“Als je je ‘neutraal’ opstelt tegenover situaties van onderdrukking kies je de kant van de onderdrukker”, aldus Zuid-Afrikaans bisschop Desmond Tutu die in 1984 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg.

DeWereldMorgen veroordeelt de recente aanvallen van Hamas tegen Israëlische burgers, maar ziet die niet los van 75 jaar staatsterreur van Israël tegen het Palestijnse volk. Het internationaal erkende recht op gewapend verzet tegen een kolonisator is geen vrijbrief voor aanslagen op burgers. Een onderhandelde vrede kan alleen bereikt worden wanneer 75 jaar verdrijving, 56 jaar bezetting, kolonisatie en apartheid en 16 jaar blokkade van Gaza worden erkend als de oorzaken van dit geweld. DeWereldMorgen onderzoekt deze oorzaken die door de politiek en door mainstreammedia worden verzwegen, onderbelicht of ontkend, om zo een debat te stimuleren dat kan leiden tot onderhandelingen en vrede.(nvdr)

Een week of drie geleden hielden de VS en Israël plotseling op met Hamas vergelijken met IS. De meme ‘Hamas is IS’ was onder Israëlische functionarissen in hun publieke verklaringen de norm geworden. Ze hielden, samen met hun partners in crime in Washington, vol dat Hamas slechter was, veel slechter, dan IS.

Het is het bekende scenario. In 2001 waren de Twin Towers nog maar ingestort of toenmalig eerste minister van Israël Ariel Sharon beweerde al dat de PLO niet anders was dan Al Qaïda en dat PLO-leider Yasser Arafat erger was dan Osama Bin Laden. Israëls lakeien en apologeten volgden braaf en zonder dralen.

Maar de meme ‘Hamas is IS’ bestaat niet langer. Alleen is de boodschap bij het merendeel van Israëls slippendragers nog niet doorgedrongen, zodat die de uitdrukking, die bij hun leiders inmiddels uit de mode is, blijven napapegaaien. Op een gegeven moment in de komende 24 maanden zullen ze wellicht volgen.

Wat is er dan gebeurd? De meest voor de hand liggende reden is dat de VS en Israël onderhandeld hebben met diezelfde ‘Hamas is IS’, waarbij een reeks overeenkomsten werden gesloten en uitgevoerd.

Het is geen fraai gezicht om intense gesprekken te hebben met, en de ene na de andere concessie te doen, aan een groepering die zogenaamd wreder en gewelddadiger is dan een organisatie die, in de ogen van niet alleen het Westen maar van de hele internationale gemeenschap, absoluut onaanvaardbaar is.

En al helemaal niet wanneer leiders van de CIA en de Mossad naar verluidt een bredere overeenkomst, die verder gaat dan een gevangenenruil, zijn gaan bespreken in Doha, de stad waar niet alleen de Qatarese bemiddelaars verblijven, maar ook de huidige en de voormalige politieke leiders van Hamas, Ismail Haniyyeh en Khalid Mashal.

Het feit dat Hamas onderhandelt over het uitwisselen van gevangenen en zowel Israëlisch-Joodse als buitenlandse gegijzelde burgers vrijlaat in plaats van hen de keel over te snijden in gruwelijke snuffvideo’s, helpt ook niet. En evenmin dat die vrijgelaten gevangenen vertellen dat ze, ondanks het geweld en de mishandeling bij hun kidnapping, naderhand over het algemeen menselijk behandeld werden.

Het contrast tussen de getuigenissen van vrijgelaten Israëlische en van vrijgelaten Palestijnse gevangenen is enorm

Natuurlijk hoort geen enkele burger gevangen gehouden te worden, tenzij hij of zij voor een specifiek misdrijf veroordeeld werd door een wettige autoriteit. Maar het contrast tussen de getuigenissen van vrijgelaten Israëlische en van vrijgelaten Palestijnse gevangenen is enorm.

Bevrijde Palestijnse vrouwen en kinderen spreken over aanhoudend fysiek en verbaal geweld, vooral sinds 7 oktober, over alle soorten ontberingen, over toegenomen geweld vanaf het moment dat duidelijk werd dat ze vrij zouden komen.

Woedend over de Palestijnse vreugde bij de vrijlating van hun gevangenen hebben rondrazende Israëlische troepen bovendien verschillende Palestijnse sympathisanten doodgeschoten en anderen met traangas bestookt. Ze zijn de huizen van ontvangende families binnengevallen, jaagden de journalisten er weg en waarschuwden tegen feestjes en zelfs ‘uitdrukkingen van vreugde’.

Palestijnen worden niet, zoals de Israëliërs binnen de grenzen van voor 1967, door de Israëlische regering bestuurd. Zij zijn onderworpen aan een militair bestuur, eigenlijk een Israëlische militaire dictatuur, die totalitair regeert. Vlaggen bijvoorbeeld zijn verboden, zelfs specifieke kleurencombinaties (in kledij of schilderingen bijvoorbeeld), en in 2023 nu ook ‘uitdrukkingen van vreugde’.

De video’s van Hamas over de vrijlating van hun gijzelaars, waarin ze bejaarden ondersteunen, flesjes water meegeven en tot ziens wuiven (niet bepaald IS-achtige manieren) werden weggezet als politiek theater en propaganda. Best. Maar het blijft een groot verschil met de taferelen voor de gevangenis van Ofer, waar Israël Palestijnse gevangenen vrijliet.

Daar kan de Israëlische propaganda niets anders tonen dan wolken traangas, intimidatie van journalisten, scherpe munitie en met kogels doorzeefde lijken. (En, voor de goede orde, het arresteren van meer burgers dan er worden vrijgelaten.)

De VS en Israël wilden dus niet alleen voorkomen dat ze werden beschuldigd van onderhandelen met IS, het beschikbare beeldmateriaal is ook niet bevorderlijk voor hun narratief.

Joe Biden zal tot in zijn graf volhouden dat hij video’s heeft gezien van door Hamas onthoofde baby’s, maar het is al zo ver dat zelfs zijn arme echtgenote Jill hierbij met haar ogen rolt. Andere Israëlische en Amerikaanse claims trekken ook aan het kortste eind.

Joe Biden zal tot in zijn graf volhouden dat hij video’s heeft gezien van door Hamas onthoofde baby’s, maar het is al zo ver dat zelfs zijn arme echtgenote Jill hierbij met haar ogen rolt

Zo hebben de Israëlische autoriteiten onlangs hun telling van de Israëlische doden van 7 oktober naar onderen bijgesteld, van 1400 naar 1200. De reden hiervoor is dat 200 onherkenbaar verbrande lijken van Palestijnen waren, niet van Israëli’s. Dit suggereert dat het niet Hamas was die systematisch levende mensen in brand stak.

Op vergelijkbare wijze heeft de Israëlische inlichtingendienst (of wat daarvan over is) nu geconcludeerd dat Hamas geen voorkennis had van de raveparty die vlakbij de grens tussen Israël en het concentratiekamp Gaza plaatshad. Dus kan die gruweldaad niet met voorbedachten rade zijn gepleegd.

Ik wil uiteraard niet beweren dat er op 7 oktober geen gruweldaden werden gepleegd, maar wel dat naarmate meer feiten bekend raken het propagandazinnetje ‘Hamas is IS’ steeds meer onhoudbaar wordt.

Bidens hallucinaties terzijde gesteld en Netanyahu even van automatische herhaling afgehaald, blijft een onderzoek naar de ideologische, organisatorische en politieke relatie tussen Hamas en IS legitiem. Het is ook behoorlijk sluitend. Hamas en IS zijn inderdaad allebei islamitische bewegingen. Maar daar houdt de vergelijking ook op.

Suggereren dat ze gelijkwaardig of identiek zijn is net zoveel als beweren dat er geen verschil is tussen een constitutionele en een absolute monarchie omdat van beide het staatshoofd zijn ambt op dezelfde erfelijke manier verwerft.

Hamas is de Palestijnse afdeling van deMoslimbroederschap, een regionale islamitische beweging die bijna een eeuw geleden werd gesticht. De verschillende nationale takken van de Broederschap hebben gepoogd door massamobilisatie politieke macht te verwerven en hebben dus politieke partijen gevormd.

Hamas is de Palestijnse afdeling van de Moslimbroederschap, een regionale islamitische beweging die bijna een eeuw geleden werd gesticht

Zij verzorgden maatschappelijke diensten, namen deel aan verkiezingen, staatsgrepen en opstanden, voerden gewapende campagnes tegen binnenlandse autoritaire regimes en buitenlandse overheersingen en in enkele gevallen vormden ze een internationaal erkende regering. Dit is een fundamenteel ander sjabloon dan dat van IS.

Hamas werd opgericht in de heksenketel veroorzaakt door de Israëlische bezetting en streed zoals andere Palestijnse organisaties actief om een eind te maken aan de Israëlische overheersing. In 2006 nam Hamas deel aan de parlementsverkiezingen voor Palestina – die volledig goedgekeurd werden door het Carter Center – en won die.

In 2007 greep Hamas de macht in de Gazastrook, nadat zijn tegenstanders in binnen- en buitenland een jaar lang actief hadden geprobeerd hun gezag te ondermijnen.

In de daaropvolgende jaren heeft Hamas zowel aanvallen uitgevoerd die wereldwijd de krantenkoppen haalden, als betrekkingen aangeknoopt met redelijk diverse staten als Algerije, Egypte, Iran, Rusland en Qatar, meerdere keren een gevangenenruil en staakt-het-vuren onderhandeld met Israël, buitenlandse gijzelaars (onder wie BBC-journalist Alan Johnston) bevrijd die door rivalen of criminele bendes waren ontvoerd, een tweestatenregeling met Israël gesteund en samengewerkt met verschillende VN-agentschappen en internationale organisaties.

Weliswaar is het bestuur van Hamas in de Gazastrook in meer of mindere mate hegemoniaal en repressief geweest, maar het is, net zo min als zijn politiek en beleid, niet vergelijkbaar met dat van het zelfbenoemde kalifaat van IS in Syrië en Irak.

IS had zelfs bittere kritiek op Hamas en beschouwt zowel de groepering als geheel als elk individueel lid ervan als ‘afvallige’ en ‘polytheïst’, de allerergste overtreding. En dit omwille van, naast andere doodzonden, Hamas’ deelname aan democratische verkiezingen, het niet uitsluitend volgens de sharia (islamitische wet) regeren, zijn betrekkingen met Iran en andere landen in de regio en het vooropplaatsen van de Palestijnse bevrijding.

Misschien daarom maakte Hamas steeds korte metten met de pogingen van Islamitische Staat om voet aan de grond te krijgen in de Gazastrook, voornamelijk in Rafah, in 2015-2016.

De Twitter-draad van Mouin Rabbani vind je hier,  en de blog van Norman Finkelstein hier.   Vertaling Hilde Baccarne