De bronnen van mens en natuur worden uitgeput. Er heerst chaos , er zijn geen antwoorden op vele moderne uitdagingen. Het kapitaal daarentegen beschikt over een specifieke maar (te) weinig gekende taal én logica. Hiermee heeft het een sterke greep op héél véél: niet alleen op het bedrijfsgebeuren, maar ook op heel veel aspecten van de realiteit. In deze taal geldt het brondenken: kapitaal is in deze taal logica een “bron”. We leggen hierna deze “logica” uit en zetten vervolgens uit dat deze taal de opstap kan zijn naar een nieuwe duurzame taal en logica . Hiermee kan het kapitaal als “bron” ingrijpend “herbrond” worden en tevens vele andere aspecten van de realiteit, zoals democratie, onderwijs, hoe groei benaderen, het gebruik vennootschappen, de Senaat,… Het kapitaal – en dit lijkt cruciaal – is hierin een deel van groter geheel. Een geheel dat zichtbaar is en waarop we met deze taal als burger greep kunnen hebben en dat best in de plaats komt van het huidig, onzichtbaar geheel of “systeem”, waarop een kleine minderheid greep heeft. Een geheel dat best op een aantal vlakken bóven het gekrakeel van de politiek zou komen, en tevens als tegengif zou kunnen dienen voor zelfverklaarde “leiders” die eens orde in de chaos gaan brengen. Met de nieuwe taal kan er systemisch orde in de chaos gebracht worden, zijn duurzame grenzen voor het kapitaal mogelijk vanuit de herbronning van héél véél.
“Verbeelding is belangrijker dan kennis. Want kennis is beperkt, terwijl verbeelding de hele wereld omvat. Kennis brengt je inderdaad van A naar B, maar je verbeeldingskracht kent geen grenzen en brengt je dus nog veel verder” zei Einstein ooit. Op basis van ervaring en eigen onderzoek blijkt dat het het kapitaal beschikt over drie sterke denkkaders in de geest. Deze denkkaders hebben het kapitaal héél ver gebracht. Het gaat dan om: het T-model (een modernere en universele naam voor het dubbel boekhouden), vennootschap en recht. Men zou ze om die reden dan ergens ook de “Heilige Gralen van het kapitaal” kunnen noemen. Hiermee kon het kapitaal door de eeuwen heen komen tot een sterke greep op vele aspecten van de realiteit. De taal van het kapitaal staat veel minder af van onze leefwereld dan we nu denken: we spreken van de “inventaris” van de problemen, iemand is “afgeschreven”, iets is van “kapitaal”belang, we hebben een “aandeel” in iets, we “boeken” winst, een “vredesdividend”, … dit zijn allemaal termen uit het T-model. Ook is er dagelijks sprake van transparantie, balans, duurzaamheid, voorzichtigheid en true and fair view : welnu, dit zijn grote maatschappelijke beginselen die recent allemaal op de voorgrond komen en kunnen gelinkt worden aan het T-model.
Johann Wolfgang von Goethe zei ooit dat het “T-model” één van de meest geniale uitvindingen van de mens ooit is. Volgens Rogier De Langhe, economiefilosoof, is het één van de grote sprongen in de menselijke beschaving, vergelijkbaar met geld en internet, omdat het in staat is zo veel data te omvatten (R. De Langhe, De Morgen, Zeno, 2014). En J. Gleeson-White schreef in haar bestseller “Double-Entry” (2016) dat de manier van kijken, denken en ordenen kan toegepast worden op élk menselijk handelen. Tot nu toe is het weinig of niet benut op maatschappelijk vlak. Hoe vér reikt aldus de denkkracht van dit T-model, aangevuld met vennootschap en recht, de andere twee Heilige Gralen van het kapitaal? We leggen dit hierna uit. We vertrekken hiervoor van onderstaande tekening. Deze is getekend in de taal van het kapitaal en en huidige “systeem” verbeeldt. En we leggen uit dat we vanuit deze verbeelding de macht van het kapitaal systemisch kunnen inperken en zo komen tot een nieuwe duurzame taal en logica: kapi-taal (of kapi – taal om het duidelijker te maken) dan wel “multi-bronnen-taal”. Bovendien zal blijken dat deze taal ook bruikbaar en relevant is op andere domeinen buiten het zuiver inperken van het kapitaal alléén.
