Op vrijdag 30 september organiseerde ik het Groot Ongelijk in Kessel-lo een boeiend Klimaatdebat met de Leuvense gemeenteraadsleden David Dessers, Bert Cornillie, Zeger Debyser, Line Dewitte en de experten Serge De Gheldere, Nick Meynen, Yves Van Den Bosch en Tine Hens (was afwezig, maar stuurde wel een tekst). Over dit debat zijn een aantal teksten gratis beschikbaar (stuur een mail naar luc.vanheerentals@telenet.be)
-een volledig (chronologisch) verslag van het klimaatdebat
-samenvattende ‘highlights’ van opmerkelijke dingen die er gezegd werden
-de vragen waarmee ik (als organisator en moderator) na dit debat blijf zitten
-de tekst die Tine Hens (niet aanwezig wegens ziekte) instuurde
-mijn voorbereidende achtergrondteksten over het Leuvense klimaatbeleid.

Hier vindt U de drie interventies die Serge De Gheldere deed. Serge is een absolute autoriteit als het gaat over klimaat. Hij is klimaatambassadeur voor Al Gore, oprichter van Futureproofed, een organisatie die lokale besturen bijstaat in het voeren van een klimaatbeleid. Futureproofed biedt lokale besturen en bedrijven met name begeleiding en gebruiksvriendelijke online sofware waarmee ze de CO2 makkelijker kunnen meten en verminderen.. Last but nog least is Serge ook voorzitter van de Klimaatzaak die de Belgische overheid juridisch wil dwingen om maatregelen te nemen.

SERGE DE GHELDERE:

I.Hetgeen we thans meemaken, de extreme weersomstandigheden, overstromingen, bosbranden, orkanen, uitsterven dierensoorten, droogte etc… is maar een topje van de ijsberg van wat er ons te wachten staat. Het klimaatprobleem is heel complex. We stoten zoals bekend CO2 uit waardoor opwarming ontstaat. Het probleem is dat tussen het moment dat we een ton CO2 in de atmosfeer pompen en we de effecten daarvan zien er een periode van 30 tot 40 jaar is. Wat we dus nu meemaken is het gevolg van hetgeen we hebben uitgestoten ergens op het einde van de jaren ’80. Wat we dus vanaf nu ook doen wacht er ons een hele moeilijke periode. Als bij het zien van die overstromingen en dergelijke iedereen plots zou wakker schieten dan zien we daar pas over 30, 40 jaar het effect van. Het gevaar van klimaatverandering gaat ook niet over een bosbrand hier of daar, Griekse eilanden die te warm worden om op vakantie te gaan, extreme overstromingen… Het gaat over het risico dat we een versterkend klimaateffect krijgen dat heel heel moeilijk nog te stoppen valt. De grootste gevaren zijn enerzijds het verlies van alle kuststeden ter wereld, het imploderen van ecosystemen en de diensten die daaraan gekoppeld zijn en anderzijds massale crisissen en oorlogen om water en voedsel. Kunnen we daar nog iets aan doen? Jazeker. Gaan we erin slagen? Voor het ogenblik is dat niet het geval. Het pad naar nul CO2 uitstoot, een fossielvrij samenleving… is belangrijk. Iedereen zegt dat we in 2050 CO2vrij zullen zijn want we gaan technologie hebben om dat te doen enz… Ik zie bij vele jonge mensen dat ze die bewering ernstig nemen en dat we dus niet zo dramatisch moeten doen over het klimaat…

