Veel mensen – vooral jongeren – zijn ontmoedigd door de complexiteit van de klimaatproblematiek, met klimaatmoeheid en -depressies tot gevolg. Ik wil met mijn verhaal de boodschap geven dat we de moed niet mogen laten zakken door de vele negatieve nieuwsberichten rond klimaat en natuurverlies dat om onze oren wordt geslagen: ruim 80% van onze Europese natuurgebieden zijn er slecht aan toe maar de Europese Natuurherstelwet vindt geen meerderheid meer voor een broodnodig herstel; 2023 was wereldwijd het warmste jaar ooit, enzovoort. In het negatieve blijven hangen, boezemt ons alleen maar angst in en het helpt ons geen stap vooruit. Ik geloof dat we met z’n allen kunnen bijdragen aan een beter klimaat, al vraagt het wel moed en inspanning.
Afgelopen maand volgde ik een debat in de Koninklijke Vlaamse Academie in Brussel, getiteld: “Het klimaatdebat in Vlaanderen: een analyse van taal en communicatie”. Hoe wordt er het best gecommuniceerd over het klimaat? Het antwoord was niet door de mensen nog meer op te zadelen met feitelijke kennis. We hebben alles in huis om het klimaatprobleem op te lossen: we kennen de oorzaken, we beschikken over voldoende technologieën… Maar het ontbreekt aan maatschappelijke wil, hoorde ik. Hoe krijgen we de burger én ook de politiek mee? Volgens de FOD-bevragingen uit 2017 en 2021 is 78% van de Belgen (zeer) bezorgd over de klimaatverandering, maar wordt er in verkiezingscampagnes maar 5% belang aan gehecht, net omdat de boodschap zo ongemakkelijk is. Het klimaatverhaal is complex omdat de effecten van de inspanningen die we vandaag doen slechts zichtbaar zijn over meerdere generaties na de onze. Er is geen één-op-één relatie waardoor we niet op emoties kunnen inspelen … Er moet dringend iets wezenlijks veranderen.
We hebben alles in huis om het klimaatprobleem op te lossen, maar het ontbreekt aan maatschappelijke wil
Verandering teweeg brengen gebeurt altijd eerst bij jezelf: voor mezelf bouwde ik stapsgewijs aan een ecologisch bewustzijn door me te informeren via lezingen, workshops, inspirerende teksten van de paus …, waardoor langzaam aan ook mijn individueel gedrag veranderde. Zo kozen mijn man en ik er bijvoorbeeld voor om de tuin te laten verwilderen en de biodiversiteit te laten zegevieren. Om onze CO2-uitstoot te reduceren, halveerden we onze wekelijkse vleesconsumptie en we kopen enkel nog kledij indien absoluut noodzakelijk. Ook kiezen we er bewust voor om niet meer te vliegen, en zoveel mogelijk de fiets of het openbaar vervoer te nemen. Het levert mij alvast minder stress op, omdat ik intussen rustig kan lezen en geen files of parkeerproblemen moet vrezen. Maar het kan beter. Ik merkte dat de impact en de motivatie groeit wanneer je de krachten gaat verenigen en je activiteiten in groep gaat doen.
Zo neem ik bijvoorbeeld deel aan vormingssessies van Klimaatcontact in Leuven om klimaatgesprekken te kunnen voeren, ook met tegenstanders. Onder leiding van klimaatcoaches (dit zijn getrainde en gedreven vrijwilligers) werken we samen in groepjes van een achttal inwoners: enerzijds aan ons klimaatbewustzijn om onze voetafdruk op gebied van energie, mobiliteit, voeding, wonen, en consumeren te verkleinen, en anderzijds aan onze vaardigheden om de juiste vragen te stellen en de juiste toonhoogte te vinden in gevoelige klimaatgesprekken. Dit in groep mogen doen inspireert en stimuleert enorm. Bovendien biedt het ons ontzettend veel steun, vertrouwen en drijfkracht om te blijven geloven dat elke stap die we zetten belangrijk is.
Ook met onze lokale geloofsgemeenschap Filosofenfontein, bundelen we onze krachten om klimaatbewust te leven. We werden gegrepen door een vernieuwd ecologisch bewustzijn via de encycliek Laudato Si van paus Franciscus, de verfilming ervan in de film The Letter, en het vervolgdocument Laudate Deum dat in de herfst 2023 verscheen. De boodschap is dat we als mens niet boven de natuur staan, maar er onlosmakelijk mee verbonden zijn als in een symbiose. Alle leven op aarde, zowel op micro- als op macroniveau, is gelijkwaardig, heeft een eigen bestemming in het grote complex van ecosystemen, en verdient daarom hetzelfde respect. Het zette onze gemeenschap in beweging om het ecologisch bewustzijn aan te wakkeren, alsook de sociale onrechtvaardigheid van de klimaatverandering aan te kaarten via diverse lokale initiatieven.
Verder werd ik ook bestuurslid van de Leuvense Natuur- en Biodiversiteitsraad (NBR), opgericht in september 2023. Hier ontmoette ik enthousiaste burgers met elk hun expertise, waarin ook mijn ervaring met natuur en zingeving een gelijkwaardig plaatsje verdient. Ik leerde er onder andere dat biodiversiteit en landbouw niet tegenover elkaar moeten staan, maar beter zouden zoeken naar samenwerkingsverbanden zodat het een win-win kan zijn voor beiden. In onze NBR trachten we vooral die verbindingen te leggen en oplossingen te zoeken, in plaats van te protesteren of de polarisering aan te wakkeren. Het gaf me de energie om nog meer engagementen aan te gaan. Zo werd ik onlangs verkozen als bestuurslid van Leuven 2030, die de ambitie heeft om Leuven klimaatneutraal te maken tegen 2030. Ik hoop een brug te kunnen slaan tussen NBR en Leuven 2030, zodat we samen kunnen bouwen aan de uiteindelijke droom om iedere buurt om te toveren tot een leefbare, groene plek.
Als individu lijkt het soms wel alsof we tegen windmolens moeten vechten, maar niet als we onze krachten en expertises bundelen
Staan we nu machteloos? Pessimisme en angst hebben geen zin, dus laat ons van dat spoor af geraken. Als individu lijkt het soms wel alsof we tegen windmolens moeten vechten, maar niet als we onze krachten en expertises bundelen. Het is mijn wens om met zoveel mogelijk burgers, partijen, bedrijven, organisaties … te mogen samenwerken, over alle grenzen heen, om mee het verschil te kunnen maken richting een betere wereld. Hoe meer verbindingen we leggen, hoe krachtiger we worden. Wie weet, kunnen we zo het tij keren en de wereld klimaatneutraal maken tegen 2050. In Leuven geloven we hier alvast in tegen 2030.
Sabine Van Huffel is emerita professor faculteit Ingenieurswetenschappen KU Leuven
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
