Afhankelijkheid van technologie maakt ons als mens kwetsbaar. Nadat we met de neus op de feiten zijn geduwd met de wagen, stoten we ons opnieuw aan dezelfde steen met de smartphone.
Het is de droom van elke kapitalist. De mensen afhankelijk maken van je product. De tabaksindustrie en The Coca-Cola Company zijn voorbeelden uit het verleden die wat moeten inboeten. De olie en kernindustrie proberen stand te houden, de farmaceutische industrie en de big-tech boekte veel groei afgelopen jaren. Samen met big-tech zien we het individualisme toenemen. Dat maakt onzeker, de mens voelt zich van nature het best als onderdeel van een groep. Vandaar de heropleving van nationalistische en in mindere mate socialistische bewegingen.
Individualisme levert nu eenmaal meer op in een economische groei-logica. Ieder zijn eigen ding geeft een grotere mark. Het is een logisch gevolg van kapitalisme.
Individualisme levert nu eenmaal meer op in een economische groei-logica. Ieder zijn eigen ding geeft een grotere mark. Het is een logisch gevolg van kapitalisme. Vaccins, die je aan iedereen kwijt kan geeft een grotere markt dan medicijnen die enkel zijn voor wie ziek is. Openbaar vervoer (ooit was België hierin wereldtop) werd privéwagen (nu zijn Antwerpen en Brussel wereldtop filerijden), buurtcinema werd één televisie per gezin, één televisie per gezin werd één tablet per persoon, één telefoon per gezin werd een smartphone ieder voor zich.
De smartphone
Het (voorlopige) orgelpunt van het individualisme.
Naast de voordelen zijn er toch enkele valkuilen. Je ziet het elke dag voor je hoe mensen, zeker ook jongeren, zich verliezen in dat ding. Nu ken ik via mijn opleiding wel iets over dwangneurose, de smartphone bekijken doe je dwangmatig. Dat is natuurlijk wat de industrie erachter wil, ons afhankelijk maken, onze aandacht trekken. Meldingen, berichten, digitaal betalen, QR-codes. Zonder smartphone op zak ben je, zeker voor kinderen, een rare snuiter. Steeds jonger krijgen zij zo’n ding in hun handen. Hoera, vooruitgang, hoera, nu kan in mijn kind contacteren wanneer ik wil en hoef ik niet meer ongerust te zijn. In werkelijkheid is men echter extra ongerust wanneer het kind met een lege batterij een half uur later thuiskomt dan verwacht en acht gemiste oproepen heeft van de mama.
Wat dwangmatig schermstaren doet met een brein dat nooit anders gekend heeft, we weten het niet. Maakt de constante vlucht van de echte wereld mensen nog wel sterk genoeg voor die echte wereld? Of de directe bevrediging die smartphonegebruikers gewoon zijn, wat doet dat met je brein. Rustig wordt het daar toch niet van denkt mijn boerenverstand dan. ‘Zoek het eens op’. Het is iets dat ik in mijn werk met lagereschoolkinderen vaak hoor. Dan tasten ze aan je broekzak op zoek naar je smartphone. ‘Waar zit die?’ De rare snuiter heeft er geen op zak.
De smartphone, het is als een slecht lief, het dringt zich veel te veel op, het wil altijd meer aandacht enkel voor zich. We moeten af van de cultuur dat het hip en modern is om naar je smartphone te kijken. Hupla, weer een bericht, wat ben je populair. Neen, het is zielig, je bent verslaafd, je vlucht weg van de echte wereld, je bent bang om alleen te zijn in het openbaar domein. Dat laatste geldt met name enorm voor meisjes. Je ziet hoe ze zich vastklampen aan hun smartphone. Niet in de broekzak, dat is te ver weg, de smartphone moet in de hand. Beter leer je deze meisjes assertief zijn, daarvan kan de batterij niet plat gaan, je kan het niet laten vallen, je hoeft het niet om de twee jaar te kopen en je raakt het ook niet kwijt.
De echte wereld is onze thuis, die moeten we verdedigen tegen de digitale wereld. De digitale wereld kan een hulpmiddel zijn om het leven makkelijker te maken, het mag niet leiden tot een digitale (= kapitalistische) afhankelijkheid. Ben jij baas over je smartphone of is je smartphone baas over jou?
Het is zo overduidelijk dat zoveel mensen dat ding niet meer kunnen loslaten dat de overheid voorzichtig maatregelen neemt. In het Franse dorp Seine-Port is het gebruik van de smartphone in het openbaar (symbolisch) verboden. In China mogen kinderen nog maximum twee uur per dag op hun smartphone. In Nederland mogen scholieren vanaf begin dit jaar geen mobieltje meer gebruiken in de klas. Het volgt daarmee Frankrijk, Finland en Beieren. Bij ons is met de verkiezingen in zicht het debat hierover begonnen.
Beter dan enkel op de jongeren te focussen dient de overheid de burger, dus ook de volwassenen, te beschermen tegen de afhankelijkheid van de smartphone. Die bij de hand hebben mag niet als een vanzelfsprekendheid, quasi verplichting beschouwd worden. Enkel digitaal betalen, via QR-code bestellen of een goedkoper QR bus ticket, kan niet. Zo beschermd de overheid niet enkel de weinige niet-smartphonejunks maar ook de mensen die hun ding even vergeten zijn, met een lege batterij zitten of net bestolen zijn.
De echte wereld is onze thuis, die moeten we verdedigen tegen de digitale wereld. De digitale wereld kan een hulpmiddel zijn om het leven makkelijker te maken, het mag niet leiden tot een digitale (= kapitalistische) afhankelijkheid.
Ben jij baas over je smartphone, of is je smartphone baas over jou?
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