We geven hierbij een diepere toelichting bij de bovenstaande verbeelding van de huidige wereld. Deze afbeelding is het vertrekpunt voor de nieuwe duurzame taal, in twee stappen dus. De cirkel staat voor de wereld. Deze wereld evolueert naar één groot bedrijf of vennootschap, een wereld waarin alles vermarkt wordt via andere bedrijven, waarmee de wereld bezaaid is: de wereld is onzichtbaar bezaaid met een onzichtbaar web van vennootschappen, schermvennootschappen en quasi onmogelijk traceerbare postbusvennootschappen, waarachter mensen en het kapitaal zich kunnen verstoppen. Vennootschappen houden hun bedrijf op orde met een dubbele boekhouding. Hierin is alles in geld uitgedrukt. De “T“ staat voor een balans uit een dergelijke dubbele boekhouding. Dit is iets eeuwenoud en wordt om historische redenen van rechts naar links ingevuld [3].
De logica is achter het dubbel boekhouden het brondenken. Dit is belangrijk en cruciaal in het verhaal en we leggen dit hierna enigszins uitgebreid uit.
Geld op zich betekent niets, men kan het niet opeten. Maar het betekent wél iets omdat men er iets kan mee doen: men kan er eten en goederen mee aankopen. Men kan het “uit mekaar trekken” aldus: aan de ene kant het geld als bron en aan de andere kant datgene wat je er mee kan doen. Met deze simpele logica gaat het dubbel boekhouden aan de slag: het geeft een dubbele benadering van de bedrijfsrealiteit, deze bedrijfsrealiteit die uitsluitend draait rond geld, wordt als het ware “ontdubbeld” op deze wijze. Het brondenken is de basisgedachte van een dubbele boekhouding van een bedrijf: wie een bedrijf opricht (de aandeelhouders) stelt geld ter beschikking aan het bedrijf, dit is voor dit bedrijf een bron (en deze bron wordt geboekt of geregistreerd als “kapitaal”) en met dit geld gaat het bedrijf dan aan de slag om goederen aan te kopen allerhande: dit is dan de besteding of aanwending van dit geld, en dit wordt aan de andere kant (links) geregistreerd (ook in geld). Er wordt tevens beschreven wat er mee gedaan/aangekocht wordt. In een dubbele boekhouding wordt alles dubbel geregistreerd: aan de ene kant (rechts in de boekhouding) staat het kapitaal (of het geld dat de aandeelhouders toevertrouwen aan het bedrijf) én aan de andere kant (links) de goederen die hiermee gekocht worden (de aanwending van het kapitaal) en dit alles in geld.
Belangrijk hierbij is verder dat alles wat gekocht minutieus én ingenieus geordend wordt (dit komt later nog aan bod): het laat toe veel meer greep te krijgen op het bedrijfsgebeuren. Het gaat om een heel dubbel denk- en ordeningskader en hierin staat kapitaal als bron centraal. Maar natuurlijk is “kapitaal” geen “bron”, het is gewoon een conventie, een fictie in de geest, binnen het denkkader van een bedrijf: een bron voor de aankopen van goederen allerhande. Alles in dit sterke denkkader is er op gericht deze bron van het kapitaal in stand te houden en te kunnen doen floreren. Als slotsom van dit denkkader kan te weten gekomen worden of het kapitaal aangroeit of daalt: de winst of het verlies voor de aandeelhouders. Kapitaal staat in heel deze logica centraal, het kon met dit denkader sterk en machtig worden: het werd gaandeweg door de eeuwen heen een machtsbron. Maar ook daarbuiten was het belangrijk: het T-model maakte de reis van Darwin mogelijk.
Op basis van deze uitleg kan de huidige wereld goed verbeeld worden zoals hierboven: als één groot bedrijf met één grote machtsbron: kapitaal (X, rechts staat in de boekhouding (T)). En aan de andere kant (links in de boekhouding), kleine x, ziet men wat men met dit kapitaal allemaal aanvangt, koopt. Het is hier alleen geld dat telt. Deze x is héél klein, men ziet er niet veel van, van wat er met het geld wordt aangevangen. Of anders gezegd: kapitalisme is “georganiseerde non-transparantie”, waarin het geld en de mensen die het bezitten zich beiden goed kunnen verstoppen. Op de afbeelding ziet men een klein lachje met hierboven een zure lach: de minderheid is content, de meerderheid is malcontent. Verder is alles verankerd of vastgelegd in een niet zichtbare “mono-kapitaal-rechtsorde”, iets dat men eveneens niet echt ziet. Het bedrijf van de maatschappij noemt ik “mono-kapitaal”. Deze naam is vermeld op de horizontale lijn (zie boven). In een boekhouding wordt op de horizontale lijn ook de naam van het bedrijf vermeld. De drie pijlers van het kapitalisme zitten in deze zijde van het bierkaartje: het T-model, vennootschap en het recht.
Eerder stelden we dat het kapitaal door de eeuwen heen en middels een heel ingenieus denkkader kon uitgroeien tot een machtsbron. Het duwt de bestaande, échte levende bronnen van mens en natuur weg, er is voor deze bronnen gewoon geen plaats in dit denkkader. De impact van het voeren van het bedrijf (uitputting van mens en natuur) telt niet mee: deze impact kan immers niet in geld uitgedrukt worden. Aldus zei ooit de Duitse socioloog Max Weber Weber bitter: “alle bomen zullen gekapt zijn, maar de boekhouding zal kloppen”. Dit kan toch toch niet de bedoeling zijn? Maar intussen is dit T-model wel uitgegroeid, samen met vennootschap en recht, tot een heel machtig geheel dat de wereld beheerst op een niet-duurzame wijze.
Anderzijds is er hoop, en dit vanuit het systeem zelf. Ik noem dit “kapi-taal”: kapitaal wordt hier in dit woord in twee gekapt en er wordt een taal bekomen. Als we goed kijken naar de afbeelding zit het kapitaal hier ingekapseld in een groter geheel, het maakt deel uit van een “systeem”. Welnu, in dit systeem van het dubbel boekhouden gelden een aantal grote duurzame beginselen die we hiervoor noemden. Het gaat dan om de hiervoor vermelde grote beginselen van transparantie, duurzaamheid, true and fair view en voorzichtigheid. Deze beginselen zijn belangrijk voor het overleven van het bedrijf. Mijn standpunt is dat deze beginselen – nota bene van het éigen systeem – door het kapitaal wegens haar winsthonger onder de mat geveegd worden. Maar anderzijds, onder druk van het kapitaal – dat van de maatschappij een groot bedrijf wil maken – moet het bedrijf van de maatschappij wél overleven en het gevolg hiervan is dat de maatschappij deze beginselen sluimerend invoert. Als we deze beginselen juridisch zouden verankeren, dan zou het kapitaal ‘als bron’ hiermee al heel wat verduurzamen en/of ingeperkt worden: we komen tot kapi-taal. Maar dit gaat traag, heel traag. Het afdwingen van deze beginselen zal mogelijks wel sneller kunnen op basis van de multi-bronnen-taal, die we hierna uitleggen: in deze multi-bronnen-taal wordt aan de burgers een bijzonder instrument aangereikt: de “SoS” (zie hierna).
Anderzijds, ook al zijn deze beginselen nu nog niet juridisch verankerd, niéts verhindert ons in huidige bestel deze beginselen naar voor te schuiven als analysemiddel en hiermee druk uit te oefenen op “het” systeem. We verwezen naar voormeld beginsel van transparantie. Waarom zouden de banken niet veel transparanter moeten zijn over de samenstelling van hun winsten, op de kap van de spaarders, en over hun beleggingen in de wapenindustrie ? Bedrijven kunnen verder schaamteloos hun prijzen verhogen door te verwijzen naar “inflatie”, maar zonder enig bewijs hiervoor voor te leggen (bijvoorbeeld: recent nog Telenet). Er zou hen toch gevraagd kunnen worden dit te bewijzen aan de hand van hun boekhouding? Op basis van het systeem zélf kunnen sterke analysemogelijkheden aangereikt worden én instrumenten, die nu niet of veel te weinig benut worden. Er wordt geprotesteerd door vele klagende boeren, maar is de financiële toestand van al deze boeren volgens hun boekhouding wel zó slecht?
Verder heeft bezit de taal van het kapitaal een hele grote, onontgonnen denkkracht, Goethe zei het ook al eerder. Maar deze is tot nu toe veel te weinig benut. Hij zei het trouwens dat “iedereen het zou moeten kennen”. Inderdaad, de hele bijzondere manier van kijken, denken en ordenen van het T-model reikt interessante ordeningsinstrumenten op maatschappelijk vlak aan. We benaderen er hier een aantal.
Heel wat huishoudens zouden kunnen geordend worden via het voormelde T-model: elk zijn boekhouding, niet zo minutieus bijgehouden, maar waarin alles logisch geordend is volgens de indeling: “bronnen” en “bestedingen”. Hiermee vindt men alles snel terug. Ook de overheid zou hiermee m.i. alles snel kunnen terugvinden en zou niet vele keren alles moet opvragen bij de burger; hiermee zou het sneller subsidies kunnen toekennen aan wie ze écht nodig heeft. Nu is immers alles verspreid over databanken en moet de overheid alles opvragen bij de burgers. Verder, als we voor deze burger deze benadering naar voor geschoven wordt, dan lijkt het voor de hand liggend dat dit ook zou gelden voor de overheid die dan zelf een dubbele boekhouding zou voeren of toch minstens via een aantal rubrieken van een boekhouding veel meer inzicht geven in de uitgaven. Verder kan het vestigen van belastingen vanuit het brondenken van het T-model ook herbrond worden: belastingen worden gevestigd op data en hiervoor zijn er meerdere bronnen (burgers, vennootschappen, bronnen uit het buitenland); verder worden op de bekomen data programma’s toegepast en deze hebben ook bronnen, en uiteindelijk bekomt men…. belastingen. Dit alles kan ingepast worden in een boekhoudstructuur. Hierna zetten we tevens uiteen dat vanuit het multi-bronnen-denkkader belastingen als “fenomeen” op een heel originele manier kunnen worden benaderd en herbrond worden. En zo zijn er nog vele andere mogelijkheden van analyse, ordening en stroomlijning op het vlak van landen en zelfs de wereld, mogelijkheden waarop we nu niet op ingaan. We vermelden wel nog dat er al sporen van deze ordening te ontwaren zijn in de realiteit.
Deze taal die we hiervoor toelichtten noemen we dus “kapi-taal”: in deze verbeelding van de realiteit is er maar 1 bron (zie het bierkaartje, eerste zijde) en dat is kapitaal. We zetten uiteen deze “bron” kan ingeperkt worden op basis van de eigen taal. De “bron” van het kapitaal kan al enigszins “zuiver” gemaakt worden. Dit is al een belangrijke stap maar er lijkt meer nodig, gezien de staat van urgentie waarin we ons bevinden. We moeten het “groter” zien. Er zijn nog andere duurzamere, verdergaande mogelijkheden, mogelijkheden vanuit de bovenstaande taal van het kapitaal van de eerste zijde van het bierkaartje.
We kunnen de taal van het kapitaal “hertalen”. Dit gaat als volgt. Als we de voorzijde van het bierkaartje aanvullen, door naast kapitaal de bronnen van mens en natuur in te voegen, dan bekomen we tot een veel duurzamere taal én logica. Deze noemen we dan “multi-bronnen-taal”. Deze taal is niet alleen in staat de macht van het kapitaal veel verder in te perken, er zijn – net als bij kapi-taal – er zijn ook immense mogelijkheden buiten het zuivere terrein van het kapitaal alleen, die allen herbrond kunnen worden, vanuit de “hertaalde” taal van het kapitaal.
We kijken terug naar het bierkaartje, eerste zijde, en vullen dit aan als volgt. Bij de X (rechts) van het kapitaal komen de bronnen van mens en natuur en, links, komt er alles wat daar uitkomt : hier komen XXX (hetzelfde dus). Er wordt hierbij niet anders dan verder gebouwd op de logica van het systeem: aan de ene kant al de bronnen van de realiteit : mens natuur en kapitaal en rechts wat daar allemaal uit komt, in alle transparantie. Het “systeem” waarin enkel alles in geld meetelt wordt overstegen, álles, ook zaken in geld komen er in. Eveneens zaken die niet in geld uitgedrukt kunnen worden krijgen een plaats in de maatschappelijke “boekhouding” van de realiteit.
