.

Noten

1 In april dit jaar besloot de Amerikaanse president Joe Biden om het Amerikaanse “no-first use” beleid te wijzigen. Daarmee behoudt de VS zich het recht voor om als eerste een kernwapen te gebruiken. Een recent factsheet zegt aanvullend o.a. dat Amerikaanse kernwapens een nucleaire aanval op de VS, bondgenoten en partners moeten afschrikken, en de VS de inzet van kernwapens alleen overweegt als “de vitale belangen van de VS en bondgenoten en partners” in het geding zijn. Arkansas-senator Tom Cotton verklaarde dat een no first use niet spoort met strategische afschrikking. Meerduidigheid is de meest effectieve manier om Rusland, China, Noord-Korea of andere nucleair bewapende tegenstanders af te schrikken, aldus de senator.

2 In het jargon van de internationale politiek verstaat men onder de – in verschillende talen gebezigde term rapprochement – het tot stand brengen of hervatten van harmonieuze betrekkingen tussen staten

3 Gewezen hoogleraar Rik Coolsaet en voormalig VRT-journalist Johan Depoortere zijn beide “op rust”, kunnen dus vrijuit spreken want moeten geen carrière meer verdedigden. Tom Sauer is nog volop actief als UAntwerpen-professor internationale politiek.

4 Titel van Sauers lezing op 21 september 2022 in Laakdal.