“Veel mensen zijn teleurgesteld in de politiek, en spreken er alleen nog in slogans over.” (Veerle Beel – De Standaard 17/01/2024)….”Een brede coalitie uit het middenveld bundelt de krachten om die trend te keren, omdat “Ieders Stemt Telt”. Deze coalitie.. “wil voorkomen dat vooral kwetsbare groepen, zoals mensen in armoede, mensen met een handicap, ouderen, jongeren en vrouwen, zullen afhaken.”…”Zo veel mogelijk mensen geïnformeerd naar de stembus krijgen, is ons doel. Als we willen dat de democratie beter werkt, hebben we iedereen nodig.”
Zij stellen zich het nobele doel het democratische gesprek opnieuw op gang te brengen “voorbij de slogans en de polarisatie”. Dit is zeer prijzenswaardig want de democratie staat of valt met het gesprek.
In dit gesprek worden de bekommernissen van de mensen aangehaald: “Wat vindt u belangrijk? Wonen, werk, veiligheid, of de uitkeringen? Wat is het probleem, en wat kan eraan gedaan worden? Wat zeggen politieke partijen daarover, en welk politiek verhaal sluit het best bij uw leefwereld aan?”(Sofie Stas van Saamo). “En wat zeggen politieke partijen hierover?”
De website ‘Ieders Stem Telt’ biedt eveneens informatieve pakketten over politiek waarmee kiezers meer bewust hun stem kunnen uitbrengen. Desondanks wordt terecht de vraag gesteld of deze inspanningen voldoende zullen zijn om teleurstelling en gevoelens van machteloosheid weg te nemen. Hoewel verkiezingen de machtsverhoudingen kunnen beïnvloeden, blijven het uiteindelijk de gekozen partijen die het beleid bepalen. Het cynisme tegenover politieke beloftes, waarvan de ervaring leert dat ze niet altijd worden nagekomen, is begrijpelijk.

“Elke stem verdient gehoor” poneerde ook Marc Reynebeau in De Standaard (06/09/2023) terecht, maar moet dit gehoor nu via de omweg van partijen gebeuren? Deze partijen hebben ieder een eigen agenda en vertegenwoordigen maar een deel(tje) (= part en daarom zijn het partijen) van de bevolking. Er is zelfs een tendens zichtbaar dat steeds meer gemeenteraadsleden het voor bekeken houden omdat ze te weinig impact hebben. De lokale democratie wordt ondergraven. “De gemeenteraadsleden zouden de eerste mensen moeten zijn naar wie de burger stapt om een probleem aan te kaarten. Vandaag kunnen raadsleden te weinig doen met wat burgers hen vertellen, waardoor we onze lokale democratie aan het ondergraven zijn.” beweert Brecht Warnez (CD&V) in De Standaard (12/07/2023)
Eveneens getuigen gemeenteraadsleden: “Rol van gemeenteraad is zo goed als uitgehold “. Uitspraken als “Ik had te weinig impact”, “Het politiek spel lag me niet goed” en “In de politiek moet je soms zeggen dat het slecht is, zelfs al is het goed”  tonen aan dat het persoonlijk gewetensvol engagement van gemeenteraadsleden soms wordt belemmerd door partijbelangen en de invloed van burgemeesters en schepenen. Het gevoel van machteloosheid en beperkte impact lijkt gemeenteraadsleden te ontmoedigen, wat kan leiden tot een uitholling van de lokale democratie.
Na de verkiezingen kunnen de mensen op geen enkele wijze het beleid bijsturen of enig initiatief nemen. In principe zou dat op gemeentelijk vlak wel kunnen maar de uitslag van een eventueel referendum is juridisch niet bindend voor het gemeentebestuur en werkt daarom demotiverend om een stem uit te brengen.

Dit is anders in een echte directe democratie waar de burgers wel bindende referenda kunnen organiseren om bepaalde bekommernissen zelf op te lossen. Hier ligt het verschil tussen verkiezen (van een partij) en “stemmen” voor of tegen een besluit of wet. Bij verkiezingen geven we ons beslissingsrecht uit handen, bij stemmen beslissen we zelf. In die zin kan men beter zeggen dat de mensen nu naar het “kieshokje” gaan en niet naar de “stembus”.
In gemeenten waar inwoners zichzelf besturen via referenda op burgerinitiatief, zullen beslissingen adequaat en proportioneel zijn, omdat de inwoners direct de gevolgen dragen. De mensen hebben de mogelijkheid om zich te engageren voor bekommernissen en thema’s die zij belangrijk vinden, zonder omweg via partijen of politici. De door initiatieven en referenda op gang gebrachte discussies bieden de deelnemers de garantie dat hun wensen ernstig genomen worden. Meer nog, ze gaan er dan zelf gemotiveerd over stemmen.

Het zou waardevol zijn als Beweging.net en verwante organisaties deze visie zouden omarmen, vooral omdat ze zich inzetten om mensen te stimuleren actief deel te nemen aan de politiek. Op deze manier kan er rekening worden gehouden met diverse maatschappelijke groepen. Alle mensen, ongeacht hun achtergrond, of ze nu behoren tot kwetsbare groepen zoals mensen in armoede, personen met een handicap, ouderen, jongeren of vrouwen, krijgen zo de kans om op een gegarandeerd vrije en gelijke manier deel te nemen aan besluitvorming. Dit kan zowel door initiatieven te nemen als door erover te stemmen. Als mensen ervaren dat ze via referenda daadwerkelijk invloed kunnen uitoefenen op de vormgeving van hun gemeenschap, zal het democratisch bewustzijn in brede lagen van de bevolking groeien en sterker worden.

Marc Vanvelk, bestuurslid van Meer Democratie vzw

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier