Wat Frans president Macron voorstelt als een democratisering in de Franse kolonie Nieuw-Caledonië in de Stille Oceaan is in werkelijkheid een poging om het echte democratiseringsproces – dat nooit echt werd gerespecteerd – volledig terug te draaien ten bate van Franse kolonisten.
Dekolonisering à la française
Na jarenlange protesten van de autochtone bevolking, de Kanaken, op het eiland Nieuw-Caledonië, werd op 5 mei 1998 een akkoord gesloten dat als ‘dekoloniseringsproces’ werd erkend door de toenmalige Franse regering onder leiding van eerste minister Lionel Jospin en president François Mitterrand. Dat akkoord was het verre gevolg van een vorig akkoord in 1988, dat minder verregaand was.
Le mot est lâché, il y a un apartheid en Calédonie.
Henri Soupa ancien conseiller au ministère des outre-mer. pic.twitter.com/oXRtb1Fxzh
— L'oeil Medias (@LoeilMedias1) May 17, 2024
In dat akkoord werden alle staatsbevoegdheden overgedragen aan de lokale regering in de hoofdstad Nouméa, behalve defensie, veiligheid, justitie en de munteenheid met Frankrijk. Het akkoord erkende de Kanaken als autochtone bevolking, maar kende ook volledige burgerrechten toe aan alle Franse kolonisten en hun nazaten die minstens tien jaar voor 1995 naar het eiland waren geëmigreerd.
Franse kolonisten die na 1995 naar het eiland emigreerden kregen nog stemrecht voor lokale verkiezingen, van zodra ze tien jaar op het eiland wonen, maar kunnen niet deelnemen aan referenda over onafhankelijkheid.
Openlijk koloniaal racisme in 1998:
Parce que la colonisation reveille les pires travers de l'humanité, il convient toujours de se placer aux côtés des peuples colonisés qui luttent pour leur indépendance, et à travers elle, leur dignité. pic.twitter.com/fSO2Y3gxkV
— Cerveaux non disponibles (@CerveauxNon) May 16, 2024
De Kanaken strijden echter net als alle toenmalige kolonies reeds sinds de jaren 1960 voor hun onafhankelijkheid. Frankrijk heeft het eiland sindsdien echter omvolkt, zodat de autochtone bevolking vandaag minder dan 50% van de totale bevolking uitmaakt.
President Macron wil de beperking van het stemrecht in het akkoord van 1995 voor de Franse kolonisten volledig afschaffen, waardoor de kans dat de Kanaken via een referendum de onafhankelijkheid kunnen verwerven nog kleiner wordt.
70 jaar koloniaal discours (noteer: de 38-jarige Franse minister van binnenlandse zaken in 1954 is de latere socialistische president François Mitterrand):
Colons un jour… pic.twitter.com/jZ56ijkqpF
— Cerveaux non disponibles (@CerveauxNon) May 16, 2024
Frankrijk heeft nooit enige moeite gedaan om te investeren in de autochtone bevolking. Tot vandaag leven Kanaken en Franse kolonisten in een de-facto apartheidssysteem.
Sociale welvaart wordt er volledig bepaald door de etnische kloof tussen autochtonen en kolonisten. Kanaken zijn de spotgoedkope arbeidskrachten van de Franse kolonisten die er goede sier maken. Dagelijks racisme is er nog steeds schering en inslag.
‘Chaos’ en ‘plunderingen’
De recente rellen werden door de beslissing van Macron veroorzaakt, maar zijn slechts een uiting van een veel dieper probleem dat al lang ettert op het eiland. Macron antwoordt op dit protest met het enige argument dat hem nog rest: brutale overmacht, het zenden van oproerpolitie.
Le gouvernement voulait ramener le calme en faisant la guerre aux Kanaks… C'est raté ! #NouvelleCalédonie pic.twitter.com/AYdDYl8m9F
— Cerveaux non disponibles (@CerveauxNon) May 16, 2024
Het zou verkeerd zijn te denken dat het voor Macron en de zijnen te doen is om de bescherming van hun Franse witte landgenoten. De echte redenen zijn zoals steeds dezelfde.
Eerst en vooral militair: Nieuw-Caledonië is een Franse militaire basis in de Stille Oceaan, waarmee Frankrijk nog steeds krampachtig poogt het aura van een wereldmacht uit te stralen.
