Hieronder mijn bijdrage tot het debat ‘De staat van de revolte’ dat ik op donderdag 26 augustus zin Leuven voerde met auteur Nick Meynen.

(‘De val van Icarus’, ‘Frontlijnen’ …)
Locatie: Hal vijf Kessel Lo
Organisatie: Samenlevingsopbouw

Mijn insteek voor dit debat is mijn boek Leuvense Wereldverbeteraars (2020) dat informatie bevat over een 200-tal burgerinitiatieven en een 15-tal individuen uit het Leuvense die van onderuit, dus los van politieke partijen of grote instellingen op de een of andere manier een bijdrage leveren aan het duurzamer, socialer, rechtvaardiger … maken van de samenleving. Er is ondertussen ook een bijlage van een 15-tal bladzijden beschikbaar.

Revolutie in marxistische begrippen betekent dat het volk de productiemiddelen in handen neemt en samen beslist wat er geproduceerd wordt en met de winsten gebeurt. Laat me dat bestempelen als een verre utopie. Waar ik over wil hebben is – zoals de aankondiging van het debat al aangaf – de revolte in het Leuvense tegen de ziekmakende effecten van ons economisch systeem op mens, dier, planeet.

Ik wil eerst wat algemene beschouwingen meegeven over de Leuvense wereldverbeteraars en dan wil ik toespitsen op vijf belangrijke facetten van onze samenleving: het klimaat, mobiliteit, armoede, omgaan met migratie en de problemen in de wereld en tot slot democratie, inspraak en dergelijke. Hoe staat het er in Leuven voor op dit ogenblik en wat is de bijdrage van de wereldverbeteraars aan deze thema’s?

Cruciaal voor dit debat is tot slot de vraag in welke mate revolteren deze wereldverbeteraars ook, in die zin dat ze ijveren voor structurele veranderingen en dit ook laten merken aan de machthebbers lokaal, nationaal en/of internationaal.

Leuvense wereldverbeteraars

1) Uit het overzicht in mijn boek van Leuvense wereldverbeteraars kan je vooreerst niet anders dan besluiten dat Leuven EEN ZEER SOCIAAL BEWOGEN STAD is. Er is hier een schier eindeloos aantal burgerinitiatieven actief – in bepaalde gevallen al decennia lang – gericht op ondersteuning van kansarmen en dit op zeer uiteenlopende manieren.

ARMOEDE-ETEN: Wat de strijd tegen armoede betreft denken we in de eerste plaats aan initiatieven die zeer concrete hulp bieden zoals Poverello, Ruimtevaart en ’t Lampeke waar mensen zeer goedkoop kunnen gaan eten of Solikoop in Hal 5 waar mensen met een beperkt budget goedkoop kunnen winkelen.
-KLEDING: Er zijn de tweedehandswinkels van ’t Spit, ’t Lampeke (Bokal) en CAW (Kapstok).
-ENERGIE: De energiesnoeiers van de Ruimtevaart verlenen mensen die het niet breed hebben gratis advies om de energiefactuur te verlagen.
-KLUSSEN Ook Wonen en Werken heeft een specifieke werking die klussen uitvoert bij sociale klanten.
-FIETSHERSTELPLAATS ’t Lampeke heeft ook een eigen fietsherstelplaats en sociale fietstaxi voor kleine transporten.
-COMPUTERS Link in de Kabel neemt dan weer initiatieven om maatschappelijk kwetsbare kinderen digitaal weerbaar te maken.
-HUISVESTING Woonanker ondersteunt maatschappelijk kwetsbare mensen om een woning te vinden.
-VAKANTIES Stapje in de Wereld organiseert voor hen goedkope vakanties.
-BABYKLEDING Kirikou zamelt baby- en kinderkleding in voor kansarmen.
-SCHOOLSE ONDERSTEUNING In het kader van het Leuvense buddyproject zijn naast studenten uit lerarenopleidingen ook veel vrijwilligers actief om deze groep schoolse ondersteuning te bieden. Ik wijs hierbij ook op het aanbod van Auxilia.
-WERK: Er zijn de sociaal economiebedrijven zoals Velo, Spit en Wonen en Werken die tewerkstellingsmogelijkheden aanbieden aan wie het moeilijk heeft op de arbeidsmarkt.
-GEZONDHEID: Wie het niet breed heeft kan voor gratis gezondheidszorg terecht bij de drie Leuvense wijkgezondheidscentra.
-CULTUUR: Via de theatergroep Compagnie Tartaren kunnen kwetsbare mensen hun eigen verhalen zelf in toneelvorm opvoeren.
-POLITIEK Het Collectief tegen Armoede probeert met een maandelijkse actie aan de Steen der Armoede op de Grote Markt en een jaarlijkse grote betoging in de binnenstad de politici te sensibiliseren om de nodige maatregelen te nemen om armoede uit de samenleving te bannen.
-MIGRANTEN Bepaalde groepen richten zich specifiek naar migranten en proberen hen na hun aankomst te ondersteunen in de zoektocht naar een woning en meubilair. Dat is het geval voor Buren zonder Grenzen, Gastvrij Michotte en Gastvrij Wijgmaal. Het Vluchtelingenhuis biedt met de financiële steun van een honderdtal sympathisanten zelf tijdelijke onderdak aan migranten met of zonder papieren, met voorkeur voor de meest kwetsbare.
-MIGRANTEN OP DOORTOCHT Solidarity for All stuurt regelmatig bestelwagens vol goederen naar migranten die vastzitten in de vluchtelingenkampen van Duinkerke en Calais.

