Mijn opiniestuk van 1 maart 1999 had (bijna) in de krant van vandaag kunnen staan, tweeëntwintig jaar later. Zie integrale tekst onderaan: “Tussen gelukkigen en ongelukkigen gaapt kloof”

Ik citeer:

“Het behouden van de levenslust heeft ook te maken met de lustbekwaamheid en de relatiebekwaamheid van elke individuele mens. Geluk is een karaktertrek die ontwikkeld kan worden en die steunt op drie pijlers: een algemene positieve attitude naar het leven, zelfliefde en zelfrespect,en de vaardigheid tot vlotte omgang met de medemens.

Het opvoeden tot levenslust van jongeren en volwassenen is wellicht de best denkbare medicijn voor de toekomst.”

“Ook de massamedia met hun dagelijkse bombardement van agressie en geweld dragen verantwoordelijkheid.”

 

“Het zelfdodingscijfer in België ligt verontrustend hoog. De statistieken tonen aan dat er elke dag in dit land tweemaal meer mensen door geslaagde zelfdodingen sterven dan er in het verkeer omkomen. Afhankelijk van de afbakening van de leeftijdsgroep is het de tweede tot de vierde doodsoorzaak. Deze negen slachtoffers per dag krijgen nog steeds niet de aandacht die zij verdienen. Is hun daad niet een ultieme aanklacht tegen een welvaartsmaatschappij die bij monde van vele verantwoordelijken straalt van trots zelfvertrouwen, maar die er steeds minder in slaagt het geluk te bieden aan haar mensen?”

___________________________________________

Hoe actueel blijven deze bedenkingen die ik eenentwintig jaar geleden mocht brengen in deze leading newspaper!

Ook toen stond de goede vorming tot sociale, communicatievaardige jongeren onder druk. Vandaag is dit te wijten aan te weinig aandacht aan de jongeren in de context van corona.

Zelfdoding blijft een ongelukkig kenmerk van onze populatie. Gelukkig is er deze week het goede nieuws gekomen van deskundige mevrouw Portzky dat het aantal zelfdodingen in ons land de laatste jaren met een vijfde is teruggelopen!

Ook toen had mijn goede vriend en intellectuele partner prof. Piet Nijs net een belangrijk boek uit dat ons kan helpen tevredenheid, vrede, geluk en relatievreugde te vinden en te bewaren.

Ook toen was de stem van Manu Keirse, schrijver en toenmalig kabinetschef van minister van Gezondheid Magda Aelvoet (Groen) leidinggevend in het debat.

En ook toen kwam ik al tot de bevinding dat de toon in de (digitale) media vaak niet menselijk, niet beschaafd genoeg blijft. Iets waar ik op deze digitale bladzijden onlangs nog de aandacht mocht trekken.

_________________________________

De Standaard  –  Opinie

Tussen gelukkigen en ongelukkigen gaapt kloof

01 maart 1999 om 00:00 uur | Stefaan HUBLOU

Welke deelnemer aan de moderne ratrace heeft nog tijd om echt te luisteren, vraagt
Stefaan Hublou

DE implosie van een gezinnetje met twee dochters in Linden bij Leuven en de beoordeling van de zelfdoding van de postbode in de buurt van Charleroi als arbeidsongeval zijn recente nieuwsfeiten uit een lange rij. Op 10 december had een moeder zich nog met twee kinderen voor de trein gelegd. Het familiedrama met afscheidsinterview van juli 1998 in de Kempen is wellicht nog niet uit het geheugen weg.

Het zelfdodingscijfer in België ligt verontrustend hoog. De statistieken tonen aan dat er elke dag in dit land tweemaal meer mensen door geslaagde zelfdodingen sterven dan er in het verkeer omkomen. Afhankelijk van de afbakening van de leeftijdsgroep is het de tweede tot de vierde doodsoorzaak. Deze negen slachtoffers per dag krijgen nog steeds niet de aandacht die zij verdienen. Is hun daad niet een ultieme aanklacht tegen een welvaartsmaatschappij die bij monde van vele verantwoordelijken straalt van trots zelfvertrouwen, maar die er steeds minder in slaagt het geluk te bieden aan haar mensen?
Het aantal zelfmoordpogingen ligt op 101 per dag. En dat terwijl welsprekende economen er terecht op wijzen dat sedert de jaren vijftig het inkomen in reële termen in dit land verviervoudigd is. Hoe staat het met de stijging van het geluk? Is dat evenredig gedemocratiseerd? Of is zoiets niet te meten?

