Mensen die het recht op abortus verdedigen en essentiële hulp verlenen, hebben het vaak erg moeilijk om hun werk uit te voeren, zegt Amnesty in een rapport dat is gebaseerd op bijna vijftig interviews met mensen die abortusrechten verdedigen. Het rapport weerspiegelt de zorgen van gezondheidszorgorganisaties die wereldwijd abortus verdedigen of aanbieden.

Zo is er onder meer te lezen hoe pleitbezorgers en artsen te maken krijgen met intimidatie, arrestatie, vervolging en gevangenisstraf omdat ze het recht steunen van zwangere vrouwen en meisjes op abortus. Een dergelijk klimaat heerst in landen waar abortus verboden is, maar ook op plaatsen waar abortus gedeeltelijk door de wet is toegestaan, stelt Amnesty vast in het rapport.

Beleid van overregulering en criminalisering

Uit een internationaal onderzoek van hulporganisatie Ipas bij mensen die rond abortus en reproductieve vrouwenrechten werken, bleek dat gemiddeld 13 procent zelf of iemand uit hun familie al te maken kreeg met geweld en agressie. In Afrika kwam dat percentage uit op 28 procent, in Azië en Noord-Amerika tot iets meer dan 20 procent.

“Het recht op abortus is geen mening”, reageert Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. “Het is een recht dat wordt ondersteund door vele mensenrechten, waaronder het recht op fysieke en mentale integriteit, het recht op gezondheid en het recht om niet op onwettige en willekeurige wijze te worden gedood door het ontzeggen van veilige hulp en zorg.”

Toch blijven veel staten over de hele wereld vasthouden aan een beleid van overregulering en criminalisering, vindt Callamard. “Hiermee creëren ze een vijandige en zelfs gevaarlijke omgeving voor degenen die het recht op abortus verdedigen.”

Bedreigingen en geweld

Hoewel er steeds meer hervormingen zijn van wetgeving rond abortus, wordt de toegang tot de ingreep nog al te vaak bemoeilijkt. Dat gebeurt onder meer door de verspreiding van onjuiste informatie en lastercampagnes die het publieke debat verzieken, vindt de organisatie.

“Voor veel aanbieders van seksuele en reproductieve gezondheidszorg voelen deze intimidaties en dit misbruik gewoon als een deel van hun werk. Maar we mogen dit niet als normaal beschouwen”, aldus Sarah Shaw, hoofd belangenbehartiging van de ngo MSI Reproductive Choices.

Uit de interviews blijkt dat begeleiders van abortus in landen als Brazilië, de VS, Mali, Australië, Polen of Ierland intimidatie, stigmatisering, verbale bedreigingen en geweld hebben ondergaan. Sommige gezondheidswerkers zagen hoe hun persoonlijke gegevens online werden gelekt, terwijl anderen vaak in angst leven of ze wel veilig thuis zullen komen.

Onveilige abortus

Het criminaliseren van abortus is de voornaamste oorzaak van de naar schatting 35 miljoen onveilige abortussen die elk jaar plaatsvinden, stelt Amnesty. Het zet zorgpersoneel klem tussen enerzijds de ethische en professionele plicht om de best beschikbare zorg te bieden en anderzijds strafrechtelijk aansprakelijk te zijn als zij zich niet aan kwalijke wetten houden.

“Restrictieve abortuswetten en -houdingen veroorzaken schade”, zegt arts Anne-Beatrice Kihara, voorzitter van de Internationale Federatie van Gynaecologie en Verloskunde (FIGO). “Ze creëren een vijandige omgeving die het stigma rond abortus voedt, waardoor zorgverleners en degenen die om abortus vragen als criminelen worden bestempeld. We kennen helaas allemaal collega’s die te maken hebben gehad met stigmatisering, loopbaanblokkering, intimidatie, fysieke aanvallen, gevangenisstraffen en in de meest extreme gevallen zijn er zelfs zorgverleners vermoord.”