Nickel and dime
Het kleine eiland Nieuw-Caledonië is de vierde grootste producent ter wereld van het edelmetaal nikkel (Ni28), na Indonesië, Filipijnen en Rusland. Met de opbrengsten van nikkel alleen zou Nieuw-Caledonië een welvarend land kunnen zijn. Het is het bekende verhaal van alle (ex-)kolonies: rijke bodem, arm volk.
C’est la première fois que BFM interroge un Kanak donc il faut l’écouter et le constat est toujours aussi implacable : Macron coupable.pic.twitter.com/ZalXCoodch
— Marcel (@realmarcel1) May 16, 2024
Nikkel is een klein maar essentieel bestanddeel van roestvrij staal, het zit in legeringen die tegen hoge temperaturen bestand moeten zijn, zoals in vliegtuigmotoren en gasturbines. Nikkel wordt ook gebruikt in munten, antiroestmiddelen en in magneten. Bovendien wordt het metaal nu nog belangrijker met de opkomst van elektrische wagens voor de oplaadbare batterijen.
De Franse economische elite is met andere woorden niet van plan het eiland op te geven. Om het eiland vreedzaam te behouden zou zij er voor kunnen kiezen om de Kanaken economische welvaart te brengen met eerlijke lonen, degelijke werkomstandigheden, goede scholen, waardige gezondheidszorg. Dat gaat echter regelrecht in tegen het ultieme motief: winst.
Bovendien is er zoals steeds het cultureel nog steeds zeer diep verankerde superioriteitsgevoel van witte Franse Europeanen, die vinden dat al die prietpraat van inspraak, democratie en zelfbestuur van niet-witte mensen maar onzin is die niet in de weg mag staan van de beursnoteringen op de aandelenmarkten. Zo brutaal als het hier geformuleerd staat zeggen deze machthebbers het uiteraard niet meer, maar daar komt het wel op neer.
La Palestine solidaire du peuple Kanak. Et inversement !
De Gaza à Nouméa, vive l'indépendance et la liberté des peuples. pic.twitter.com/7FoQQke7lR— Cerveaux non disponibles (@CerveauxNon) May 17, 2024
De recente gewelddadige rellen worden door de Franse regering als hun 7 oktober-moment verkocht. Tegen ‘geweld’ moet nu eenmaal opgetreden worden. Context en geschiedenis moeten dan heel even wijken – ‘even’ in de zin van ‘reeds zestig jaar’.
Op momenten als deze toont Frankrijk waar het echt om gaat. Wat bovendien ook meespeelt is de diepe frustratie dat hun voormalige ex-kolonies in West-Afrika hen de voorbije jaren aan de deur hebben gezet.
Frankrijk verbiedt TikTok op het eiland:
New Caledonia is a French colony in the Asia- Pacific. The French government is trying to cut their access to the outside world amidst ongoing protests for independence. https://t.co/H3vwOpIGIC pic.twitter.com/6mP9CGxkuG
— KHAMCHANH (@KHAMCHANH) May 15, 2024
Het is geen toeval dat alle nog bestaande Franse, Britse, Portugese en Nederlandse kolonies zeer kleine eilandjes zijn. Die hebben nooit de kritische massa gehad om een vuist te kunnen maken tegen de koloniale militaire overmacht.
Kolonialisme in de 21ste eeuw
De VN beschouwen Nieuw-Caledonië nog steeds als een niet-zelfbesturend territorium dat nog moet gedekoloniseerd worden. Nieuw-Caledonië is geen uitzonderlijk geval. In 2024 leeft de bevolking van al de volgende grondgebieden nog steeds onder een koloniaal regime: , Anguilla, Bermuda, de Britse Maagdeneilanden, de Falklands (Malvinas), Frans Polynesië, Gibraltar, Guam, de Kaaimaneilanden, Montserrat, Nieuw Caledonië, Palestina, Pitcairn, Réunion, Sint-Helena, de Turks en Caicos Eilanden , de VS-Maagdeneilanden, VS-Samoa, Tokelau, de Westelijke Sahara
Een aantal van deze kolonies klinken bekend als fiscale paradijzen, paradijzen inderdaad (behalve voor de lokale bevolking).
