Wat moeten onze buren aan met de Great in “Groot Brittanië”? De historische trots van een land kan haar vooruitgang en wendbaarheid belemmeren in een latere fase.
Enige tijd terug las ik in The Times een lezersbrief van een generaal op rust. Hij vond dat er voldoende moest geïnvesteerd worden in het leger, “Wat blijft er anders over van het “great” in “Great Britain?” argumenteerde hij. Die uitspraak heeft mij vanaf dat moment toegelaten de recente politieke en sociaal-economische toestand van het land beter te begrijpen.
Sinds een paar dagen ben ik begonnen aan de lectuur van het meesterwerk van John Le Carré, “The Spy who came in from the cold” – “Spion aan de muur”. Ik haalde het boek in huis in deze dagen van spanning en gevechten tussen het Westen en wat in de jaren vijftig en zestig heette, het Oostblok, Rusland achter zijn “IJzeren Gordijn” (een uitdrukking die werd gemunt door Churchill). Misschien kwam de goesting dit genre te verkennen ook juist na het zien passeren van een titel in De Standaard Letteren die luidt: “Hoe relevant is 007 nog?” met een portret van Ian Fleming en James Bond (DSL 5 november).
Recent onderzoek wijst uit dat in het Verenigd Koninkrijk miljoenen mensen niet op de arbeidsmarkt terecht komen. De economie komt daardoor minder goed opnieuw op gang na de Corona-immobilisatie dan op het vasteland in Europa en in Amerika. De reden? De slechte Gezondheidszorg!
Er zijn in dit land miljoenen mensen op wachtlijsten, zowel voor fysieke als mentale aandoeningen. (De wachtlijsten zijn in ons land een bekend fenomeen, maar bijna uitsluitend voor mentale problemen, die vaak minder vatbaar en minder snel behandelbaar zijn, en waar tot op vandaag gêne en stigma over blijft bestaan). In Engeland werd er de laatste decennia veel bespaard op ziekenhuizen en ziekenzorg. Zeer veel mensen zitten thuis, ziek. Het geld ging onder meer naar Defensie-uitgaven. De Engelsen hebben nog een up-to-date vliegdekschip, bijvoorbeeld. (Nuttig wanneer tirannen zich op een dag gekke dingen in het hoofd zouden halen, ook voor ons, als een militaire paraplu.)
Een gelijkaardige uiting van dit syndroom, zo meldt een persoonlijke correspondent uit Londen mij deze week, zien we momenteel in de heraanleg van het parlementsgebouw in Westminster. Naar verluidt zijn bij de plannen grote concessies gedaan voor de grandeur, voor de folklore, zeggen tegenstanders, en dit zou deels te koste van de functionaliteit gaan. Het verleden weegt voor een natie “met een grote persoonlijkheid” opgebouwd gedurende de geschiedenis, soms loodzwaar door op het heden.
Zo zie je dat trots, een natuurlijke, gezonde eigenschap, ook averechts kan werken. En zelfs het bewustzijn van een groots historisch verleden kan een last worden. De Britten hebben onder leiding van Winston Churchill heroïsche daden verricht tegen Nazi-Duitsland in de oorlog. Tegenwoordig is die “identiteit”, die wellicht te star wordt vastgehouden, een blok aan het been. Dat zie je ook in de wens tot Brexit. Voor ons is dit waanzin. Ik begrijp die wens wel, juist vanuit die historische roeping en trots. Daar heb ik met professor Hendrik Vos (UGent) over gecommuniceerd. Hij kon er een tijdlang niet bij dat de Britten een keuze zouden maken die manifest in het eigen vlees ging snijden op economisch gebied.
Voor de regering van een land dat worstelt met zijn verleden en zijn plaats in de wereld, lijken al licht alle investeringen beter dan deze in “de achterblijvers”, in de zieken… Die keuze breekt nu zuur op.
Trouw is een mooie deugd, maar teveel trouw aan je verleden en vorige identiteit, zowel persoonlijk als nationaal, kan een handicap worden, een blok aan het been. Mens en maatschappij hebben er na verloop van tijd baat bij tijdig “te vervellen”. Zo kan zelfs de laag-bij-de-grondse slang, een venijnig reptiel, een voorbeeld ten goede worden…
(Diverse bronnen, waaronder het VRT journaal op radio van 10 uur op 17 november ’22, eigen combinatie van de feiten en duiding).
Toemaatje.
Een kunstwerk dat enkele jaren lang de wachtzaal van de Eurostar sneltrein naar het UK in het Zuidstation heeft verfraaid, beeldde de nationale vlag uit, de Union Jack; het bijzondere was dat deze vlag samengesteld was uit… zwerfafval. Het is te hopen dat de Britten in de komende jaren goede nieuwe steunpilaren voor de identiteit vinden, niet alleen los afval, maar dat zij toch voldoende afstand zullen nemen van bepaalde oude waarden. Dat wordt ongetwijfeld een moeilijke afweging, die tijd zal vragen.
Illustratie: Big Ben, die onlangs opnieuw in werking trad, gezien vanuit de nabijgelegen pub. Eigen foto, 2017. Laat ons hopen dat de magie van deze clock tower die terug zijn gewone, melodieuze en majestueuze – plaats heeft ingenomen in het dagelijkse leven en handelen in de hoofdstad van het eiland, op subtiele maar positieve wijze zijn invloed uitoefenen mag.