En hierna ontstaat een lachend mannetje, want er is balans of evenwicht. Deze vennootschap heet verder: “multi-bronnen-vennootschap”. Vanuit deze benadering kunnen er systemische en ethische grenzen aan het kapitaal worden opgelegd, kapitaal wordt hier nog méér ingekapseld en dit binnen het eigen “systeem” maar dat dan wel duurzamer aangevuld wordt. Kapitaal is hierin een deel van een nóg groter geheel, moet mens en natuur naast zich dulden. De huidige “wereld van het kapitaal” wordt concreet “herbrond”. En in deze wereld kan kapitaal niet langer een doel zijn maar kan er systemisch bekomen worden dat het een middel en onderdeel van een groter geheel wordt. Hieronder gaat we dit verder toelichten.
Als een soort van “alchemie” ontstaat er een duurzaam denk- en ordeningskader voor het kapitaal, maar er zijn ook uitlopers naar heel wat andere domeinen van de realiteit.
We vullen de XXX’en in en maken ook een didactische tussenstop. We vulden hieronder de XXX’en van boven met taal in. We bekomen iets dat wat contra-intuïtief aanvoelt, het gaat immers om van rechts naar links lezen (Oosterse wijze, het boekhouden is Arabisch van oorsprong):
Maar omdat dit wat ongewoon en onwennig voorkomt voor mensen die hiermee niet vertrouwd zijn, stel ik hierna voor de leeswijze om te keren, van links naar rechts. We bekomen dan een “input-output” model dat men sneller kan vatten, zeker voor ons als westerlingen; een alternatieve naam zou kunnen zijn “omgekeerd-boekhoud-model”.
De voorbeelden die we hierna aanhalen tonen aan dat het multi-bronnen-denkkader toelaat om dieper te peilen naar de werkelijke aard van de realiteit. Niet alleen de realiteit van het kapitaal maar ook de realiteit daarbuiten. En vanuit de nieuwe invalshoek kan men dan bijsturen.
Wat betreft de herbronning van de wereld van het kapitaal: toepassingen van het aangevulde T-model.
Vanuit dit denkkader kunnen de bronnen van mens en natuur beschermd worden tegen het kapitaal dat momenteel té machtig is en mens en natuur uitput. We spreken aldus hierna niet meer van “boekhouden”, maar van bronhouden (of bron-houden) , met een “multi-bronnen-taal”. Kapitaal krijgt dus twee machten naast zich en van deze twee bronnen dient de macht nu uit te gaan. Vanuit deze benadering en denkkader kunnen broodnodige systemische en ethische grenzen aan het kapitaal worden opgelegd. Naast de duurzame beginselen die we hiervoor vermeldden en hier ook gelden zien we andere bijkomende mogelijkheden, die we hierna toelichten.
Groei kan op basis van dit multi-bronnen-denkkader nog maar deze mag niet ten koste gaan van de bronnen van mens en natuur. Groei mag deze bronnen niet aantasten en zeker niet uitputten. De bronnen moeten we immers kunnen worden doorgegeven aan toekomstige generaties (inter-generationaliteit). We spreken hierna dan van “brongroei”. En om dit in de praktijk te brengen en te bewaken kan er bijvoorbeeld gedacht worden aan een multi-bronnen-boekhouding waarin naast de bron van het kapitaal in de boekhouding de bronnen van mens en natuur worden vermeld en waarbij er dan al of niet ingrijpend IN de boekhouding moet gerapporteerd worden over de al of niet negatieve impact op de bronnen van mens en natuur. Hiermee zou de boekhouding véél transparanter worden. Bijvoorbeeld: IN de boekhouding zou duidelijk moeten worden aangegeven dat een bepaalde schuld of vordering kadert in een fiscale constructie (en dus voor iedereen zichtbaar zou zijn) of ook: er zou duidelijker moeten aangegeven worden hoeveel er weggegooid wordt, … Een duurzamere en meer ethisch ingevulde boekhouding dus. Hierover zouden wij, als burger, kunnen beslissen, middels het politieke luik dat hierna aan bod komt.
Wat betreft herbronning op andere domeinen: mogelijke toepassingen van het aangevulde T-model
De rol van de overheid kan als volgt gedefinieerd worden: zorgen voor evenwicht tussen de bron en voorkomen dat de bron van het kapitaal niet de bron van mens en natuur uitput.
