Antiregeringsactivisten in Hongkong leveren al sinds zondagochtend gevechten met de politie rond de Hong Kong Polytechnic University en in de straten van Hongkong. Scholen en sommige overheidsdiensten zijn gesloten. Vele burgers proberen met grote moeite hun normale leven te hernemen.

Nadat ze de campus van een andere universiteit hadden verlaten trokken actievoerders zondag naar de Hong Kong Polytechnic University. Daar sloten ze zich aan bij anderen die de campus bezet hielden. Vanuit hun bolwerk bestookten honderden van deze radicalen de politie met allerlei levensgevaarlijke projectielen, zoals vuurpijlen, metalen ballen en benzinebommen. Ze verdreven ook de schoonmaakploegen die de wegen naar de universiteit probeerden te ontruimen.

Bezetting

De politie reageerde met inzet van traangas en waterkanonnen en vuurde tweemaal waarschuwingsschoten af. Op zondagavond eiste de politie dat iedereen de universiteitsterreinen zou verlaten. Wie dat niet deed zou worden beschouwd als relschopper. Het antwoord van de bezetters was er een van enorme explosies. Ze staken de brug en de ingangen naar de campus in brand. Enkele activisten verlieten het terrein en werden gearresteerd. Anderen voegden zich weer bij de bendes die alweer wegen en tunnels aan het blokkeren waren. Ook werd er een brandbom gegooid in een metrostation dat vervolgens moest sluiten. De overgebleven bezetters van de Hong Kong Polytechnic University deden een massale uitbraakpoging, maar werden nu teruggedreven met traangas. Intussen hebben drie universiteiten gemeld dat er uiterst explosieve en giftige, levensgevaarlijke chemische stoffen zijn verdwenen uit hun laboratoria. De Academische autoriteiten menen dat actievoerders die de campussen hadden bezet ze gestolen hebben.

Tegenacties

Eerder tijdens het weekend waren er herdenkingen voor de arbeider die door de actievoerders met stenen was bekogeld en aan zijn verwondingen is overleden. Ook hielpen soldaten van het Volksbevrijdingsleger met het vrijmaken van de wegen. Dat deden ze demonstratief in T-shirt, ongewapend en onbeschermd. De actie kende grote bijval in de publieke opinie in China, onder de burgers van het vasteland die in Hongkong wonen en bij gewone Hongkongers. Op zaterdag hebben honderden vrijwilligers en buurtbewoners barricades opgeruimd. Ze werden niet aangevallen en konden vele wegen vrijmaken van voorwerpen die alle verkeer hadden belemmerd. Toen ze op zondag het werk hernamen vlak bij de Polytechnische Universiteit begonnen gemaskerde personen bakstenen naar de ongewapende vrijwilligers te gooien. De politie arriveerde en die werd ontvangen met brandbommen.

Reactie Beijing

De officiële Chinese standpunten zijn dat de regering van Hongkong de politie verder moet steunen om zo snel mogelijk een einde te maken aan de chaos en het geweld, daarna kan het werk aan dialoog over sociale en economische problemen worden hervat. Ook is het volgens Beijing absoluut nodig dat ‘justitie de gearresteerden berecht en schuldigen streng straft’. De welvaart van Hongkong is in groot gevaar, de burgers zijn niet meer veilig en hen wordt het recht op vrije meningsuiting ontzegd. ‘De kernwaarden van Hongkong liggen onder vuur. Het conflict is geëvolueerd naar een strijd tussen diegenen die nog altijd het model verdedigen van “een land, twee systemen” en diegenen die vijanden zijn van dat model en die het kapot willen maken’, aldus de staatsmedia.

Reactie in het Westen

Chinese en buitenlandse instellingen halen hun studenten uit Hongkong weg. Westerse politici geven beide zijden de schuld voor het geweld in Hongkong. Sommigen negeren of bagatelliseren het geweld van de antiregeringskrachten door te blijven wijzen naar het recht op ‘vreedzaam protest’. Dat is vooral het geval bij de conservatieven in het Verenigd Koninkrijk, de voormalige kolonisator. Amerikaanse politici gaan een stap verder. Het Huis van Afgevaardigden heeft de Hong Kong Human Rights and Democracy Act 2019 al aangenomen. De senaat is nu bezig het proces van goedkeuring te versnellen. De grote Amerikaanse politieke partijen steunen de strijd van al diegenen die het in Hongkong tegen de regering van Hongkong en Beijing opnemen. Washington dreigt met openlijke interventies in Hongkong en China. Zo wil het bijvoorbeeld de speciale douanestatus van Hongkong afnemen als Beijing niet toegeeft. Chinese media spreken van ‘steun aan de relschoppers’ en van ‘dubbele moraal‘.

Media

In de westerse media beginnen sommigen voorzichtig te vrezen dat de radicalen steun bij de bevolking zullen verliezen. Veel journalisten schrijven echter nog steeds met sympathie over actievoerders die hun haat voor de regering en voor Beijing de vrije loop laten en bovendien een hang naar martelaarschap vertonen.

Economische schade

Hong Kong International Airport, een van de bedrijvigste luchthavens in Azië, wordt zwaar getroffen door de onveiligheid ten gevolge van de rellen. Luchtvaartmaatschappijen hebben vluchten geschrapt of laten ze door kleinere vliegtuigen uitvoeren. Dat geldt voor de grote Chinese luchtvaartmaatschappijen zoals Xiamen Airlines en China Eastern en voor de plaatselijke Cathay Pacific en Hong Kong Airlines (HKA). Ook maatschappijen van Indonesië, Thailand, de Filippijnen Zuid-Korea, de Emiraten, India en in minder mate  andere landen hebben in de vluchtschema’s geknipt. De minister van Financiën Paul Chan voorziet dat het ‘bijna terroristische geweld’ en de haat Hongkong aan de rand van ergste recessie sinds 1997 zullen brengen, en de levens van gewone burgers indirect en soms zelfs direct bedreigt. Een economische aderlating zal de rebellen echter ofwel onverschillig laten ofwel juist goed uitkomen: zij willen hun eigen stad liever op de knieën krijgen dan hem samen met de rest van China te laten bloeien.

De bevolking van Hongkong

Het aantal gewone burgers dat zich openlijk verzet tegen het geweld lijkt echter klein te blijven. Velen zouden nog altijd meer geschokt zijn door het geweld van de politie dan door dat van de actievoerders. Ook hechten burgers geloof aan talloze wilde geruchten die door sommigen via oude en nieuwe media worden verspreid en dan mondeling doorverteld, over mishandelingen door de politie, chemische stoffen in het water van de waterkanonnen. Zelfs de waanzinnige theorie dat de demonstranten vooral misnoegde mainlanders zijn wordt soms geloofd. Er heerst ook angst voor de toenemende intolerantie en de repressie uitgeoefend door radicale actievoerders, waarbij dus al een dodelijk slachtoffer is gevallen. Een voorbeeld van de agressiviteit tegen al wie het waagt kritiek te leveren op de radicalen was de aanval met bakstenen op ongewapende vrijwilligers die een weg wilden vrijmaken. In elk geval dragen ‘prodemocratische’ politici die tegen het geweld zouden zijn, maar blijven weigeren het te veroordelen, een zware verantwoordelijkheid.

Hoe nu verder?

Er is dus een aantal factoren dat de gewelddadige activisten helpt om het vol te houden. Grote delen van de bevolking in Hongkong laten echter vooral zien dat ze gewoon weer willen leven en werken. Om hen dat te beletten vallen de radicalen het openbaar vervoer en dan vooral de metro keer op keer weer aan met barricades, grove vernielingen en brandstichtingen. Vooralsnog slagen zij in hun opzet vooral in het onderwijs en de instellingen die stilgelegd zijn. Bronnen: Xinhua, Volkskrant (NL), Financial Times, South China Morning Post, VRT (Belgische televisie), Morning Star (UK)