De westerse desinformatie over China is een achterhoedegevecht. De opkomst van China is niet te stuiten.
“Rusland is voor de VS een lastige luis in de pels, maar China komt naar voren als een serieuze rivaal. Het land nam nog een extra voorsprong toen het de coronapandemie zeer snel onder controle kreeg. De realiteit is dat het unipolaire tijdperk voorbij is. De VS kan zich niet langer alles permitteren. We zijn terug in het tijdperk van grootmachtpolitiek”. Zo besloot ik hoofdstuk 13 ‘Het Westen tegenover Rusland en China’ van mijn boek ‘De wereld na Trump en Merkel. Europese rivaliteit, neoliberalisme en het machtsevenwicht’.1 De onvermijdelijke opkomst van China luidt een fundamentele verschuiving in van de machtsverhoudingen in de wereld. Wij in het Westen zullen daarmee moeten leren leven.
De dood in 1976 van de marxistische theoreticus en Grote Leider Mao Zedong luidde een nieuwe koers in voor China. Onder de noemer ‘socialisme met Chinese kenmerken’ creëerde het land een nieuwe economie. Het was het begin van een spectaculaire economische inhaalslag. Al decennia laat China economische groeicijfers zien die een veelvoud zijn van die van de Verenigde Staten. China’s technologische vooruitgang blijft de wereld imponeren. Vandaag is China de tweede supermacht in de wereld. Hoewel het land zich militair nog niet kan meten met de VS ziet de VS de snel groeiende politieke invloed wereldwijd van het land met lede ogen aan.
Bedreiging voor het kapitalisme
China heeft zijn economische groei op eigen kracht gerealiseerd, zonder ontwikkelingshulp van het Westen. Als land met een socialistisch systeem kwam het daar gewoon niet voor in aanmerking. Dat het desondanks tientallen jaren een sterkere economische groei wist te realiseren dan landen die wel ontwikkelingshulp genoten, wekt in het Westen wrevel op. Het Westen ziet in het Chinese systeem een bedreiging voor het kapitalisme. De verwachting was dat China met zijn staatsbedrijven en centrale rol voor de overheid geleidelijk zou evolueren naar het westerse kapitalistische model. Maar, zoals sociaal wetenschapper Eric Li uit Sjanghai het verwoordde: de Communistische Partij (CPC) maakt de dienst uit.2
China kent wel degelijk grote particuliere bedrijven, maar die staan onder controle van de CPC. De partij formuleert de meerjarenplannen en zorgt ervoor dat staats- en particuliere bedrijven harmonisch samenwerken om die te realiseren. Chinese werknemers varen daar wel bij: de afgelopen vier decennia zijn de reële lonen met een factor 4 gestegen, tegen een quasi stagnatie in de VS. En de besluitvorming in het Chinese systeem gaat snel en doortastend. Wie heeft niet de beelden gezien van het razendsnel uit de grond gestampte noodhospitaal in Zuid-Wuhan?3 Intussen sliepen westerse overheden rustig door. En het laatste halfjaar realiseerde China een vaccinatieprogramma waar de VS niet aan kan tippen. Vandaag kijkt menig socialistisch land naar het Chinese systeem om daar lessen uit te trekken.4
Met de implosie van de Sovjet-Unie in 1989 ontstond een unipolaire wereld waarin de VS het voor het zeggen had. Maar China verzet de bakens. Westerse multinationals blijven zaken doen met China, de grootste en snelst groeiende markt ter wereld. De VS heeft voor het eerst in een eeuw een serieuze economische rivaal. Het heeft daar geen economisch antwoord op. Dus stelt het zich vijandig op tegen China. Maar China heeft daar geen boodschap aan. Het laat zich niet langer de les spellen: kijk naar uw eigen inbreuken op de mensenrechten en naar uw eeuwige oorlogen overal ter wereld, aldus ongewoon assertieve Chinese bewindslieden tegen hun Amerikaanse collega’s.
Westerse desinformatie
China demoniseren lijkt geen goede reactie. De in Hongkong docerende Australische politicoloog Timothy Kerswell ontzenuwt aan de hand van het Chinese witboek “Respecting and Protecting the Rights of All Ethnic Groups in Xinjiang” de westerse desinformatie over Xinjiang.5 Het beleid richt zich eerst op levensonderhoud en onderwijs. Mensen moeten de middelen hebben om van rechten te kunnen genieten. En dat werkt. In constante prijzen is Xinjiang vandaag 30 keer rijker dan in 1955. Armoede, infrastructuur, onderwijs, werkgelegenheid en huisvesting werden topprioriteiten. Meer dan 70% van de begroting gaat naar welzijn. In de periode 2016-2020 zijn er 2,5 miljoen betaalbare woningen gebouwd, en er wordt een werkgelegenheidsbeleid gevoerd dat aanstuurt op een inkomen in elk gezin.
Ook de westerse kritiek op gezinsplanning in Xinjiang is misplaatst. Het gezinsplanningsbeleid in China was essentieel om de bevolking uit de armoede te halen. Maar dat beleid werd niet uniform doorgevoerd. Er waren voorkeursregelingen voorzien voor etnische minderheden, waaronder die in Xinjiang. Pas in 2017 werd daar het gezinsplanningsbeleid universeel ingevoerd, met een zeer redelijke limiet van twee kinderen per stadspaar en drie kinderen per plattelandspaar. Vergelijk die aanpak met de zorg rond de benauwende wereldbevolkingsstatistieken en de schoorvoetende ideeën in het Westen om wat te doen aan onhoudbare gezinsgroottes.
Religieus extremisme en terrorisme
Het klopt dat Xinjiang ook kampt met religieus extremisme en terrorisme. Extremisten probeerden mensen te mobiliseren op basis van etniciteit en religie, zoals we dat ook elders in de wereld zien. Terreuraanslagen in Xinjiang zaaiden dood en verderf. De overheid reageerde vastberaden. Terreur en georganiseerde misdaad werden bestreden. Zij die waren gewonnen voor religieus extremisme kregen economische kansen in de vorm van beroepsonderwijs en voor zover nodig gederadicaliseerd, zoals dat ook bij ons gebeurt.6 En die aanpakt werkt. Sinds 2016 zijn er geen terroristische incidenten in Xinjiang meer geweest. Niemand werd het stenen tijdperk in gebombardeerd, zoals in Irak of Afghanistan.
Anders dan de westerse propaganda ons wil doen geloven is China’s beleid voor Xinjiang een succes. Dat beleid wordt niet opgelegd, maar komt tot stand in nauw overleg met de lokale overheid. Hoewel China het gebruik van standaard Chinees in het hele land promoot, blijft er ruimte voor talen van etnische minderheden, ook in het rechtssysteem, onderwijs, media, kunst en literatuur. Xinjiang kent tal van gedrukte en audiovisuele media in etnische minderheidstalen. Het subsidieert lokale kunst en cultuur, en investeert in de bescherming van cultureel erfgoed. Net als overal elders in de wereld kent ook Xinjiang zijn politieke problematiek. Maar per saldo, zo besluit Timothy Kerswell, er is met Xinjiang en de Oeigoeren niets mis.
Demonisering van China leidt tot een heilloze communicatieoorlog. Het machtsevenwicht verschuift richting China. De vraag is of dat proces leidt tot een nieuwe koude oorlog of zelfs tot de échte oorlog die volgens VUB-professor Jonathan Holslag7 onvermijdelijk wordt.
1Lookman, Paul, De wereld na Trump en Merkel. Europese rivaliteit, neoliberalisme en het machtsevenwicht, Geopolitiek in context, Koersel, 2021, p. 328
2Ibid, p. 22
3Ibid, p. 17
4Miaomiao, Ma: “Marxian economist discusses China’s rise to global prominence”, in Beijing Review, 13 juli 2021, https://www.bjreview.com/Opinion/Governance/202107/t20210713_800252853.html
5Kerswell, Timothy: “Xinjiang’s Human Rights Story: The Uygurs are just fine”, in China Global Television Network (CGTN), 14 juli 2021, https://news.cgtn.com/news/2021-07-14/Xinjiang-s-Human-Rights-Story-The-Uygurs-are-just-fine-11Ttk2pUzPa/index.html
6Boulafdal, Najet: “Hans Bonte deradicaliseert”, in MO, 7 december 2014, https://www.mo.be/interview/hans-bonte-deradicaliseert-op-maat
7Jonathan Holslag: “Oorlog met China wordt onvermijdelijk”, in De Morgen, 5 april 2017, https://www.demorgen.be/nieuws/oorlog-met-china-wordt-onvermijdelijk~ba5609d2/