In deze kennismaatschappij gebeurt wel degelijk onderzoek naar het menselijk geluk. De conclusie van Ruud Veenhoven, een Nederlands socioloog die al een kwarteeuw onderzoek doet, is in dit verband even verrassend als duidelijk. In de moderne samenleving, met haar toegenomen vrijheid voor elkeen, is het geluksgemiddelde steeds hoger gaan liggen. De gelukscoëfficient geeft dit aan. Meer mensen voelen zich gelukkig, meer mensen voelen zich heel gelukkig.

Maar de toegenomen vrijheid en verantwoordelijkheid voor het eigen leven vergroten ook het aantal individuen dat het niet meer ziet zitten. De kloof tussen gelukkigen en ongelukkigen is groter geworden. En een hoog inkomen en evenredige sociale status blijken niet tot evenredig veel geluk te leiden.

Deze feiten worden uitgewerkt in het boeiende (Om)wegen naar Geluk. Geluk als opgave van Piet Nijs, dat recent bij Lannoo verscheen. In een democratie dragen alle burgers politieke verantwoordelijkheid. Een grootschalige bezinning over het tekort aan duurzaam geluk en over het probleem van de zelfdodingen lijkt dan ook aan de orde.

DE Vlaamse pers besteedt sinds jaren sporadisch aandacht aan het probleem en aan mogelijke remediëring. Specialisten wijzen op de blinde vlek in ons sociaal weefsel als het gaat om opvang van mensen die worstelen met wat Camus in de jaren ’60 de enige belangrijke filosofische vraag noemde.

De directe omgeving ervaart het uitspreken van zelfmoordgedachten vaak als een bedreiging. ,,Stel dat ik verkeerd reageer, dan is het misschien mijn schuld dat het gebeurd is.” Het belangrijkste, stellen hulpverleners als Karl Anthonissen, is het luisteren naar wat die persoon zelf te vertellen heeft. Hoe hij zich voelt, wat hij heeft meegemaakt. Maar welke deelnemer aan de moderne ratrace heeft nog tijd om echt te luisteren? Begripvol en actief luisteren kan nochtans wonderen doen, zoals ikzelf in de vrijwillige hulpverlening mocht ervaren. ,,Als wij niet willen dat Vlaanderen niet alleen bekend geraakt om Flanders Technology maar ook om Flanders Humanity, dan moeten wij op dat vlak iets doen”, stelt Manu Keirse terecht in zijn boek over verwerking van verlies.

Aan Vlaams minister Wivina Demeester en federaal minister Marcel Colla, bevoegd voor gezondheidsmateries, heb ik met medewerking van enkele volksvertegenwoordigers vragen laten stellen over de preventie van zelfdoding. Uit de antwoorden blijkt dat er beperkte aandacht is voor het probleem. Men schrijft het begaan van zelfmoord in de politieke kabinetten echter al te vlot toe aan psychiatrische gevallen. Dit is een struisvogelpolitiek, die met de huidige democratisering van het probleem haar onjuistheid heeft bewezen.

Het behouden van de levenslust heeft ook te maken met de lustbekwaamheid en de relatiebekwaamheid van elke individuele mens. Geluk is een karaktertrek die ontwikkeld kan worden en die steunt op drie pijlers: een algemene positieve attitude naar het leven, zelfliefde en zelfrespect,en de vaardigheid tot vlotte omgang met de medemens.

Het opvoeden tot levenslust van jongeren en volwassenen is wellicht de best denkbare medicijn voor de toekomst. Het is toch pijnlijk om te zien hoe jonge kinderen vol frisse, sprankelende levenslust na enkele eentonige jaren in een prestatiegericht schoolsysteem veranderen? De overvolle schoolprogramma’s laten nog weinig tijd voor relationele ontwikkeling. En in relaties met de andere ligt nog steeds de grootste bron van geluk, zo wijst onderzoek uit.

Zoals ik op deze bladzijde al heb geargumenteerd kan alleen een krachtiger aanwezigheid van de vrouw heilzaam zijn voor deze verbrokkelde samenlevingen waarin mensen opnieuw heel gelukkig met elkaar moeten kunnen leven. Vrouwen zijn de bronnen van levenskracht waardoor mensen gelukkig kunnen zijn.

HET ontwikkelen van een positieve levenshouding vereist dat het onkruid van hatelijke gedachten waarin een mens zichzelf of de medemens afbreekt, standvastig gewied wordt.

Ook de massamedia met hun dagelijkse bombardement van agressie en geweld dragen verantwoordelijkheid. Van de moderne mens die zijn weg gaat tussen de uitersten van echt geluk en de zelfmoord, wordt gevraagd dat hij zich dagelijks oefent in een afschermende beweging die stilte brengt en toelaat in het eigen hart te kijken. Dat is ook sociaal verantwoord, want is het niet zo dat vooral een gelukkig mens iets kan betekenen voor anderen?

(De auteur is actief in het vrijwilligerswerk.)