2) Een tweede bedenking die ik wil maken is dat verschillende Leuvense burgerinitiatieven WEGBEREIDER zijn geweest voor NIEUW MAATSCHAPPELIJK BELEID . Het is het levende bewijs van het feit dat veel van wat er in de wereld aan goeds gebeurt de verdienste is van een burger of een groep burgers die met hun initiatief een dynamiek van sociale verandering op gang brachten.

– LANGZAAM VERKEER, de voorloper van Mobiel 21 en Vectris, die op het einde van de jaren 70 in Kessel-Lo opgericht werd en met haar pleidooien voor trage vervoerswijzen, veilige snelheidsregimes, aangename verblijfsgebieden en duurzame mobiliteit in de jaren 80 mede aan de basis ligt van een ommezwaai in het overheidsdenken over mobiliteit. Ik denk aan zone 30, herinrichting gewestwegen binnen bebouwde kom, beveiliging schoolomgevingen, autoloze zondagen … was ook betrokken bij de oprichting van de Bond van Trein-, Tram- en Busgebruikers en de Voetgangersbeweging, de Fietsersbond.
-FUTURE PROOFED, dat een onlinetool uitwerkte om lokale besturen helpt bij de opmaak van klimaatplannen en hen in staat stelt de resultaten daarvan in te schatten
-LEUVENAIR.BE, dat eenieder in staat stelt met een zelf in mekaar geknutseld apparaat het fijn stof in zijn omgeving te meten
-TELRAAM, ontwikkeld door Mobiel21 en Transport&Mobility Leuven, dat eenieder in staat met eenvoudig toestel de verkeersstromen voor zijn deur te meten
-DJAPO: een organisatie die het onderwijs het nodige materiaal ter beschikking stelt om te werken rond duurzame thema’s zoals klimaatverandering, water, afval, kinderrechten, participatie, rechtvaardigheid …
-De website GEZONDHEID EN WETENSCHAP die mediaberichten met betrekking tot gezondheid op hun waarheidsgehalte toetst.
-MOBILE SCHOOL dat in 2002 werd opgericht en wereldwijd organisaties steunt die werken met straatkinderen. Begin 2020 reden er 57 mobiele scholen rond in dertig landen op vier continenten. Er is ook een digitale ondersteuning via StreetSmart. Google maakte begin 2020 bekend dat her 490.000 euro investeert in de uitbouw van dit project.
-RIKOLTO (het vroegere Vredeseilanden) is binnen ontwikkelingssamenwerking zeker trendsettend geweest zijn met betrekking tot de organisatie van derdewereldhulp samen met lokale partners
-Het AFRIKA FILMFESTIVAL is uitgegroeid tot een van de grootste Afrika filmfestivals in Europa en vertoont films op talloze plaatsen in het hele land
-Het in het begin van de jaren ’80 opgerichte BAKERMAT is trendsettend geweest voor de verkorting van het ziekenhuisverblijf bij bevallingen en de toename van thuisbevallingen
-KIDS FOR CLIMATE, die via een eigen website ook kinderen tot 12 jaar de mogelijkheid een petitie te ondertekenen waarin actie gevraagd wordt om de opwarming tegen te gaan.

