Hamas is goed op weg om Israël te veranderen in een paria in de wereldgemeenschap. De aanval van 7 oktober heeft geleid tot een reset van een politieke strijd. Voor het eerst kan Israël een oorlog verliezen.
Op 8 december sprak de VS in de VN-Veiligheidsraad voor de derde maal op rij een veto uit tegen een resolutie voor een ‘onmiddellijk humanitair staakt-het-vuren’ in Gaza. De Raad was bijeengekomen op grond van het beroep van secretaris-generaal António Guterres op artikel 99 van het VN-Handvest. Dat uiterst zeldzaam gebruikte artikel laat de secretaris-generaal toe issues die de internationale vrede en veiligheid zouden kunnen bedreigen ‘onder de aandacht van de Veiligheidsraad te brengen’. De genocidale situatie in Palestina van vandaag was voor Guterres blijkbaar hoogdringend. Zijn experts hadden gewezen op oproepen tot een ‘tweede Nakba’ en het gebruik van uiterst krachtige wapens, met onvoorstelbaar veel burgerslachtoffers en de vernietiging van essentiële infrastructuur tot gevolg.
De Amerikaanse en Europese steun voor Israël brokkelt af. Hamas is goed op weg om Israël te veranderen in een paria in de wereldgemeenschap.
De meeste analisten gaan ervan uit dat Israël de strijd tegen Hamas zal winnen. De enige vraag die men zich stelt is binnen welk tijdsbestek en ten koste van wat. Toch kan Israël in Gaza voor het eerst een oorlog verliezen. Het kan Hamas onmogelijk verslaan. Hamas moet het niet hebben van militaire slagkracht. Het streeft langetermijndoelen na. Het verenigt de Gazanen rond zich en ondermijnt de legitimiteit van de Palestijnse Autoriteit. Het bloedbad in Gaza leidt tot kritische vragen in de VS, verdeelt Europa, ondergraaft de normalisatie van de Israëlische betrekkingen met Arabische staten, en versterkt de solidariteit van de global majority met Palestina. De Amerikaanse en Europese steun voor Israël brokkelt af. Hamas is goed op weg om Israël te veranderen in een paria in de wereldgemeenschap.
Toekomst voor de Palestijnen
De Israëlische strategie in de strijd is diffuus. Enerzijds maakt Israël elk menselijk leven in Gaza onmogelijk, anderzijds probeert het Hamas-strijders in Gaza en Hamas-leiders in Qatar om te brengen, tactieken waarmee het zijn mondiale en regionale steun niet terugwint. Als het Hamas uitschakelt, ontstaat er ongetwijfeld een nieuwe verzetsbeweging. De Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas is geen alternatief. De organisatie is verworden tot verlengstuk van het Israëlische militaire gezag. Het heeft geen vinger uitgestoken tegen het door het Israëlische bezettingsleger gesteunde geweld van Israëlische kolonisten tegen de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever. Om een kans van slagen te hebben, moet de Israëlische strategie gericht zijn op een toekomst voor de Palestijnen, op een einde aan hun lijden.
“De wereld staat voor een keerpunt. De keuzes die we vandaag maken in de conflicten in Oekraïne en Gaza zullen de toekomst van de huidige en komende generaties bepalen. Zullen Israëli’s en Palestijnen ooit in vrede naast elkaar leven? Kan het Oekraïense volk ooit vrij leven? Blijft Europa een anker voor mondiale vrede en veiligheid? Samengevat: kunnen we optimistisch zijn over onze toekomst, of geven we ruimte aan lieden die onze waarden niet delen om het gevaar en de verdeeldheid in de wereld aan te wakkeren? Zowel Poetin als Hamas proberen een buurland van de kaart te vegen. Amerika zal dat niet laten gebeuren, voor onze veiligheid en voor het welzijn van de hele wereld. De VS is de onmisbare natie1. Met bondgenoten en partners strijden wij voor een betere, vreedzamere toekomst.”
