Intro

In het elektronisch nieuwsmedium Doorbraak 
(https://doorbraak.be/paniekzaaierij-rond-verplichting-statutenwijziging-vennootschappen-is-
volkomen-onterecht/) 
verscheen enkele weken geleden een bijdrage onder de titel: “Prof. vennootschapsrecht: ‘
Paniekzaaierij rond verplichte statutenwijziging bvba volstrekt onterecht’”.

In die bijdrage, we vatten samen, staat het volgende:

-het WVV (het Wetboek Vennootschappen en Verenigingen) legt op aan vennootschappen (in case de bv), om haar statuten te wijzigen en aan te passen aan het nieuwe WVV ten laatste in december 2023;

-er komt veel druk op notariskantoren gelet op de deadline;

-die druk is voor niets nodig; volgens de professor is de sanctie meestal theoretisch. “Het risico op een sanctie is uiterst miniem en zelfs nihil voor kleine vennootschappen”. Ook andere professoren zouden dat beamen.

Ook vzw’s moeten hun statuten aanpassen. Wat denken wij ervan? Is dit risico gewoon, zoals die professoren stellen, theoretisch? Wij gaan alleen in op de risico’s voor vzw’s hier…..

De WVV-regeling

Het WVV bracht een pak nieuwe regels met zich mee voor verenigingen. Het stelt

-de vzw is verplicht haar statuten aan het WVV aan te passen, ofwel bij de eerste statutenwijziging ofwel ten laatste op 31 12 2023;

-de nieuwe dwingende regels uit het WVV zijn van toepassing op elke vzw nu al; dus elke statutaire regel in strijd met dwingende bepalingen in het WVV mag niet meer gevolgd worden;

-de nieuwe niet dwingende regels zijn van kracht voor elk niet geregeld domein in de statuten;

-de raad van bestuur van de vzw is aansprakelijk volgens de wet voor niet gewijzigde statuten zo die schade toebrengen aan derden of de rechtspersoon.

Het bestuurspraktijkprobleem

Volgens de professoren hierboven genoemd is het niet aanpassen van de statuten geen probleem. Wij citeren “…Men kan zich evenwel afvragen welke schade de laattijdige statutenwijziging kan veroorzaken’. Het bestuur zal immers gebeuren volgens de dwingende regels van het WVV. ‘In werkelijkheid bestaat er voor dergelijke vennootschap, haar aandeelhouders en schuldeisers eigenlijk geen verschil tussen de situatie vóór of na 1 januari 2024’… “.

Wij zijn het daar in geen 100 jaren mee eens en wel om de volgende redenen.

Het bestuur moet gebeuren volgens het dwingend gedeelte van het WVV: dit is niet correct: het moet gebeuren volgens a) de dwingende regels van het WVV, b) de regels in de statuten van de vzw voor zover die moeilijker zijn dan deze in het dwingend gedeelte van het WVV, c) de niet dwingende regels in het WVV voor zover de betrokken materie niet geregeld is in de statuten van de vzw en d) de niet dwingende regels in de statuten voor zover het WVV er niets over regelt en de vzw-statuten wel.

Dat is een pak ingewikkelder dan wat we lazen.

En daarenboven: de gemiddelde bestuurder heeft noch de tijd, noch de kennis om dit alles zomaar even tijdens het besturen om in te calculeren. Hij is meestal ook niet in staat dit zomaar even te controleren.

Tot slot: de drie professoren lijken te hebben meegewerkt aan het WVV: welnu, het WVV bepaalt niet expliciet of duidelijk wat dwingend recht is en wat niet …. Dus begin er maar aan….

Zo de statuten niet professioneel zijn aangepast zullen de regels a) tot en met d) niet duidelijk zijn in de dagelijkse praktijk en zullen er misverstanden ontstaan: inbreuken op het WVV-dwingende gedeelte of op de andere delen.

De kwalificatie van de fouten

Is een inbreuk op het WVV en/of op de statuten erg?

Bestuurders zijn volgens het gemeen recht en volgens het WVV gehouden tot een bestuur als een goede pater familias. Het is o.i. geen goed bestuur

-de verplichting die het WVV oplegt om de statuten te wijzigen in de jaren voor en tegen 31 12 2023 naast zich neer te leggen; ze kunnen tijdsgebrek moeilijk inroepen na 5 jaar…?

-een vzw besturen met statuten die niet meer geldig zijn en dus een directie en bestuur opzadelen met eigen research voor elke bestuurs- of AV-vergadering is o.i. geen goed bestuur; in de praktijk komt dit er zelfs mogelijks op neer dat je bij elke AV en bij elke bestuursraad een (betaald?) jurist of advocaat nodig hebt die je helpt laveren, dat is niet professioneel o.i. en moeilijk betaalbaar voor kleine vzw’s.

Die twee zijn o.i. een fout in hoofde van het bestuur.

Is een “fout” erg in hoofde van het bestuur?

Deze fout is o.i. zowel een contractuele fout (tgo. de vzw met schade) als een mogelijke burgerlijke fout (tgo. derden met schade). Bestuurders zijn aansprakelijk voor hun fouten. Indien het bestuur bewust de statuten niet aanpast, na het lezen van de bijdrage in Doorbraak, is dit o.i. zelfs een grove fout: het bestuur weet immers dat het de statuten moet aanpassen en doet het niet. Elk bestuur wordt overigens verondersteld de wet te kennen….. ook zonder het lezen van Doorbraak.