3) Een derde goede evolutie is de opkomst in verschillende domeinen van PARTICIPATIEVE PROJECTEN waar men niet louter consument is maar medebeslisser!

– Er zijn de verschillende COOPERATIEVE INITIATIEVEN waarmee handelaars hun klanten willen betrekken bij hun werking.
— Winkels als Content of The Food Hub op bieden niet alleen enkel duurzame producten aan, maar geven hun klanten ook de mogelijkheid om te participeren in hun bestuur.
— Ook van het Wereldcafé aan het Joris Helleputteplein kan je aandeelhouder worden en op die manier deelnemen aan de algemene vergadering.
— Er zijn voorts de energiecoöperaties ECoOB cvba en Ecopower waarin je aandelen kan nemen en mee beslissen over de strategie
— Ook in de landbouw zijn er diverse zogenaamde ‘pluktuin’projecten zoals BoerEnCompagnie, Samentuin Zavelhof en Het Gulden Gehucht waarmee het cliënteel betrokken wordt bij de werking. Mits betaling van een bedrag vooraf kan je er het hele jaar door op afgesproken momenten en plekken groenten komen plukken en deel je op die manier in de winst en het risico bij slecht weer van de landbouwer.
— Zeker nog vermelden. Het nieuwe café Het Groot Ongelijk hier aan de Diestsesteenweg waar je binnenkort ook aandeelhouder kan worden in een coöperatieve.
– Vanaf de jaren 80 hebben ouders werk gemaakt van de oprichting van basisscholen met FREINETONDERWIJS waarin het onderwijs vertrekt van de interesses en ervaringen van leerlingen. De Appeltuin in de Weldadigheidsstraat was de eerste, maar er zijn er verschillende gevolgd zoals De Zevensprong. Dat het officiële secundair onderwijs in Leuven thans gevolgd is met gelijkaardige projecten zoals Stroom (Vrij Onderwijs) aan de Vaartkom en NOVA (GO!) langs de Diestsesteenweg is grotendeels hun verdienste. Vorig schooljaar ging een pure secundaire Freinetschool van start. Het is De Met in de Naamsestraat, een initiatief dat opnieuw afkomstig is van enkele ouders en leerkrachten.
– Ik zou nog een initiatief in de welzijnszorg willen vermelden dat eveneens heel participatief te werk gaat. DE WISSEL overkoepelt een hele reeks initiatieven binnen en buiten de Bijzondere Jeugdbijstand. Naast de residentiële opvang van 14- tot 21-jarige meisjes wordt op diverse manieren alternatieve dagbesteding georganiseerd, een hulpaanbod voor hulpverleners etcetera. Uitgangspunt in het hulpaanbod is de ontwikkeling van een relatie van nabijheid en vertrouwen en een fundamenteel geloof in de oplossingscapaciteiten van jongeren, hun ouders en andere relevante steunfiguren om de problemen op te lossen.
– Tot slot wil ik wijzen op LEVUUR, een soort van consultancy bureau dat in 2011 werd opgericht door vier Leuvenaar en bedrijven, overheden met aangepaste technieken loodst doorheen complexe veranderprocessen. Levuur hielp in Leuven onder mee aan de oprichting en werking van Leuven2030 en de invoering van het circulatieplan maar is over heel Vlaanderen actief.

De Leuvense aanpak van problemen

Ik wil nu even focussen over hoe het Leuvense stadsbestuur het er in de daarnet vermelde vijf domeinen van afbrengt.

1) Wat het KLIMAAT betreft moeten we kijken naar de evolutie van de CO2-uitstoot.
– Uit cijfers VITO blijk dat de uitstoot in Leuven tussen 2011 en 2018 slechts van 593,3 kTon tot 583,7 kTon (-1,9 procent) daalde. Andere centrumsteden zoals Kortrijk (-9,4 procent), Brugge (-8 procent) of Gent (-7,9 procent) doen het veel beter. Volgens Futureproofed, dat een andere methode hanteert, was er in de periode 2010-2019 een daling van 733 kTon tot 666 kTon (-9,1 procent).
– De Leuvense doelstelling die in 2013 werd opgesteld in het kader van de Burgemeestersconvenant om de CO2-uitstoot tegen 2020 met 20 procent te verminderen, werd niet gehaald. En op basis van het actuele beleid wijst er momenteel niets op dat de ambitie uit het jongste Klimaatactieplan van 2020 om de uitstoot tegen 2030 (in vergelijking met 2010) met 40 procent te verminderen zal gehaald worden.
– Van een massale renovatie van woningen is geen sprake en zoals ik recent in een studie aantoonde scoort Leuven in vergelijking met andere steden op vlak van hernieuwbare energieproductie ondermaats.