Het bovenstaande citaat geeft enkele opmerkingen en vragen weer van de Amerikaanse president Joe Biden in een opiniestuk in de Washington Post van 18 november. Het stuk is al even onsamenhangend en sloganesk als de toespraken van de 81-jarige president. Zo haalde hij maar weer eens de tweestatenoplossing van stal. Er zou geen gedwongen verplaatsing van Palestijnen uit Gaza mogen plaatsvinden, maar intussen blijft hij Israël de bommen leveren die Gaza onbewoonbaar maken. Het geweld tegen de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever zou moeten stoppen, maar hij oefent daartoe geen enkele druk uit op de regering-Netanyahu. De internationale gemeenschap zou de de wederopbouw van Gaza moeten financieren, terwijl in het internationaal recht de bezetter in alle opzichten verantwoordelijk is voor de bezette bevolking.
Substantiële toezeggingen
Waar men wel op moet letten is de alinea waarin de president verwijst naar zijn ontmoeting met Netanyahu “enkele weken voor 7 oktober”. Daarbij zou een reeks “substantiële toezeggingen” zijn besproken “die zowel Israël als de Palestijnse gebieden zouden helpen beter te integreren in het bredere Midden-Oosten”, het idee achter de “economische corridor die India met Europa zal verbinden via de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, Jordanië en Israël”. Dit onderdeel van Bidens opiniestuk is even huichel- als leugenachtig. In de 78e Algemene Vergadering van de VN op 22 september presenteerde Netanyahu op een landkaart immers ijskoud zijn versie van een nieuw Midden-Oosten, waarin elke aanduiding van een soevereine staat Palestina ontbreekt.
Biden mag dan opkomen voor het recht van Israël om zich te verdedigen, één van de machtigste legers ter wereld zal er niet in slagen een licht bewapende militie van slechts enkele tienduizenden strijders uit te schakelen. Het mag dan Hamas-strijders ombrengen, zelfs de leiders in Qatar vermoorden, het krijgt de verzetsbeweging niet onder controle. De geest is uit de fles. Hamas lijkt in zijn politieke strijd niet te mikken op de status quo van vóór 7 oktober, maar op die van 1948. Ook Israël is gedoemd zijn bestaansgeschiedenis sinds 1948 in heroverweging te nemen. 7 oktober was geen niet-uitgelokte aanval op een vreedzame mogendheid, maar kon zich voltrekken door het chronisch Israëlisch gebrek aan empathie met een bevolking die in een apartheidssysteem met geweld wordt onderdrukt.
De geest is uit de fles. Hamas lijkt in zijn politieke strijd niet te mikken op de status quo van vóór 7 oktober, maar op die van 1948. Ook Israël is gedoemd zijn bestaansgeschiedenis sinds 1948 in heroverweging te nemen.
Hamas is als politieke beweging geworteld in de Palestijnse samenleving. Het komt op voor de legitieme nationale aspiraties van de Palestijnen. Op basis van tientallen jaren ervaring, specifiek met het dwarsbomen van het Oslo-vredesproces door een vijandige bezetter, geeft het gestalte aan de overtuiging dat enkel gewapend verzet vaart kan geven aan het Palestijnse bevrijdingsproject. Hamas’ aanhang gaat verder dan Gaza. Mede dankzij de zwakte van de Palestijnse Autoriteit van Mahmoud Abbas ziet de organisatie zijn invloed en populariteit in de bezette gebieden op de Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem groeien. Ook daar zien de Palestijnen hoe Israël en zijn bondgenoten het vredesproces en andere geweldloze initiatieven die moeten leiden tot Palestijnse bevrijding blijven dwarsbomen.
Grootschalige protesten
De moordzuchtige manier waarop Israël reageert op 7 oktober bevestigt hoezeer de boodschap van Hamas en zijn positie onder de Palestijnen in de wijde regio het land zorgen baart. Het kijkt bijvoorbeeld met argusogen naar de grootschalige protesten in Jordanië. De autocratisch bestuurde Arabische wereld heeft respect voor Hamas als organisatie die op eigen kracht in staat lijkt Israël een prijs te laten betalen voor het aanhoudende geweld tegen de Palestijnen. De geschiedenis leert dat leiders van verzetsbewegingen die aanvankelijk werden afgeschilderd als terroristen, uiteindelijk aan de onderhandelingstafel plaatsnemen zodra de tijd voor een politieke oplossing rijp is.