Wellicht gaan we sowieso van fossiele brandstoffen afstappen omdat dat zovele voordelen met zich meebrengt. Als we in de geschiedenis terugkijken heeft de mensheid al altijd met hernieuwbare energie gewerkt. Het is maar enkel de afgelopen 150 jaar, een miniscule periode in de geschiedenis, dat we toegang hebben tot fossiele brandstoffen… Binnen pakweg 100 of 200 jaar zullen die uitgeput zijn waarna we het weer zullen moeten doen met hernieuwbare energie. Die periode dat we even toegang hadden tot fossiele brandstoffen zal op termijn beschouwd worden als een fout in de menselijke geschiedenis. De vraag is of het afscheid van de fossiele brandstoffen op tijd zal gebeuren. Dit kunnen we nagaan op basis van het carbonbudget dat we kunnen besteden: 420 miljard ton CO2 wereldwijd na 2018 waarvan 990 miljoen voor België… We stoten momenteel wereldwijd zo’n 35 miljard ton per jaar uit, in Belgie 100 miljoen. Bij ongewijzigde omstandigheden jagen we het Belgisch budget er dus in 10 jaar door. Binnen het budget blijven is heel belangrijk voor de discussie vanavond want dit is de enige maatstaf om het klimaatbeleid te voeren. Als we daarboven gaan – en dat is pure fysica – kiezen we voor klimaatverandering die zich zal versterken waardoor we het uit handen geven.

Ik ben daar al 20 jaar mee bezig. Vroeger dacht ik dat dit zo’n duidelijke case was en iedereen snel zou inzien dat het veel voordelen biedt om af te stappen van fossiele brandstoffen. Tot op heden toe blijven de maatregelen echter beperkt tot een voorbeeldbedrijf hier, een voorbeeldproject daar, een voorbeeldstad ginder… Nagenoeg alles wat we hier rondom ons zien – wagens, de voeding, de productie, de kleding… – draait echter verder om fossiel en jaar na jaar blijft ons fossiele uitstoot stijgen. Het ziet er niet naar uit dat we gaan slagen. Anderzijds is het super de moeite om alles in te zetten om het toch te proberen. Ook de voordelen op korte termijn lonen immers zeer de moeite. We kunnen immers op die manier het energieprobleem aanpakken, stoppen met dagelijks 570 miljoen euro per dag vanuit de EU naar Rusland te sturen om fossiele brandstoffen aan te kopen, lokale jobs creëren hier die niet uitbesteed kunnen worden naar buitenland of vervangen door robots. We gaan op die manier ook ons comfort verbeteren, steden aantrekkelijker maken, het fijn stof verminderen… Al die dingen zijn op korte termijn de moeite waard om te doen. Het is geen garantie om klimaatverandering te vermijden, maar wel de moeite om dit zowel individueel, professioneel als politiek na te streven.

II.
Heel veel van de maatregelen die moeten genomen worden staan al in de Roadmap van Leuven2030 en in andere plannen van het stadsbestuur op vlak van mobiliteit, diversiteit…Al die plannen zijn gekend, de oplossingen bestaan… Het probleem is de schaal, de snelheid van het uitrollen… Ik woon in Overijse met een N-VA-burgemeester aan het hoofd. De stad heeft in mijn straat 9 maanden werken uitgevoerd om grijs water van regenwater te scheiden in de riolering. Iedereen zeuren, klagen… Men kon niet aan de oprit enzovoort. De lokale politici zijn vooraf niet eerst een bevraging komen doen met vragen als ‘stoort het niet dat wij die werken willen uitvoeren’. Integendeel, twee weken op voorhand werd een brief rondgestuurd en een informatienamiddag georganiseerd waarop de plannen werden uit de doeken gedaan. Iedereen kreeg bovendien de boodschap mee dat men op eigen kosten de gescheiden wateraansluiting voor grijs/regenwater aan huis moest uitvoeren wat 5.000 tot 8.000 euro kostte. Mensen die het financieel moeilijk hadden werd hulp geboden. Er volgde heel wat protest. Nu de werken afgerond zijn is de straat mooier geworden. Er werd een park aangelegd. We hebben wadi’s en het risico op overstromingen is verminderd. Iedereen is content want de wijk is erop vooruitgegaan en het gedoe is al lang vergeten.