2) Wat met MOBILITEIT?
Ondanks diverse maatregelen zoals uitbreiding fietsstraten, invoering zone30 in de binnenstad enz … blijven er volgende onthutsende vaststellingen:
– In 2019 registreerde Leuven in totaal 1.661 verkeersongevallen. Bij 432 ongevallen was er sprake van lichamelijk letsel. In totaal raakten 511 personen gewond waarvan 484 licht- en 27 zwaargewonden. Er vielen ook drie doden.
– In de periode 2015-2019 raakten er in Leuven op weg van en naar een school in totaal 138 jongeren gewond, waarvan 1 zwaargewond. Er viel ook één dode te betreuren. In 91 gevallen ging het om fietsers en 12 voetgangers.
– In Kessel-Lo staan tal van buurtcomités aan de klaagmuur over het sluipverkeer. Ik denk hierbij vlak aan de Jozef Wauterstraat.
– Ook qua luchtvervuiling doet Leuven het op sommige plaatsen niet goed. De VMM meldde enkele jaren terug dat het toegelaten jaargemiddelde van 40 µg/m3 stikstofdioxide ook hier op verschillende plaatsen overschreden word.

3) ARMOEDE
– Uit de recent gepubliceerde stadsmonitor blijkt dat 17 procent de intentie heeft om binnen de vijf jaar te verhuizen naar een andere gemeente, tegenover slechts 15 procent in 2017. Ondervraagd naar de motieven om te verhuizen verwees in 2017 56 procent naar het financiële aspect. In de Vlaamse centrumsteden is dat gemiddeld slechts 46 procent.
– Liefst 24 procent van de inwoners spendeerde in 2020 meer dan 30 procent van zijn gezinsinkomen aan wonen tegenover 25 procent in 2017. 14 procent van de eigenaars (13 procent in 2017) en 45 procent van de huurders (46 procent in 2017) hebben een woonquote van meer dan 30 procent.
– 3 procent van de ondervraagden meldde betalingsmoeilijkheden met facturen die gerelateerd zijn aan wonen zoals afbetaling lening of betaling huur. In de periode 2011-2017 schommelde dit percentage rond 4.

4) In Leuven leven veel MIGRANTEN, liefst 161 nationaliteiten zijn hier vertegenwoordigd. Van de circa 101.000 inwoners in 2020 was 19.304 een niet-Belg, dat is bijna 1 op 5. De toename sinds 2010 toen Leuven nog 96.820 inwoners telde is volledig te danken aan het aantal niet-Belgen. Inwoners staan volgens de stadsmonitor overwegend positief ten aanzien van migratie.
– De Leuvenaar staat overwegend positief ten aanzien van migranten. 70 procent vindt het goed samenleven met hen en 71 procent vindt de aanwezigheid van personen uit een andere herkomst een verrijking. Toch vindt ook 24 procent dat er teveel personen zijn van een verschillende herkomst.
– Het OCMW doet weliswaar veel inspanningen om migranten voort te helpen, maar op het eerste asielcentrum op Leuvens grondgebied is het echter nog steeds wachten. Er was enkele jaren een opvang voor een 15-tal minderjarige asielzoekers in het Kartuizerklooster, maar dat werd ondertussen al een hele tijd opgedoekt. De federale vraag om een asielcentrum onder te brengen in de voormalige Verpleegstersschool werd afgewezen.
– Leuven neemt mijn inziens ook onvoldoende initiatieven om culturen met mekaar in contact te brengen.
– Positief is vanzelfsprekend wel het project tot dekolonisatie van de publieke ruimte.
– Leuven steunt organisaties die aan mondiale educatie doen, maar rechtstreekse ontwikkelingshulp is er bij mijn weten niet