We kunnen ook tot een herbronning van de fiscaliteit komen aan de hand van dit schema. Deze herbronning is mogelijk als volgt. We kijken naar de bronnen die links staan: elke bron dient zijn bijdrage dient te leveren aan het samenleven, en dit naar vermogen; en daarvoor is er (veel) meer transparantie dan nu het geval is nodig, vooral van de zijde van de bron van het kapitaal (dat zich nu verstopt achter allemaal vennootschappen en complexe constructies).
Verder staat democratie rechts in het Westers schema. Democratie is een creatie van de mens. Democratie wordt opgenomen in een ruimer T-geheel, een geheel waarin transparantie, duurzaamheid, true and fair view en voorzichtigheid gelden. Onderwijs staat ook rechts, als creatie van de bron van de mens. Het dient verder niet alleen om de bron van het kapitaal te dienen maar moet ook de bronnen van mens en natuur dienen.
We komen in een systeem en het lijkt aangewezen dat “de” politiek hier ook mee rekening zou houden: als de bronnen van mens en natuur in gevaar zijn op basis van zuivere data, dan moét er op basis van dit model ingegrepen worden. Of ook mogelijk: producten die nu de bron van mens en natuur in gevaar brengen kunnen op basis van dit denkkader niet langer op de markt blijven en dit dient door de politiek te worden benaarstigd.
Verder vloeien de beginselen van ervaring en redelijkheid uit het schema: zij zijn een weerspiegeling van de bron van mens, en kunnen dienen als tegengewicht voor de bron van het kapitaal, bron die alles overwoekert. Inzake A.I. kan aldus als eis gesteld worden dat al de bronnen vermeld worden: het brondenken staat immers centraal in de multi-bronnen-taal.
Vanuit het idee van herbronning: de Senaat zou kunnen ingevuld worden door drie willekeurig gekozen leden uit drie generaties van de bevolking: de jongeren, de werkenden en de niet-meer actieven. Hier zou het échte leven eens aan bod kunnen komen, vanuit de ervaring, en zou de burger eens zijn mening kunnen laten horen (in plaats van nu een weekje vóór de verkiezingen). Terug naar de bron van de democratie dus.
Dit is nog maar een greep uit de mogelijkheden die met het multi-bronnen-denkkader en de multi-bronnen-taal en logica mogelijk zijn.
Maar hoe gaan we dit in de praktijk brengen? Ook hier kan gebruik gemaakt worden van de huidige “taal van het kapitaal”: we brengen alles wat voormeld is in het multi-bronnen-T-schema (Westers) denkbeeldig onder in een duurzame sociale en coöperatieve vennootschap van de maatschappij. En al de deelnemers aan deze vennootschap (ook vennootschappen en verenigingen) krijgen een duurzaam, sociaal en coöperatief aandeel in deze vennootschap, voor wie het wenst. We noemen dit aandeel “Share of Society”, afgekort als “SoS”, wat kan vertaald worden als “Aandeel van de maatschappij”. Dit aandeel is multi-functioneel: stemfunctie, datafunctie, toegangsfunctie. Hierop gaan we nu niet dieper in maar dit opent immense perspectieven. En we maken een nieuwe rechtsorde waarin ook vennootschappen over dit aandeel moeten beschikken. Dit zou dan met zich meebrengen dat bepaalde types van vennootschappen die we hiervoor noemden (postbusvennootschappen) geen dergelijk aandeel zouden krijgen omdat zij niet duurzaam noch sociaal of coöperatief zijn.
En hoe gaan we dit alles afdwingen?
Met het voormelde aandeel dat een stemfunctie heeft kunnen de burgers zich over de landsgrenzen met elkaar verbinden en zo, zeker op economisch vlak, maatregelen eisen die broodnodig zijn.
We zouden vooreerst al kunnen eisen dat “kapi-taal” wordt ingevoerd, de duurzame taal die geldt in het systeem, onder de vorm van de grote duurzame beginselen die we hiervoor vermeldden. We zouden op democratische wijze kunnen eisen dat bedrijven véél transparanter zijn en dat sjoemelaars er uit vliegen.
En wij zouden als burger kunnen beslissen wat bedrijven moeten tonen in hun boekhouding (bijvoorbeeld instappen in een fiscale constructie): een combinatie van democratie en duurzaam bedrijfsvoeren.