De in Cuba geboren Amerikaanse opiniemaker Alfred de Zayas2 heeft op X, het vroegere Twitter, een aantal ondubbelzinnige uitspraken gedaan die de wereld best ter harte neemt. Israël heeft de artikelen 2 en 3 van het Genocideverdrag geschonden3. Alle landen die Israël militair hebben gesteund en de genocide mogelijk hebben gemaakt, zijn strafrechtelijke aansprakelijk voor medeplichtigheid. De secretaris-generaal van de VN moet de zaak aan het Internationaal Strafhof voorleggen en onmiddellijke actie eisen. Dat heeft de plicht om onderzoek te doen naar de aanhoudende genocide en misdaden tegen de menselijkheid van Israël tegen de Palestijnen. De internationale gemeenschap moet de Responsibility to Protect inroepen om de bevolking in Gaza te beschermen.
De secretaris-generaal van de VN moet de zaak aan het Internationaal Strafhof voorleggen en onmiddellijke actie eisen. Dat heeft de plicht om onderzoek te doen naar de aanhoudende genocide en misdaden tegen de menselijkheid van Israël tegen de Palestijnen.
De situatie van de in Zuid-Gaza samengepakte 2 miljoen Palestijnen is onhoudbaar. Gaza is onleefbaar geworden: platgebombardeerde woningen en infrastructuur waaronder scholen, geen drinkwater, medicijnen en medische hulpmiddelen, brandstof, elektriciteit, sanitaire voorzieningen, voedingsmiddelen, onderwijs, het platgooien van bakkerijen, de moorden op intellectuelen zoals universiteitspresidenten, de uiteengereten gezinnen, enzovoort. De druk op Israël om een einde te maken aan de onhoudbare humanitaire situatie zal op korte termijn wel tot een tot een duurzaam staakt-het-vuren leiden. Egypte en Jordanië wijzen elke gedwongen evacuatie van Palestijnen uit Gaza van de hand. Drukt Israël een gedwongen deportatie door, dan escaleert de situatie naar een regionale oorlog.
De aanval van Hamas op 7 oktober heeft geleid tot een reset van een politieke strijd waarop Israël enkel denkt te moeten reageren met niets ontziend militair geweld tegen burgers. Zoals de zaken er nu voor staan, kan niet worden gezegd dat Israël aan de winnende hand is. Komt er per saldo een einde aan driekwart eeuw onrecht tegen de Palestijnen? In een vorig artikel hebben we gesteld dat de ontbinding van de staat Israël en de teruggave van al het land aan het inheemse Palestijnse volk de enige manier lijkt. We hebben zo’n scenario zich zien ontvouwen in Zuid-Afrika, waar men tot het inzicht kwam dat een blank apartheidsregime geen toekomst heeft. Een zelfde scenario in Israël-Palestina moet niet worden afgedaan als fantasie.
Om Thomas Jefferson4 te citeren: ‘Nothing is unchangeable but the inherent and unalienable rights of man‘5.
*****
1 Letterlijk zegt Biden: ‘The United States is the essential nation‘.
2 De Zayas is als advocaat en auteur actief op het gebied van mensenrechten en internationaal recht. Hij doceert aan de Geneva School of Diplomacy, en was in de periode 2012-2018 de eerste onafhankelijke VN-expert voor de bevordering van een democratische en rechtvaardige internationale orde. De Zayas is auteur van tien boeken, waaronder Building a Just World Order, in 2021 uitgegeven bij Clarity Press.
3 De Zayas plakt dus het etiket ‘genocide’ op de Israëlische oorlog in Gaza. Hij verliest zich niet in juridisch/theoretisch debat waarin ‘experts’ in onze contreien het te vroeg vinden voor zo’n etiket, maar totaal voorbijgaan aan het element ‘intentie’ waarover het Genocideverdrag zich uitspreekt. Verschillende leden van het Israëlische oorlogskabinet hebben hun ‘intentie’ zonneklaar gemaakt, uitspraken die uitvoerig werden gedocumenteerd voor toekomstige procesvoering.
4 Thomas Jefferson, pleitbezorger van democratie, was een Amerikaanse founding father, de belangrijkste auteur van de Onafhankelijkheidsverklaring (1776) en de derde president van de Verenigde Staten (1801–1809).
5 Niets is onveranderlijk, behalve de inherente en onvervreemdbare rechten van de mens.
*****
Dit artikel verscheen eerder op Geopolitiek in context, waar men ook een reactie kan achterlaten.