Dit is mijn advies naar het klimaatbeleid in Leuven en bij uitbreiding van alle andere steden: omwille van de klimaaturgentie is het moment voorbij om vriendelijk te vragen wie er mee wil doen. Wie heeft er extra spaargeld om zonnepanelen te leggen, elektrisch te rijden of een bestaande woningen te isoleren…? Die tijd is voorbij. Net als bij die riolering in Overijse moet de stad meer zelf gaan beslissen om bijvoorbeeld die wijk af te halen van het gas en ervoor te zorgen dat dat in een keer op grote schaal aangepakt wordt. Wij beslissen dat en voeren dat op sociaal rechtvaardige manier uit. In Gent is er een wijk waarover beslist werd dat die in 2030 zal losgekoppeld worden van het gas. Een deel van de bewoners kan zich aansluiten op een warmtenet met restwarmte van een industriegebied, het andere deel zal zich individueel kunnen elektrificeren. Dit alles wordt op een sociale manier gedaan zodat iedereen meekan. Het is niet van we gaan x-procent CO2 reduceren. De wijk wordt volledig fossielvrij gemaakt en dat is de manier waarop we nu nog kans kunnen maken om binnen dat carbonbudget te blijven en tegelijk opnieuw die afhankelijkheid en zotte energieprijzen eens voor en altijd stoppen. Het geld geven we toch uit. Of we geven het aan Total, Shell, Rusland en het Midden-Oosten, of we geven het uit aan de isolatie van onze gebouwen en aan het aantrekkelijker maken van onze stad. Het moment is gekomen voor politici om het lef te tonen om dit te doen. Ze zullen daarvoor beloond worden zoals Annie Hidalgo, burgemeester van Paris, die eerst super bekritiseerd werd omdat ze van Parijs een fietsstad wilde maken. Parijs is ondertussen onherkenbaar geworden. Door overal een rijbaan op te offeren hebben ze gigantische fietspaden gerealiseerd. Een paar jaar geleden zei men dat dat politieke zelfmoord was. Vorig jaar is Hidalgo echter massaal herverkozen als burgemeester. Als jullie dat durven doen op grote schaal zullen ook jullie daar echt voor beloond worden.

III. Ik ben geen fan van het uitroepen van noodtoestand ondanks het feit dat ik in deze zaal meest overtuigd ben dat er op vlak van klimaat sprake is van een noodtoestand. Ik denk niet dat dat mensen gaat mobiliseren. Als ik lezingen geef en ik vertel over het klimaatprobleem dan zie ik bij de aanwezigen de energie wegvloeien naarmate ik meer vertel. Als ik dan begin te vertellen over de oplossingen die er zijn en dat er al alles voor handen is en hier en daar ook al gebeurt, zie ik terug actieve emoties. Ik denk niet dat het label van noodtoestand nodig is om die snelheid en de schaal, die absoluut nodig is, te realiseren. Er zijn inderdaad vandaag al veel steden die dat doen, maar het is een beetje een gimmick aan het worden terwijl verder alles business as usual is.

Ik heb daarnaast vandaag ook wel kritiek op jullie panelleden. Er wordt gezegd dat dit thema de partijgrenzen overstijgt. Toch werk ik daar hier weinig van. Het is natuurlijk jullie realiteit om verkozen te worden. Ik ben naast Futureproofed ook actief als voorzitter van Klimaatzaak, de rechtszaak tegen onze regeringen die we gewonnen hebben vorig jaar. Wat is het effect geweest van de gewonnen klimaatzaak in Nederland? Voorlopig niet voldoende, maar die rechtszaak heeft het debat daar wel volledig gedepolitiseerd op de extreemrechtse PVV na. Alle partijen hebben gezegd: de rechter heeft gesproken, we rollen onze mouwen op en we gaan allemaal samen aan de slag. Als we over noodtoestand spreken is dat ook een oefening voor jullie om de partijpolitiek te overstijgen en echt samen aan het werk te gaan.
LUC VANHEERENTALS