De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Hoe een academicus oorlogstaal uitslaat rond Wit-Rusland en de bezetting van Palestina bagatelliseert

Hoe een academicus oorlogstaal uitslaat rond Wit-Rusland en de bezetting van Palestina bagatelliseert

maandag 31 mei 2021 06:15
Spread the love

Entrance to Fortress with Courage Statue at Rear – Brest Fortress – Brest – Belarus. Photo: Adam Jones from Kelowna, BC, Canada (Wikimedia Commons).

 

De Nederlandse historicus Rob de Wijk uit zich in de media eerder als activist/lobbyist dan als wetenschapper. Hij trekt voorbarige conclusies uit de omleiding van Ryanair FR4978 naar Minsk, en pleit openlijk voor maatregelen die een oorlog in Europa’s achtertuin kunnen uitlokken. Ook met zijn bijdrage aan het Israël-Palestina-debat slaat hij de bal mis.

“Een van de grootste geopolitieke denkers van deze tijd”. Zo omschrijft Uitgeverij Balans de Nederlandse historicus Rob de Wijk in de synopsis op de achterflap van zijn boek ‘De slag om Europa’. Mijn recensie verscheen op Geopolitiek in context, DeWereldMorgen, en Doorbraak. Daarin wijs ik op de positieve aspecten in het boek, maar ik maak ook kanttekeningen. Zo vind ik dat de professor de mondiale ambities van China en Rusland eenzijdig of zelfs vooringenomen beschrijft, de soft power van de EU overschat, en hinkt op twee gedachten: Europa moet zijn mondiale rol opnemen, maar ook aan de hand blijven lopen van de VS.

In ons democratisch bestel hebben academici een publieke taak. Zij staan niet enkel in voor onderzoek en onderwijs, maar moeten ook bijdragen aan de publieke sfeer. Zij hebben daar alle belang bij: een goed geïnformeerd publiek fungeert als buffer tegen inbreuken van de markt of de overheid op autonome domeinen als de wetenschap. En het is maatschappelijk van belang: communicatie met het middenveld levert een goed geïnformeerd publiek op, als tegenwicht tegen de lobby van beleidsmakers en big business. De traditioneel Anglo-Amerikaans denkende De Wijk, die zeer frequent in de media is, komt eerder over als activist, lobbyist, dan als wetenschapper die nuchter analyseert op basis van feiten, en de zaken van alle kanten belicht. Zijn recente uitspraken rond Wit-Rusland en Israël-Palestina roepen vragen op.

Wit-Rusland

Over het Ryanair-incident heeft De Wijk razendsnel een mening. Hij draagt geen feitenmateriaal aan, maar houdt het bij speculaties. De Europese sancties volstaan voor De Wijk niet. Als de bommelding nep was, is de gedwongen landing een daad van militaire agressie. Die kan niet onbeantwoord blijven. Te denken valt aan het ontzeggen van toegang tot SWIFT, cyberaanvallen op inlichtingendiensten en commandosystemen, naar het voorbeeld van die op Iran en Noord-Korea, aldus De Wijk, die volkomen voor zijn beurt spreekt zo lang niet vaststaat hoe de vork in de steel zit. Daarop aangesproken op Twitter laat de professor zich niet uit het veld slaan, zie het onderstaande draadje:

Volgens de gefactcheckte blog Moon of Alabama is de afwikkeling van de bommelding volgens het boekje verlopen. Op 23 mei 2021 ontvangt Minsk een bommelding. Westerse bronnen melden dat de mail dateert van na de waarschuwing van de verkeersleiding aan de Ryanair-piloten. Maar tijdstempels zijn afhankelijk van tijdzone-instellingen. Met een nepmail die spreekt over het Delphi Economic Forum in Griekenland zou Wit-Rusland zich in eigen voet schieten. En de melding dat de bom boven Vilnius tot ontploffing zal worden gebracht, wijst op de inzet van een GPS-apparaat. Vandaar het uitwijken naar Minsk, een beslissing die de piloten zelf hebben genomen. En het begeleiden door een gevechtsvliegtuig van een verkeersvliegtuig onder bommelding is standaardprocedure.

Samenvattend was er geen enkele aanleiding voor EU-sancties. Als “grote geopolitieke denker” het incident duiden als een kaping die gelijkstaat met militaire agressie is ronduit belachelijk. Men moet geen fan van de Wit-Russische president Loekasjenko zijn om vast te stellen dat hij zijn hand niet heeft overspeeld door “op wederrechtelijke wijze een dissident uit een vliegtuig [te] laten slepen”. Roman Protasevich is een door westerse regeringen gefinancierde neo-Nazi. Hij stond in Wit-Rusland geseind en werd samen met zijn vriendin, die ook betrokken was bij regime change operaties, gearresteerd. Er is geen enkele reden om de vrijlating te “eisen”. De lieden die hier zo hard op aandringen zijn uiterst hypocriet want blijven muisstil over de jarenlang aanslepende wederrechtelijke detentie van Julian Assange in een Britse gevangenis.