5) INSPRAAK
– De enquête waar in dit verband steeds naar verwezen wordt is de stadsmonitor. In de jongste editie 2020 stelt 44 procent dat ze zich voldoende geconsulteerd voelen door het stadsbestuur, waarmee Leuven het beter doet dan het Vlaams gemiddelde van 37 procent. Ten tijde van Tobback was dat slechts 24 (2014) en 28 (2017) procent.
– 64 procent voelt zich voldoende geïnformeerd, tegenover 57 procent in het Vlaams Gewest. 68 procent is tevreden over de communicatie (56 procent in Vlaanderen)
– Er lopen enkele brede participatieprojecten zoals VORM3010 voor de herinrichting van Kessel-Lo (ook in Wilsele)
– Bij enkele projecten zoals bij VORM3010 wordt geëxperimenteerd door burgers te betrekken bij de opmaak van de plannen. In het Vaartkomproject is het actiecomité niet te spreken over het feit dat men niet eens weet welke burgers in het team van experten opgenomen zijn.
– Daartegenover staat de felle kritiek van de overkoepelende buurtorganisaties zoals de Leuvense Bewonersparticipatie op het gebrek aan inspraak

Er is in Leuven dus nog veel werk aan de winkel, maar is er hiertoe sprake van revolte?

1) KLIMAAT

Als ik zie welke organisaties in Leuven actief zijn op vlak van milieu dan merk ik een gans gamma van duurzame projecten:
– vele initiatieven maakten de eigen organisatie duurzamer zoals drukkerij Van De Poorten,
– of ontwikkelden een aanbod aan het brede publiek om dat te doen zoals de coöperatieve Ecoob die al op een aantal grote daken van organisaties zonnepanelen heeft gelegd
– innovatieve projecten zoals Core dat warmte wil gaan opwekken met water uit de Dijle, de warmtewinning op drinkwater in de Parkabdij, het vroegere riothermieproject
– Minder = Meer dat met geld van de provincie of Vlaanderen noodkopers helpt om energievriendelijke investeringen te doen
– er is natuurlijk Leuven2030 dat (vooral in het verleden) in het nieuws kwam met sensibiliseringsacties en recent Europees geld binnenhaalde voor bijvoorbeeld het Elena-project om een tiental grote gebouwen te renoveren …
– ik moet natuurlijk ook de projecten in de landbouw vermelden zoals BoerEnCompagnie actief aan de Parkabdij die een korte keten willen realiseren met duurzame voedingsproducten

Als we echter nagaan welke projecten de lokale of een hogere overheid met kritische standpunten uitdagen om het klimaatbeleid anders aan te pakken zijn we echter rap uitgepraat
– in 2019 had je ook in Leuven een grote scholieren- en leerlingenbetoging in het centrum,
– er was het project KIDS for climate waarin ook jonge kinderen een klimaatpetitie konden ondertekenen
– je hebt vanzelfsprekend zeer inspirerende Leuvense auteurs zoals klimaatspecialist Peter Tom Jones, Nick Meynen en de aanwezigheid van activisten zoals Serge de Gheldere, een van de vooraanstaande figuren van de Klimaatzaak
– er is ook een zeer beperkte afdeling actief van Extention Rebellion die af en toe van zich laat horen
– Tijdens de vorige legislatuur had je in de gemeenteraad nog de forse kritiek van oppositiepartij Groen op het klimaatbeleid, maar sinds ze deel uitmaken van het college is dat allemaal veel minder en wat erger is. Tegelijk lijkt een hele grote groep believers in Groen het Leuvens beleid plots het beste van de werelden te vinden.
– De PVDA lijkt de bijkomende kosten die mensen hebben met bijkomende klimaatmaatregelen op dit ogenblik meer prioritair te vinden.
– Er is geen sprake van een grote sociale beweging die eist dat Leuven meer aandacht opbrengt voor het klimaat.

