In 2003 haalde de VLD 24,7 % van de stemmen, nu nog 8,8 %. Voor deze grote terugval moet er toch een verklaring zijn. In zijn eerste burgermanifest wees Verhofstadt op de kloof tussen de burger en de politiek.

Die is nu, zoals de cijfers het aantonen, wat de Vlaamse liberalen betreft, niet kleiner maar in tegendeel pijnlijk groot geworden. Wat is er mis gegaan dat het eindigt met het tegendeel van wat werd bedoeld?

In zijn Burgermanifesten stelde Verhofstadt de burger centraal en trok hij van leer tegen de macht van de zuilen. Hij pleitte ook voor de afschaffing van de automatische loonindex, rechtspersoonlijkheid voor vakbonden, privatisering van overheidsbedrijven, de invoering van referenda…

Deze gedachten hielden evenwel een grote tegenstelling in. Hoe kan je de burger geven waar hij recht op heeft als je zijn loon aantast, zijn vakbonden aan banden legt en vooral als je de rol van staat vervangt door het privé initiatief?

Hoe verzoen je de opdracht van de staat die moet zorgen voor de welvaartsstaat, de evenredige verdeling van de winsten en de lasten, met de voornaamste opdracht van de privé, winst maken ten voordele van de aandeelhouders? Verhofstadt koos erg duidelijk voor het laatste.

De tweede vergissing was deze over het migrantenstemrecht bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2004. Hoewel de partijleden er anders over dachten konden Verhofstadt en zijn peetvader Willy De Clercq het partijcongres overtuigen van het tegendeel.

Dat bracht grote frustratie bij de oude liberalen en zette de poort van Vlaanderen wagenwijd open voor de toen jonge Bart De Wever. Op basis van een vierde burgermanifest zette de partij onder het voorzitterschap van Bart Somers in 2007 ook de deur van de Melsenstraat¹ open.

Daardoor konden “verruimers”, zoals Bart Somers zelf, van partij wisselen. Misnoegden, vooral uit de uiteengevallen Volksunie, kregen bovendien een voetje voor op de oude liberalen die hun beurt op bevordering zagen voorbij gaan. Toen de kiezer, na drie regeringen, begrepen had dat het manifest een smoes was, was het succes over.

Het verhaal van de ondergang van de Vlaamse liberalen toont waarom ook de twee andere Vlaamse partijen, die voorheen het beleid verdeelden, in de problemen zijn gekomen. De burger wil niet bedrogen worden. Hij vraagt terecht duidelijkheid: links of rechts.

Die is er nu onder druk van zowel uiterst rechts als van uiterst links opnieuw gekomen. Zelfs De Werver moest er het achterste van zijn tong door tonen: niet met Het Belang. Het is ook een verklaring voor de nukkigheid van Bouchez. En het is ook geen Belgisch verschijnsel. President Macron dwingt de Franse kiezer tot dezelfde duidelijkheid: links of rechts.

Het was de reden waarom de christendemocratie ten tijde van de CVP-staat “incontournable” was. Het interne evenwicht in die partij liet toe, alternatief, met de liberalen en de socialisten te regeren. Daardoor kon ook het Belgische compromis in stand worden gehouden.

Het was ook de reden waarom de Volksunie, hoewel die aardig op weg was om de CVP als volkspartij te vervangen, er niet in slaagde. Als één strekking het evenwicht verbreekt valt het geheel uit elkaar. Dat is ook in de CD&V gebeurt. Onder Stefaan De Clerck en Koen Geens kreeg de rechtervleugel de bovenhand zodat de linker leugel van naam veranderde en beweging.net werd.

Dit is nu het probleem van zowel Bart De Wever als van Vooruit-voorzitter Melissa De Praetere. Als Bart nu met meer duidelijkheid ministers naar de regering stuurt zal de Vlaamse volksbeweging dat opnieuw afkeuren.

Als Melissa de onduidelijkheid van Rousseau volgt zal de PVDA daarvan profiteren. Maar het is wel de kans om opnieuw op doenbare wijze aan politiek te doen en de burger te geven waar hij om vraagt.

Je kan wel alternatief links of rechts gaan, als je het tegelijk wil doen kom je niet meer vooruit.

Note: