Op VRT1 hoorde ik op donderdag 31 maart rond 11u een interview op radio 1, waarin prof. em. E. Vermeersch – “wie kan ons beter hierover inlichten?” – geïnterviewd werd over de vondst van enkele loden bladen die uit de tijd van Jezus zouden dateren (in de veronderstelling – zoals prof. Vermeersch zelf opmerkte- dat het niet om een fake product gaat).
Nu neem ik graag altijd wel akte van wat prof. Vermeersch zegt. De man is enorm belezen, laat daar geen twijfel over bestaan. Enorm belezen en ook veelzijdig belezen. Dit verdient waardering. Enkel moet iedereen, ook een groot intellectueel, toch altijd wel een klein beetje opletten op wat hij precies in het publiek als “grote waarheid” meedeelt…
Van mijn kant had ik in alle geval tot twee keer toe een klein “verschot” op vijf minuten tijd. Een eerste maal gebeurde dit, toen ik hem als voorbeeld van mythevorming het sprookje van Roodkapje hoorde opgeven. Het ging erom dat het “lege graf” van Jezus en de “verrijzenis” voorwerp waren van mythevorming. Hij gaf dus als voorbeeld voor wat mythevorming betekent het sprookje van Roodkapje.
Het kan een detail lijken, en ik weet dat veel van mijn lezers dit ook zo zullen zien, maar mijn “dwars” karakter dwong er me onmiddellijk toe om daartegen te reageren. Ik hoop namelijk dat dit in de mond van collega Vermeersch eerder een lapsus dan een oprechte poging tot verklaring is geweest.
Ter verduidelijking. Ik stem er volledig mee in dat het bij het beeld van het “lege graf” (en dus ook zijn koppeling aan de “verrijzenis” ) om mythevorming gaat, maar mag ik erop wijzen dat een sprookje, technisch gesproken, echt toch wel iets fundamenteel anders is? Voorbeeld van mythevorming: de Oedipous-mythe. Ik kan me niet voorstellen dat de professor auteurs als Freud, Lévi-Strauss en Girard niet gelezen heeft… Mythes zijn echt wel serieuze zaken, collega.
Als iets echt de status van een mythe krijgt, wordt dit veel belangrijker dan een anecdotische feitelijkheid. Dan betekent het immers dat het iets zegt dat heel diep in de menselijke wereld van emotionele verlangens, intellectuele behoeften en sociale inbedding verankerd is. Dat leggen de drie auteurs waarnaar ik zo net verwezen heb, heel goed uit, of men hun mening nu deelt of niet. Het gaat daarom soms ook over stichtingsverhalen voor langdurige “community” vorming. Echte mythes hebben trouwens ook een aureool van ontoegankelijkheid o.a.omdat er zo moeilijk één precieze auteur aan vast te kleven is. En u vergelijkt dit met een sprookje als dit van Roodkapje? Lapsus? Ik moet toegeven dat ik geschrokken ben van zoveel brutaal laat-19de eeuws positivisme.
Overigens zaten er nog enkele onnauwkeurigheden in het interview, die op dit niveau mochten en konden vermeden worden. De eerste brieven van Paulus en drie (of toch minstens één) van de vier evangelische geschriften dateren bij mijn weten van 10 jaar voor de val van Jeruzalem, en niet van nadien noch uit dezelfde periode. (tweede verschotje). Nu is die val van Jeruzalem geen detail in het gehele historische gebeuren…
Maar weet u, mijn kritiek geldt even zeer de VRT1. Intellectuelen moeten zich hoeden voor te veel en te gemakkelijk infotainment, of er toch niet te losjes mee omspringen…. Of vergis ik me? En infotainment wordt recent in onze media toch echt wel iets te veel gelijkgesteld met wetenschapspopularisatie. Ik zou willen pleiten voor iets meer wetenschapspopularisatie en iets minder infotainment. Hopelijk neemt u het me niet kwalijk.
