Op een Gentse Feestendebat in 2012 stelde professor Economie Koen Schoors de volgende vraag: “wie zit er achter het stuur”? Ik meen te kunnen stellen dat ik ontdekt heb dat het kapitalisme achter het stuur zit met drie grote “knoppen” of instrumenten. Hierna worden aan de hand van het bovenstaand LOGO deze knoppen kort toegelicht. Deze tevens universele knoppen zijn mijn inziens de drie sleutels om “binnen te geraken” in het systeem en om dit vervolgens van binnenuit ingrijpend en duurzaam bij te sturen. In twee vervolgartikels (2/3) en (3/3) die binnenkort zullen verschijnen zullen de drie knoppen en hun immense universele mogelijkheden verder toegelicht worden. Het wordt dringend tijd dat wij, de grote meerderheid, achter het stuur plaatsnemen met deze al of niet bijgestuurde knoppen, vóór het kapitalisme alles naar de knoppen helpt: vanuit de ‘ontcijfering’ van het kapitalisme kan de “code” ervan gekraakt worden en een praktisch en ‘dashbord’ worden ontworpen waarmee concrete en globale actie op de lange termijn mogelijk is.
1ste instrument als sleutel en hefboom: vennootschap
De cirkel uit het logo staat voor de wereld en ook voor het stuur. Hiermee wordt verbeeld om alles en iedereen die zich op en rond onze wereld bevindt onder te brengen in een duurzame sociale en coöperatieve wereldvennootschap en vervolgens aan alles en iedereen, naast zijn stem, een niet-geldelijk duurzaam sociaal en coöperatief aandeel te geven in deze vennootschap. De treffende naam van dit aandeel is: SoS, “Share of Society”, aandeel in de grote duurzame vennootschap van de maatschappij. Deze insteek opent immense mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een nieuw sociaal contract en de uitsluiting van systemische misbruiken door het kapitalisme van het instrument ‘vennootschap’ : de wereld is immers bezaaid met een web van vennootschappen die gebruikt worden voor speculatieve doeleinden en/of om zich of zijn fortuin achter te verstoppen, welnu met de benadering kan hieraan een halt worden toegeroepen. Ook buiten de zuiver economische sfeer zijn er mogelijkheden: ook aan de kerk als instelling zou een dergelijk duurzaam sociaal coöperatief aandeel oplgelegd kunnen worden (nu staat de kerk immers boven de wet).
2de instrument als sleutel en hefboom: het denksysteem van het dubbel boekhouden
Hoe gaat men de voormelde duurzame vennootschap ordenen? Grote particuliere vennootschappen gebruiken actueel op grote schaal het zogenaamde en eeuwenoude “dubbel boekhouden” voor het ordenen van al hun verrichtingen en om hierop greep te krijgen. Er zijn denksporen van dit systeem naar Goethe en Da Vinci. Welnu, uit recent onderzoek blijkt dat deze dubbele manier van kijken, denken en ordenen door het dubbel boekhouden nog véél ruimer kan toegepast worden, en wel universeel, op élk menselijk handelen (“Double Entry”, Gleeson-White, 2012). Er wordt daarom voorgesteld om al hetgeen wat hiervoor in deze duurzame vennootschap werd ondergebracht te ORDENEN door te steunen op het dubbel boekhouden. We spreken hierna van ‘inclusief dubbel boekhouden’. Hiermee kan alles meetellen, dus ook zaken die niet in geld kunnen worden uitgedrukt. Dit gaat als volgt. In het LOGO wordt het gebruik van het dubbel boekhouden weerspiegeld door het teken “T”. Dit is een typisch en universeel symbool uit dit dubbel boekhouden Deze “T” wordt ingevuld op een dergelijke wijze dat de hele realiteit hiermee kan omvat worden: rechts van de T staan drie kruisjes die de 3 grote bronnen van de realiteit voorstellen en links van de T wat daar uit komt. Men krijgt hiermee het volledige plaatje van de realiteit, een breed beeld van de realiteit die in twee delen die met elkaar verbonden zijn verdeeld wordt. Deze dubbele benadering is een bron van universele inzichten waarmee de bronnen van mens en natuur praktisch en duurzaam kunnen worden beschermd (vandaar de naam: “multi-bronnen”). Een greep uit de inzichten: belastingen kunnen worden omschreven op een unieke, universele onuitgegeven manier, de rol van de overheid kan worden afgelijnd, tal van duurzame instrumenten zijn mogelijk, enz… Indien men het kapitalisme wil ‘verslaan’ is dubbel kijken de realiteit gewoon dé toekomst.