Met deze nieuwe (beeld)taal én logica die we kort en krachtig hebben toegelicht kan men een heel duurzaam verhaal schrijven. Het T-model en de twee andere pijlers van het kapitaal vormen hierin een draad die, als men er éénmaal duurzaam begint aan te trekken en waaruit kapi-taal en multi-bronnen-taal afspinnen, spontaan afrolt.
Misschien zal men hiertegen inbrengen: je stelt een systeem voor, waardoor we geen vrijheid meer hebben maar anderzijds moeten we wel beseffen dat we nu ook in een “systeem” leven. Maar dit is onzichtbaar. Zijn we dan niet beter af met een systeem dat wél zichtbaar is en waarop we wél impact hebben als burger? En verder gaat het om een systeem voor de lange termijn en biedt perspectieven inzake multi-generationaliteit.
Toegegeven, misschien kan de multi-bronnen-taal niet alles oplossen, maar het is duidelijk en transparant al een hele sprong voorwaarts, waarin heel wat voorstellen kunnen worden ingepast en zo ook met elkaar verbonden. Het geeft ook een duurzame richting aan.
Samengevat, de unieke toegevoegde waarde van dit model: 1) heel wat de aspecten van de realiteit kunnen vanuit een unieke verbeelding duurzaam herbrond worden, 2) het kan ook in de praktijk worden uitgevoerd en uitgerold, 3) mét bovendien concrete instrumenten.
We kunnen er niet alles mee oplossen, maar het lijkt toch al een hele stap vooruit in deze complexe wereld waarin wie het meest gesofisticeerd is een grote voorsprong heeft. Met de nieuwe taal wordt de huidige taal ontcijferd en ont-cijferd en kan haar macht ingeperkt worden. Samen.
Hans Vanhaesebroeck
Lic Rechten (UGent) (1987) en Speciaal Licentiaat Fiscaliteit en Boekhouden (Vlerick)(1991). Hij wilde na zijn studie geen “vazal” van het kapitaal worden en ging voor “maatschappelijke winst”. Hij werd “civil servant” en heeft momenteel 23 jaar ervaring inzake fraudebestrijding. Dit artikel schrijft hij in persoonlijke naam en tot nut van het grotere geheel.
Hij schreef mee aan de Verklaring van 30 november 2019, een initiatief van Hans Claus. De eerste van zes Krijtlijnen van deze Verklaring luidt : “De economie moet terug ten dienste gesteld worden van mens en natuur, met een boekhouding waarin die bescherming verankerd is”. Hij schreef volledig de toelichting bij deze 1ste Krijtlijn en diepte deze hierna verder uit. Het resultaat is een duurzame taal voor het kapitaal: kapi-taal en “multi-bronnen-taal”, twee talen die complementair zijn.
[1] Of: “multi-bronnen-taal” : Verklaring van deze term: in de taal van het kapitaal is kapitaal een bron : het is een bron van werkingsmiddelen voor een bedrijf. Kapitaal wordt als dusdanig zichtbaar in de boekhouding van een bedrijf, dat een heel denkkader is. In deze logica van het bedrijf is het ook de enige bron. De “multi-bronnen-taal” neemt deze taal en logica over maar plaatst naast (en boven) deze bron van kapitaal de levende bronnen van mens en natuur. Hiermee en hierna wordt tot een logica en taal gekomen die toelaat om de echte bronnen van mens en natuur systemisch te beschermen tegen het kapitaal; deze taal en logica blijkt ook heel wat duurzame mogelijkheden op andere vlakken te hebben.
[2] https://vimeo.com/699370221 “HOE NU VERDER DENKEN? – Dr. Philipp Blom: ‘Het streven naar een nieuwe logica – en het belang daarvan’”
[3] De oorsprong van het dubbel boekhouden gaat terug tot het Verre oosten. Hier schreef men van rechts naar links. In Babylonië werd de boekhouding met kleitabletten bijgehouden en het in het Oude Egypte werden papyrusrollen gebruikt. Bron: https://www.finportal.nl/boekhouden/geschiedenis-van-het-boekhouden/ . Op de kleitabletten beitelde men van rechts naar links omwille van de houdgreep van de beitel.