2) MOBILITEIT

Ook hier zie je van onderuit een aantal boeiende initiatieven
– die duurzame verplaatsingen proberen te faciliteren zoals de deelautoprojecten Cambio, Partago, de -elektrische fietsen en –bakfietsen, het aanbod van Vi-tes Fietskoeriers
– je hebt brede overlegplatformen tussen overheden zoals Regionet en de uitbouw van de vervoerregio Leuven
– Je hebt organisaties zoals Mobiel21 die op Vlaams niveau sensibiliserend werken met acties naar scholieren om hen te sensibiliseren met de fiets naar school te komen

Meer dan bij de klimaatproblematiek daarnet heb je initiatieven die druk uitoefenen op de lokale overheid
– Voor de verkiezingen van 2018 had je een breed overleg rond Straten vol Leuven, dat aan de basis ligt van het circulatieplan voor de Leuvense binnenstad
– Een belangrijk rol spelen buurtcomités maar die zijn vaak enkel en vooral geïnteresseerd in wat er in hun straat gebeurt
– Er zijn ook brede overleggroepen zoals de Leuvense Bewonersparticipatie, Overleg Buurtcomités Kessel-Lo, Wilsele…
– En zijn typische drukkingsgroepen zoals de Fietsersbond alhoewel die ook maar af en toe iets van zich laten horen
– luchtvervuiling: Leuvenair ontwikkelde een techniek om die te meten en Straten vol Leuven voerde in de straten ook effectief metingen uit. Luchtvervuiling is echter niet echt een actueel item in Leuven

Conclusie

Er is wel wat drukking naar de overheid. Ondanks het feit dat we een groene schepen van mobiliteit hebben is er toch bij heel buurtcomités onvrede met het verkeer in hun straat. Het protest blijft vaak echter beperkt tot hun straat en er is weinig sprake van een collectieve kritiek …

3) ARMOEDE

In Leuven heb je zoals we reeds zagen verschillende organisaties die zich specifiek richten op de ondersteuning van armoede zoals Buurtwerk ’t Lampeke, De Ruimtevaart, Poverello, Link in de Kabel, Stapje in de Wereld, Woonanker … Allen worden overigens terecht fors ondersteund door de lokale overheid.

Als we het echter willen hebben over maatschappelijke kritiek op de heersende armoede zijn we opnieuw snel uitgepraat.
– Er is het Leuvens Collectief tegen Armoede dat elke 17de van de maand aan de armoedesteen op de Grote Markt het onrecht van armoede aanklaagt, maar het blijft bij algemene slogans.
– Ook de eisen tijdens de jaarlijkse grote betoging op 17 oktober in de binnenstad blijven eerder vaag en algemeen.
– Vanuit het Woonanker heb ik wel al wat kritiek gehoord op de Vlaamse overheid omdat die te weinig middelen over heeft voor sociale huisvesting.
– Voorts is er het sociaal geëngageerde Het nieuwstedelijk van Stijn Deville. Dit theatergezelschap snijdt zeer vaak maatschappelijke problematieken aan die vervolgens vanuit verschillende kanten in een dramatische enscenering behandeld worden, hetgeen iedereen moet doen nadenken. Wat armoede betreft verwijs ik naar het stuk ‘Geel Hesje’.
– In de gemeenteraad is er vanzelfsprekend het enige PVDA-raadslid Line De Witte die op verschillende domeinen – het gaat vaak over de dure woonprijzen in Leuven – structurele wijzigingen eist in de Leuvense beleidsaanpak. Haar grote kritiek is dat het Leuvens stadsbestuur de stad heeft overgeleverd aan de grillen en wensen van de projectontwikkelaars en voorts teveel geld spendeert aan prestigeprojecten, geld dat veel beter zou uitgaan naar woonprojecten.

4) MIGRANTEN

Opnieuw hetzelfde verhaal. Er zijn enkele organisaties die zeer lovenswaardige initiatieven nemen om migranten die hier aanspoelen te helpen. Ik denk aan Buren zonder Grenzen, Gastvrij Michotte, Gastvrij Wijgmaal, het Vluchtelingenhuis in Wilsele, Solidarity for All die ook vandaag bijna continu in de weer is om de slachtoffers van overstromingen in Wallonië te helpen.

Met uitzondering van Solidarity for All en Pol Van Camp van de vzw Recht op Migratie, de groepering die het vluchtelingenhuis in Wilsele, hoor ik van deze initiatieven weinig of geen kritiek op de overheidsaanpak van migranten. Is er bijvoorbeeld iemand die openlijk gepleit heeft voor de komst van een asielcentrum toen de federale overheid die vraag stelde voor de Verpleegstersschool.

5) DEMOCRATIE

Invloed op het Leuvense stadsbestuur

Er zijn verschillende voorbeelden te geven van invloeden die wereldverbeteraars de afgelopen jaren gehad hebben op het functioneren van het stadsbestuur

– Het meest frappante van de afgelopen jaren is het VERKEERSCIRCULATIEPLAN dat Leuven eind 2016 heeft ingevoerd en uit de koker kwam van Johan Van Reeth van het studiebureau Buur. Van Reeth lanceerde het eerst als een werf binnen Leuven2030, verzamelde vervolgens een aantal mensen rond zich in Straten vol Leuven en kon met een goed dossier vrij snel de administratie en daarna de politiek overtuigen.
– Dat de ondergrondse parking onder DE BRUUL voor meer dan 600 wagens er op het nippertje uiteindelijk niet gekomen is – terwijl de schop als het ware klaar stond om in de grond te worden gestoken – is zonder meer de verdienste van het actiecomité De Bruul Brult en laat ons eerlijk zijn ook van de partij Groen die bij haar intrede in de huidige coalitie meteen haar veto stelde tegen dit project.
– Dat het PARKVELD langs de Geldenaaksebaan nog niet volgebouwd werd met woningen langs en een bedrijvencentrum aan de kant van IJsschaatsbaan is het hardnekkig verzet van het comité Parkveld Blijft! Vraag is of ook de bouwplannen van projectontwikkelaar Extensa kunnen tegengehouden worden.
– Als Leuven op dit ogenblik de uitrol van ZONE 30 voorbereidt in zeer grote delen van de deelgemeenten dan is dat ongetwijfeld ook een gevolg van het feit dat comités zoals het Overleg Buurtcomités Kessel-Lo hierop al jaren aandringen.
– Het idee van de FIETSSPIRAAL aan het Martelarenplein kwam overigens uit de koker van dit comité en de Fietsersbond.
– Dat het WISSELSPOOR er hier op de CW niet komt is ook weer het gevolg van actie door een plaatselijk buurtcomité

Is alles koek en ei in Leuven tussen burgerinitiatieven en het stadsbestuur?

Is alles koek en ei in Leuven? En worden de burgerinitiatieven over en altijd gehoord door het stadsbestuur? Neen.

– Zo zijn er diverse buurtcomités die in de CLINCH liggen met het stadsbestuur over de verkeerssituatie in hun straat. Ik denk aan het protest in de Brusselsestraat tegen overdreven snelheid, het protest in de Celestijnenlaan tegen de komst van de ringbus etc …
– Er was onder het Leuvens Historisch Genootschap een hele beweging actief die ijverde voor het behoud van de VERPLEEGSTERSCHOOL in de Kapucijnenvoer, maar ze hebben het niet gehaald.
– Het actiecomité BRUUL blijft protesteren tegen de nieuwe ondergrondse parking die de stad Leuven wil aanleggen onder Interleuven.
– Van onderuit de buik van de samenleving klinkt een luid pleidooi om iets te doen aan de dure woonprijzen. Ik verwijs onder meer naar het pleidooi van Jeroen De Wilde van Woonanker in het boek Leuvense Wereldverbeteraars om meer te investeren in sociale huisvesting, het betaalbaarder maken van de private huurmarkt en het optrekken van lage inkomens.

Slotconclusie

Ik wil tot slot enkele conclusies trekken uit al het voorgaande:

1) Er zijn in Leuven talloze organisaties en individuen actief die initiatieven nemen om de samenleving duurzamer, socialer, rechtvaardiger te maken… In de meeste gevallen gaat dit niet gepaard met kritiek te op overheden die in gebreke blijven en stellen ze zich eerder constructief op ten aanzien van de bewindvoerders. In vele gevallen zijn deze organisaties voor hun overleven afhankelijk van subsidies van diezelfde overheden. Het is prachtig was ze doen, maar het helpt ons weinig verder om die overheden op het juiste spoor te zetten.

2) Als je het Leuvense landschap overschouwt zie je talloze eilandjes van mensen die naast mekaar werken. Er zijn wel degelijk samenwerkingsverbanden rond bepaalde projecten zoals bijvoorbeeld Leuven2030, SamenAltijdWarmer (de Leuvense inzamelactie die vorig jaar in de plaats kwam van de Warmste Week), het Overleg Buurtcomités Kessel-Lo, de Leuvense Bewonersparticipatie, Mundia (de koepel van derdewereldbeweging) … maar toch wordt er in vele gevallen naast mekaar gewerkt. Van een sociale beweging die over de hele stad bepaalde doelstellingen nastreeft is alleszins geen sprake.

3) Er is vanuit deze Leuvense wereldverbeteraars geen sprake van een narratief verhaal dat een utopisch beeld schetst van een samenleving die beter zou functioneren en waar we naar zouden moeten streven. In gevallen waar er kritiek geuit wordt blijft deze beperkt tot het eigen terrein waar men actief is. Een coherente maatschappelijke analyse ontbreekt en een gezamenlijk project waarmee een brede bevolking zou kunnen gemobiliseerd worden is er niet.

4) Sinds de nieuwe coalitie in 2019 aantrad heeft het Leuvens stadsbestuur – met de aanstelling van Ridouani als burgemeester en de intrede van Groen en haar jeugdige schepenen – een veel sympathieker imago dan ten tijde van de tandem Tobback-Devlies. Er worden veel goede initiatieven genomen, maar het resultaat om fundamentele problemen is echter onvoldoende. Het nadeel in vergelijking met de vorige legislatuur is dat een hele generatie Groenen plots lijken te geloven dat Leuven het walhalla geworden is.

Mijn suggesties voor de Leuvense politiek

Hier volgende suggesties om wereldverbeteraars meer armslag te geven!

1. Om een meer structurele inspraak te organiseren ben ik voorstander van een SCHADUWGEMEENTERAAD. Die moet echter niet bestaan uit een groep gelote mensen. In ongeveer elke straat of groepen van straten is in Leuven een buurtcomité actief. Samen zouden deze comités een schaduwgemeenteraad kunnen vormen die de stem van onderuit kan laten horen. Aan deze raad zou men bepaalde bevoegdheden kunnen toekennen zoals bijvoorbeeld het verlenen van advies ten aanzien van bepaalde beslissingen. Om te kunnen toetreden moeten de comités natuurlijk kunnen aantonen dat ze voldoende representatief zijn voor hun buurt. Om een schaduwgemeenteraad te vormen die nog meer representatief is voor het actieve deel van de bevolking zou men er ook de leden van de verschillende gemeentelijke adviesraden kunnen bij betrekken en elk – buurtcomités en adviesraden – bijvoorbeeld de helft van de stemmen geven.

2.Behandel buurtcomités als een volwaardige partner. De invoering van het BUURTBUDGET werd tijdens de verkiezingscampagne door verschillende partijen bepleit. Geef de representatieve buurtcomités een budget waarmee ze in hun wijk zelf kunnen investeren in veiligheid, vergroening, verduurzaming, verbetering contacten … Kom op je Wijk is vanzelfsprekend een goed initiatief, maar men moet daarin verder gaan. Erken de buurtcomités en vraag hen op zijn minst verplicht om advies als je iets wil doen dat consequenties heeft voor deze omgeving. Velen willen iets doen aan het verkeer in hun straat maar weten niet goed hoe er aan te beginnen. Het zou goed zijn moest het stadsbestuur hen hierin ondersteunen met een vormingspakket.

3. Geef ERKENNING aan de resultaten van acties die bepaalde actiecomités al jarenlang voeren om duurzame doelstellingen te bereiken. Ik denk hierbij aan bijvoorbeeld het comité Parkveld Blijft aan wie we te danken hebben dat we langs de Geldenaaksebaan nog steeds een zeer waardevol open terrein hebben.

4. Geef indien mogelijk bij voorkeur deze wereldverbeteraars OPDRACHTEN. Ik denk hierbij aan de fietskoeriersdienst V-Ites, bestellingen bij de duurzame coöperatieve winkels …

5. Geef handelaars die duurzaamheid nastreven – biologisch producten kopen, rechtvaardige arbeidsomstandigheden, een coöperatieve structuur nastreven en dergelijke – een LABEL zodat ze duidelijk herkenbaar zijn voor klanten. Ondersteun hen met promotie

Het boek ‘Leuvense wereldverbeteraars’ is nog steeds beschikbaar. Het kan besteld worden via Luc.Vanheerentals@telenet.be Het kost 12,50 euro (plus eventueel 2,50 euro verzendingskosten). Geld te storten op BKR BE65 7855 2875 6196.