3de instrument als sleutel en hefboom: het recht (en de instellingen)
Via het recht en de instellingen heeft het kapitalisme door de eeuwen heen zijn macht verankerd (cfr Katharina Pistor: “Code of Capital”, 2016). Er wordt voorgesteld om wat hiervoor werd uiteengezet juridisch te verankeren als doel van de voormelde duurzame vennootschap. Beginselen die nu aan het borrelen zijn in de maatschappelijke organisatie zoals transparantie kunnen worden vastgelegd waardoor ze juridisch afdwingbaar worden. Dit laatste kan het voorwerp zijn een eerste transformatieplan. Een tweede transformatieplan gaat een stap verder en voorziet een nieuwe rechtsorde: de multi-bronnen-rechtsorde ter vervanging van de ‘mono-kapitaal’-rechtsorde waarin de drie pijlers ten volle spelen. Er wordt een halve cirkel getekend onder de T waarna er een emoji ontstaat die blijheid weerspiegelt omdat het mogelijk is een duurzamere wereld te creëren.
Het multi-bronnen-concept kan verder op meerdere gronden wetenschappelijk onderbouwd worden, terwijl het ook heel praktisch is:
- Het vindt steun in de huidige realiteit. Er zijn namelijk meerdere universele en gunstige evoluties die reeds sluimerend in de maatschappelijke organisatie aanwezig zijn. Deze evoluties zijn: het oprukken van transparantie, duurzaamheid, ‘true and fair view’ en voorzichtigheid, en het zijn allemaal beginselen die kunnen gelinkt worden aan boekhoudkundige beginselen. Welnu, aan deze evoluties wordt met het concept een sterke vorm gegeven waardoor deze deze evoluties kunnen versneld worden;
- Er kunnen vanuit het concept meerdere tools of instrumenten aangereikt worden die in de praktijk gebracht kunnen worden. Er zijn de tools die te zien zijn in het logo, maar daarnaast zijn er nog meerdere andere en dit op microniveau (“multi-bronnen-boekhouding), meso-niveau (tool voor overheidsinstellingen) en macro-niveau (landen en de wereld);
- Denkbeelden van grote maatschappelijke denkers en filosofen kunnen verder uitgediept en verfijnd worden;
- Vele voorstellen voor duurzame maatschappelijke verandering die thans in lijstjes worden opgenomen kunnen vanuit het concept systeemtheoretisch onderbouwd worden en tevens met elkaar verbonden worden;
- Er kan een werkbaar antwoord geboden worden op vragen waarop er nu totaal géén antwoord is.
In twee hiernavolgende artikels die binnenkort zullen gepubliceerd worden zal de het “Multi-bronnen-concept” verder uitgediept worden in twee artikels: “Multi-bronnen: achter het stuur en de knoppen van het kapitalisme: “starten” (2/3)” en “Multi-bronnen: achter het stuur en de knoppen van het kapitalisme: “versnellen” (3/3)” – in dit laatste artikel zullen meerdere voorbeelden gegeven worden. De geest moet dringend geopend worden voor het volledige(r) plaatje waarmee ook praktisch immens veel mogelijk is.
Hans Vanhaesebroeck
Lic. Rechten (Ugent) (1982) Speciaal Licentiaat Boekhouden en Fiscaliteit (Vlerick) (1991) en als fiscaal ambtenaar met meer dan 20 jaar ervaring inzake bestrijding van fraude en fiscale spitstechnologie (BBi Gent). Wat hiervoor in dit artikel werd uiteengezet gaat om zijn persoonlijke visie.
Er verschenen reeds meerdere artikel van Hans Vanhaesebroeck op de site van De Wereld Morgen, zie de link:https://www.dewereldmorgen.be/schrijver/hansvanh/
Het voorstel van “multi-bronnen-boekhouding” dat een micro-toepassing is van het globale “inclusief boekhouden” werd recent opgenomen en toegelicht in een recente nota van juni 2023 van de Commons Cluster van de UN NGO Major Group, overlegd aan meerdere regeringsleiders.
Ook op de BLOG van het Humanistisch Verbond publiceerde Hans Vanhaesebroeck reeds meerdere artikels.
En recent maakte de gekende viroloog Marc Vanranst een digitaal kunstwerk waarmee hij een sterke invulling gaf aan voormeld LOGO.
Tenslotte, eerder in 2019, schreef Hans Vanhaesebroeck in overleg met Hans Claus, initiatiefnemer van de gekende “Verklaring van 30 november 2019”, de 1ste Krijtlijn van deze Verklaring. Deze krijtlijn luidt als volgt: “De economie wordt terug ten dienste gesteld van mens en natuur met een boekhouding waarin deze bescherming verankerd is”. Hij werkte deze Krijtlijn verder persoonlijk uit, namelijk hoe ze volgens hem persoonlijk in de praktijk kan gebracht worden. In dit kader ontwierp hij tevens het voormelde LOGO dat zoals hierboven beschreven volledig is gebaseerd op de voormelde drie grote instrumenten waarop de macht van het kapitalisme steunt :vennootschap, dubbel boekhouden en recht. Voor méér info over de voormelde Novemberverklaring die kan ondertekend worden (en reeds door meer dan 500 mensen werd onderschreven): zie https://novemberverklaring.eu/ alsmede https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/09/14/zes-krijtlijnen-als-leidraad-voor-een-samenleving-die-nieuwe-weg/
Voor meer info of nadere toelichting: hans.vanhaesebroeck@telenet.be
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
