A Marine with Weapons Company, Black Sea Rotational Force 15, fires a tube-launched optically-tracked wire-guided missile during a live-fire demonstration, March 30, 2015, as part of Exercise Summer Shield at Military Camp Adazi, Latvia. Photo: Staff Sgt. Jessica Smith (Wikimedia Commons).

Het collectieve Westen is in oorlog met Rusland. VUB-professor Jonathan Holslag vreest dat de westerse dominantie eindigt, maar maakt niet waar dat een multipolaire wereld leidt tot gewapende anarchie. Men moet zo’n ontwikkeling eerder als positief duiden.

Als Rusland door de Oekraïense verdediging breekt, zullen ook andere mogendheden zich aan de westerse dominantie in de wereld willen onttrekken en zich van steeds krachtiger bewapening, incl. kernwapens, willen voorzien om hun rivalen op afstand te houden. Wint Rusland de oorlog in Oekraïne, dan is het hek van de dam. Een multipolair wereldbeeld betekent een tot de tanden gewapende anarchie. Dat schrijft VUB-professor Jonathan Holslag in zijn maandelijkse essay in De Morgen. Waar het Westen (grosso modo bestaande uit de VS, Canada, het VK, de EU, Japan, Australië, Nieuw Zeeland en Zuid Korea) instaat voor nog geen 25% van de wereldbevolking, pleit Holslag blijkbaar voor permanente westerse overheersing van de wereld.

Propaganda versus analyse

Holslags schrijfstijl wordt soms omschreven als vlot, maar dat is in dit essay toch niet het geval. De vraag rijst waar de propaganda eindigt en waar de analyse begint. Welke passages komen uit Holslags koker, en welke uit die van de redactie van De Morgen? Wie als analist de Russische “huurlingen en gespuis uit de strafkampen” aanhaalt, moet ook de nazistische Bandera-aanhangers van de in het Oekraïense leger opgenomen Azov-brigade noemen, die hardhandig rekruteren en deserteurs afknallen. Wie spreekt over “routinematig projectielen slingeren op burgerdoelen” doet niet enkel geweld aan de waarheid van de Russische focus op militaire doelen, maar zwijgt ook over de Oekraïense beschietingen op de Donbas sinds 2014, met 14.000 burgerdoden en een veelvoud aan gewonden tot gevolg.

De auteur verzuimt duidelijk te maken dat het Westen, en vooral de Europese Unie, met het sanctiewapen zich in eigen voet heeft geschoten.

Holslag merkt terecht op dat de Russische economie overeind is gebleven. Maar hij verzuimt te vermelden dat dat een prestatie van jewelste is, gegeven de westerse sancties from hell tegen Rusland. Sterker nog, de auteur verzuimt duidelijk te maken dat het Westen, en vooral de Europese Unie, met het sanctiewapen zich in eigen voet heeft geschoten. Als hij wijst op “de aanzienlijke [Russische] uitvoer van energie”, met “Zeebrugge [als] … een van de favoriete bestemmingen”, dan verzuimt hij te wijzen op de aanvoer van economisch interessant Russisch aardgas via Nord Stream 1 en 2, pijpleidingen in de Oostzee die werden opgeblazen door een ‘onbekende’ dader, waarover iedereen de kaken op elkaar houdt.

Petrodollar

“Rusland [werkt] aan de normalisering van zijn betrekkingen met andere grote spelers”, aldus Holslag. Lag Rusland dan met hen overhoop? De werkelijkheid is dat die andere grote spelers heel goed begrijpen wat er zich afspeelt. En zij handelen daarnaar. De unipolaire wereld is voorbij. De wereld draait niet langer enkel om de VS. De VS maakt niet langer de dienst uit in de wereld. Traditionele Amerikaanse bondgenoten als de Arabische oliestaten zeggen de petrodollar vaarwel. En niet-gebonden landen weigeren nog langer het zero-sum game mee te spelen, de dwang om te kiezen tussen you are with us, or against us.

De unipolaire wereld is voorbij. De wereld draait niet langer enkel om de VS. De VS maakt niet langer de dienst uit in de wereld.

Opvallend ook dat een China-kenner als Holslag zijn betoog niet plaatst in de context van de opkomst van China. Washington is continu bezig om, naar analogie van de casus Rusland-Oekraïne, China uit te lokken Taiwan militair aan te pakken. Taiwan moet het Oekraïne van China worden. Het omstreden bezoek van Nancy Pelosi, tot voor kort voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, en straks dat van haar opvolger, House speaker Kevin McCarthy, past in dat stramien. En van recente datum: de uitspraak van de Amerikaanse viersterrengeneraal Mike Minihan dat de VS in 2025 in oorlog zal zijn met China past ook in die strategie. Blijkbaar denkt Washington het na 2025 niet meer militair tegen China te kunnen opnemen. Tevoren moet Rusland in Oekraïne worden verslagen en Poetin ten val gebracht.

Nuclear capable NAVO-raketten

Wie als ernstig geopolitiek analist de oorlog afdoet als “terreur zaaien” en “brutaliteit als militair voordeel” gaat wel heel kort door de bocht. Met die uitspraak verzwijgt de auteur de belangrijkste Russische doelstellingen: de NAVO-uitbreiding naar voormalige Sovjetstaten tot staan brengen, de opstelling verhinderen van nuclear capable NAVO-raketten aan de Russische grens die Moskou in 5 minuten kunnen vernietigen, te kort voor de Russen om hun raketschild te activeren. In de opmerking “Dat het Westen de oorlog niet wist te stoppen” leest men impliciet een bevestiging van de uitspraak van Annalena Baerbock, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, dat Europese naties ‘een oorlog tegen Rusland voeren’.

Waarom kan de wereld enkel bestaan onder het leiderschap van één supermogendheid? China heeft die ambitie niet, evenmin als India of Rusland.

Ziedaar de essentie: het collectieve Westen is in oorlog met Rusland. Waar Holslag vreest dat de westerse dominantie eindigt, kan men zo’n ontwikkeling enkel als positief duiden. Waar haalt de auteur het vandaan dat een multipolaire wereld gepaard gaat met een tot de tanden gewapende anarchie? Waarom kan de wereld enkel bestaan onder het leiderschap van één supermogendheid? China heeft die ambitie niet, evenmin als India of Rusland. Zijn onze internationale instellingen niet bij uitstek de fora om de macht te delen en waar de wereld de handen ineenslaat om mondiale bedreigingen zoals klimaat, milieu en kernwapens het hoofd te bieden?

Holslag zou eens moeten luisteren naar het verslag over de aanloop naar de oorlog en hoe die kan worden beëindigd van de gezaghebbende Amerikaanse professor Jeffrey Sachs. In ‘De Afspraak’ van 29 juni 2022 bracht Phara de Aguirre hem in verlegenheid met: “wordt Europa niet een oefenterrein voor het Amerikaanse leger” en “zijn wij dan niet de Amerikaanse agenda aan het uitvoeren?” Gedurfde woorden van een journalist bij de gepolitiseerde publieke omroep. Maar Holslag heeft gelijk met zijn opmerking dat het hek van de dam is, zij het dat hij daar een verkeerde lading aan geeft. De realiteit van vandaag is dat grote mogendheden zich niet langer de les spellen laten door Washington. Het Westen zingt best een toontje lager.

Dit artikel verscheen eerder vandaag op Geopolitiek in context.