Update 24 II 22, 23 u 59. Intussen is er het majeure nieuwe feit van de cynisch geplande en brutaal uitgevoerde militaire inval in Oekraïne. Die werpt een nieuw licht op de persoonlijkheid van de figuur die hieronder met relatief begrip is behandeld. Over zijn motieven, aard, doelstellingen en mentale toestand. Zie ook het stuk in De Standaard over de lieden die de president bijstaan van 24 II, “Niemand spreekt hem  nog tegen”. Zie recentere blog – het-russische-leger-is-oekraine-binnengevallen-op-grote-schaal/

__________________________________________________________________________________

In het laatste beschikbare journalistieke stuk op de veelbewogen 22^ste februari in De Standaard Laat geeft Corry Hancké bedenkingen die hard zijn voor Rusland. Zij doen bij mij meer begrip rijzen voor de landgenoten die weerstand boden tegen de pensée unique die stilaan was gegroeid in het westen in reactie op de beslissingen van het Kremlin om met de wapens uit te pakken. Deze wending in de perceptie deed mij dan ook teruggrijpen naar de waarschuwingen en adviezen die enkele van de beste Ruslandkenners al bij het begin van deze historische fase, midden december vorig jaar, schreven.

Ik citeer vooreerst Hancké:

“Wat bezielt Poetin?

Alle (sic, SHS) westerse waarnemers hebben met verbijstering naar de speech van Poetin geluisterd, waarin hij gisteravond op televisie aan de bevolking meedeelde waarom hij de twee gebieden in Oost-Oekraïne ging erkennen. Terwijl de Russische media en de president de laatste weken geregeld zeiden dat de Oekraïners een genocide aanrichtten in Donetsk en Loehansk en er beelden verschenen van moeders en kinderen die uit de ‘bedreigde’ regio’s werden geëvacueerd, legde Poetin in zijn toespraak veel meer de nadruk op de historische band tussen Oekraïne en Rusland. Hij vond dat het buurland eigenlijk geen eigen geschiedenis had.

Hij greep alweer terug naar het einde van de Sovjet-Unie, toen een aantal Sovjetstaten zich afscheidden en onafhankelijke landen werden. Analisten zeggen het tegenwoordig vaak: Poetin werkt aan zijn erfenis. Hij wil de ‘historische fout van het einde van het Sovjettijdperk’ herstellen en Rusland als natie weer in al zijn grootsheid herstellen.

Kremlin-watchers vrezen dat hij zich omringd heeft met jaknikkers en met hardliners die hem steeds meer richting radicaliteit duwen. Zijn inner circle wordt bevolkt met mannen die hun sporen in het leger of in de inlichtingendiensten hebben verdiend. Zij herdefiniëren de wereld in vijanden die Rusland bedreigen. In die hypothese zou er niemand zijn die de president vertelt dat zijn oude dromen vandaag alleen ten koste van zware kleerscheuren te realiseren zijn. Zijn speech gaf in ieder geval aan dat de president van het grootste land ter wereld op een andere planeet leeft.”

Het onbegrip is dus massief, van de kant van deze senior journaliste, en blijkbaar van vele ogen in het Westen. Die andere planeet, is dat echter niet gewoon een stuk van deze wereld dat niet zoveel welvaart, militaire en geo-politieke mach en bijhorend dagelijks comfort kent bij burgers en beleidsmensen? Vladimir Poetin en zijn entourage zal het niet echt aan comfort ontbreken, maar de natie als geheel gaat door armoededagen. Als Russische president kan Poetin zich niet anders dan daarvoor verantwoordelijkheid en mededogen ervaren.

De sancties die Russische bedrijven en economie intussen al zowat een decennium de luchtpijp afknijpen hebben het land pijn gedaan, in de armoede gedreven en collectief vernederd en geïsoleerd. Welke natie kan zoiets lankmoedig blijven verdragen?

Ik vrees dat het westen, dat veel rijker is in economische en financiële termen, tekort is geschoten in begrip en mededogen. De sancties, die als middel om naties van richting te doen veranderen nog nooit effectief zijn gebleken, daar zijn alle observatoren het over eens, zijn in feite bijzonder achteloos vele jaren achter elkaar aangehouden. Wij mogen aannemen dat die situatie de Russische verantwoordelijken met taaie uitzichtloosheid heeft geconfronteerd. Armoede is een zware straf.