De A.V. en de commissaris-revisor

Is een inbreuk op het WVV, zoals de verplichting om de statuten aan te passen, een door de revisor te melden feit?

Revisoren zijn verplicht inbreuken op de wet en de statuten door het bestuur en het management te vermelden in hun revisorale verslag.

De verplichting om de statuten aan te passen ten laatste per 31 12 2023 is er een van dwingend recht o.i. De revisor is dus verplicht bij zijn rapport aan de AV:

-te melden dat het bestuur het WVV overtrad op dat punt;

-te onderzoeken of er, door het gebrek aan wijziging, in de loop van de verstreken periode, geen inbreuken zijn gepleegd op de andere dwingende regels van het WVV en dat te rapporteren,

-te onderzoeken of er, vanaf 01 01 2024 tot en met de statutenwijziging en aanpassing aan het WVV, in die periode geen inbreuken zijn gepleegd op a), b), c), d) en dat te rapporteren.

Het is niet professioneel een opmerking in die zin uit te lokken voor de AV. Het vertrouwen van de AV in de raad van bestuur zal daardoor niet stijgen, integendeel. Het vertrouwen van de revisor in het bestuur zal ook niet stijgen, integendeel.

Rechtspersonen en verzekeringsrecht

Het zou ons verbazen dat aansprakelijkheidsverzekeraars voor rechtspersonen de aansprakelijkheid dekken van bestuurders die bewust de dwingende verplichting van het WVV lieten links liggen.

Nog maar eens een lamme goedzak toevoegen?

Uit onderzoeken die we deden en overigens eerder publiceerden blijkt het volgende:

-een groot deel van de facturen van rechtspersonen zitten fout en bevatten niet de door de wet verplichte vermeldingen; —een groot deel van de bijdragen die die verplichte vermeldingen behandelen zitten ook niet juist;

-een groot deel van de websites van rechtspersonen zitten fout en bevatten niet de door de wet verplichte vermeldingen;

-een groot deel van de communicatie van rechtspersonen zit fout en bevat niet de door de wet verplichte vermeldingen;

-…..

Gaan we daar nu bewust ook nog de statuten gedurende enige periode nog aan toevoegen?

Waarschijnlijkheid van schade?

De waarschijnlijkheid van schade is o.i. van geen direct belang:

-het gaat over dwingend recht;

-het gaat over zichtbaar falen, dingen die derden kunnen vaststellen; iedereen kan in de KBO zien of een onderneming, vzw haar statuten aanpaste in de afgelopen jaren of niet;

-het gaat over het document waarop je vzw navigeert, de statuten;

-schade voor de vzw en/of voor derden volstaat; niet alleen derden kunnen dagvaarden;

-zulk een bewuste gepleegde fout in hoofde van de bestuurders, zelfs zonder schade, volstaat o.i. als in te roepen feit voor een ontslag of vertrouwensbreuk.

Vertrouwen en instellingen

Vertrouwen speelt in het ondernemingsleven een grote rol:

-ondernemingen met een hoge mate van vertrouwen presteren tot wel 400 procent beter dan bedrijven waarin vertrouwen geen aandacht heeft (PwC, Deloitte, Gartner);

-ondernemingen hebben eind 2022 in Vlaanderen met 36 %, na het onderwijs (58%) en politie (57%) een relatief laag maar toch nog het hoogste vertrouwen van de bevolking, meer dan de pers (20%) en dan de politiek (tussen 4 en 19 % ngl. van het onderdeel)(https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/relatie-overheid-en-burger/vertrouwen-in-instellingen); de statuten niet binnen de vijf jaar conform maken aan de wet gaat dat vertrouwen niet verhogen.

Uitsmijters

Wij zagen nog geen rechtzettingen op de betrokken bijdrage, dus kunnen er van uitgaan dat wat ze schrijft ook gezegd is door de betrokkenen. De betrokken journalist is overigens een prijzencollector…..

Is het professioneel, integer, correct, respectvol ….  als

-door de overheid betaalde (want grotendeels gesubsidieerde universiteiten) professoren,

-waarvan een deel overigens meewerkte aan dat WVV,

-die alle top-professoren zijn in hun vak,

om

-aan rechtspersonen

-via brede nieuwsdragers

-naar heel Vlaanderen,

-te laten weten dat het niet erg is als men, o.i. dwingend recht, uit het WVV, na enkele jaren tijd die men had om het te doen, vooralsnog enige tijd naast zich neerlegt?

Welke boodschap geef je dan eigenlijk over het recht?
Dat het eigenlijk niet echt belangrijk is?

Dat het niet echt belangrijk is zolang je niet veel centen riskeert?

Dat de wetgever zo naïef was om er geen boetes op te zetten en dat we van de vijfjarige overgangstermijn niet moeten wakker liggen?

We laten dat aan de beoordeling van de lezers over.

Moet je vzw haar statuten nog wijzigen asap als het niet gebeurde?

Ja.