Het Westen spreekt over een incident “zonder voorgaande”, maar dat is absoluut niet het geval. Men denke aan de gedwongen landing in 2013 van Bolivia’s president Evo Morales in Wenen, in de veronderstelling dat klokkenluider Edward Snowden, die een boekje had opengedaan over de vergaande afluisterpraktijken van de VS, van boord kon worden gehaald. En in 2016 werd een toestel van Belavia, de nationale luchtvaartmaatschappij van Wit-Rusland, om onduidelijke redenen gedwongen terug te keren naar de luchthaven van Kiev, Oekraïne. Het vliegtuig mocht vertrekken, maar één passagier werd vastgehouden. Opnieuw laat een EU die aanstuurt op ‘strategische autonomie’ zich voor het karretje spannen van de VS. Dat is niet slim. De Europese sancties spelen de Russen in de kaart. Die zullen het tot voor kort halsstarrige, maar nu gesanctioneerde Wit-Rusland, graag in de armen sluiten.

Israël-Palestina

Duidt UAntwerpen-professor David Criekemans de situatie voor de Palestijnen als ‘vrij uitzichtloos’, zijn Nederlandse collega Rob de Wijk laat in de Nederlandse krant ‘Trouw’ weten dat hij “lang [heeft] geaarzeld” om iets te schrijven over “de strijd tussen Hamas en Israël”. Mogelijk heeft het onderstaande draadje hem over de streep getrokken. Merk op hoe De Wijk het thema in eerste instantie rangschikt als binnenlandse Israëlische politiek.

De Wijk ziet het dossier Israël-Palestina “vooral” als een binnenlands probleem. In zijn artikel in ‘Trouw’ houdt hij het op een strijd die “lijkt op een rituele oorlog”. Een politiek wetenschapper en opiniemaker die over deze problematiek “moedeloos” wordt, dat is een bizar unicum. De Wijk slaat de plank volkomen mis. Objectieve duiding is wel degelijk mogelijk, mits je niet bang bent om (vals) te worden beschuldigd van antisemitisme. Dat partijen zich beroepen op historische rechten en op geloofsgronden gebaseerde rechten c.q. bepalingen, is niet relevant. De staat Israël kon maar ontstaan dankzij de internationale gemeenschap. Dan moet “een van de grootste geopolitieke denkers van deze tijd” erop aandringen dat het land zich houdt aan het internationale recht en de talloze VN-resoluties over deze kwestie.

De problematiek duiden als opkomend nationalisme “onder jonge Palestijnen” is van de pot gerukt. Het gaat de Palestijnen niet om een Bantoestaat, maar om gelijke rechten en een einde aan de bezetting, het geweld en de eindeloze vernederingen. Wie zijn bezettingsleger laat optreden in de Al-Aqsa-moskee, het tweede belangrijkste moslimheiligdom ter wereld, tart de internationale islamitische wereld. Dat laat geen moslim onberoerd. En dat is gevaarlijk. Actie is reactie. De Israëlische autoriteiten hadden “geen zin in de gebeden die uit de luidsprekers schalden”? Nee, een in het nauw gedreven corrupte Israëlische premier probeert zijn hachje te redden. “De autoriteiten verkeken zich op de situatie”? Nee, Netanyahu wist perfect wat hij deed.

Tenslotte: wie als politiek wetenschapper en opiniemaker Israël en Palestina vergelijkt met de Sovjet-Unie onder Gorbatsjov en de Verenigde Staten onder Reagan, twee wereldmachten die elkaar in evenwicht hielden, neemt zijn studenten en de samenleving niet serieus. Israël is de bezetter, voorzien van bijna $4 miljard jaarlijkse militaire steun van het machtigste land ter wereld. Palestijnen in Gaza worden belegerd, hun landgenoten op de Westelijke Jordaanoever stap voor stap etnisch gezuiverd, de Palestijnse burgers van Israël hebben geen gelijke politieke en burgerrechten, en de Palestijnen in de diaspora die in de Nakba moesten vluchten wordt de terugkeer naar hun (overgeërfde) geboortegrond ontzegd.

Gloort er hoop als Palestijnen en Israëli’s tot het inzicht komen dat hun “strijd” eigenlijk maar onzin is? Nee, er gloort hoop als opiniemakers hun ‘terughoudendheid’ overwinnen en in de media hun nek uitsteken. En er gloort hoop als Europa zijn verantwoordelijkheid neemt en Israël de wacht aanzegt.


Dit artikel verscheen op 31 mei 2021 op Geopolitiek in context

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!