Ruslandkenner en voormalige vice-rector van de KU-Leuven Katelijn Malfliet schreef op 22 december al in De Standaard dat er eigenlijk geen degelijke Ruslandpolitiek in voege is in West-Europa, noch in ons land. De professor slavistiek schrijft onder anderen:

“Het Russische politieke regime, dat niets met democratie te maken heeft, kan zijn langetermijnplannen subtieler en efficiënter uitwerken omdat het Kremlin geen rekening hoeft te houden met electorale legislaturen, laat staan met een kiespubliek of een geloofwaardige oppositie. Het is niet zo dat het Kremlin dat plan niet meedeelt aan de wereld. Maar het Westen verstaat de Russische codetaal niet, en doet ook geen moeite.”

Haar stuk eindigt met volgende memorabele woorden:

Om onze democratische waarden geopolitiek veilig te stellen, moeten we dringend een eigen Europees Ruslandbeleid ontwikkelen. En neen, dat hoeft niet noodzakelijk het oude trans-Atlantische verhaal te zijn. En het mag zeker niet militair zijn.

De indruk ontstaat dat de EU in combine met Amerika een vergelijkbare opstelling hebben gekozen als de VSA in Afghanistan. Toen de Taliban daar met de wapens het bestuur heroverden een paar maanden terug, was zowat elke journalist en kenner van geo-politiek het er over eens dat de Amerikanen het lot van beschamende verliezer over zichzelf hadden afgeroepen.

In die dagen werd er ook geschreven dat het met de reactie van de Amerikaanse presidenten op nine eleven tegenover de Islamwereld in feite eenzelfde kant was op gegaan: Amerika heeft nooit beseft hoe haar hegemonie slecht overkwam bij vele minder welvarende landen.

Gie Goris in MO, Paul Goossens in De Standaard, en menige andere opiniemaker besloten tot die duiding, die niet verschilt van wat ikzelf tien dagen na elf september 2001 in een brief in De Standaard al had geconcludeerd. Het gruwelijke initiatief met de gekaapte vliegtuigen kwam niet uit de lucht vallen; de machtige VS hadden zich al vele jaren arrogant gedragen, en veel kwaad bloed gezet.

De Europese unie heeft zich samen met de Amerikaanse grote broer wellicht toch onzorgvuldig opgesteld. Een tegenstrever blijft respect waardig. Een pijnlijke straf die te lang wordt aangehouden, kweekt veel rancune en ressentiment. Vergelijk het met het straatarme Noord-Korea, dat de weg naar welvaart en vrijheid en aansluiting bij de rest van de wereld maar niet vindt, en juist daarom zijn toevlucht neemt tot geregeld militair vertoon.

Elke gemeenschap heeft iets nodig om trots op te zijn, misschien heeft zij daar toch echt ook haar recht op. Wie dit afneemt, begaat misschien wel een majeure misdaad tegen de menselijkheid.

 

Dominique Moïsi wijst er in zijn onvolprezen studie “De geopolitiek van de emotie” op hoe belangrijk emoties zijn in de internationale verhoudingen. Naties hebben behoefte aan waardering, respect en trots, evenzeer als individuen.

Wanneer een kind in een crèche of op school achteloos lang gestraft blijft, wekt dit terecht grote verontwaardiging. De manier waarop wel boosheid en gestrengheid is getoond naar Rusland, zonder echte betrokkenheid, is volgens ons toch evenzeer laakbaar en voorspelbaar in haar negatieve uitwerking op het voorwerp van die wraaknemingen. Misschien moet de diplomatieke wereld zich maar eens bezinnen over het wapen van de sancties. Een beperking in de tijd, bijvoorbeeld na een jaar en met einde met kerstmis zou misschien niet dom zijn.

Illustratie

President Vladimir Poetins gelaatsuitdrukking kreeg tijdens de speech die een uur lang duurde, tijdens het vermelden van de sancties wel een erg gepijnigde uitdrukking. Dat menselijke gelaat moet ons misschien toch, zoals de Franse ethicus en filosoof Emmanuel Levinas daartoe oproept, toch tot mededogen aanzetten.