Het wetsontwerp over het “proactieve terugkeerbeleid” werd op woensdag 22 november 2023 in eerste lezing goedgekeurd door de parlementaire commissie voor Binnenlandse Zaken, veiligheid, migratie en bestuurszaken en zal in de nabije toekomst door het parlement gestemd worden.

Als medische humanitaire organisatie die zowel in België als internationaal tegemoetkomt aan de noden van mensen die uitgesloten worden, waaronder mensen in migratie, maakt AZG zich grote zorgen over het directe risico dat dit amendement inhoudt voor het welzijn van migrerende mensen in detentie. Dergelijke praktijken zijn in strijd met de medische ethiek en het ‘do no harm’-principe.

Leed, hertraumatisering, mishandeling

Niemand mag worden onderworpen aan een gedwongen medisch onderzoek of een behandeling zonder toestemming. Personen in administratieve detentie hebben hetzelfde recht op respect, waardigheid en medisch beroepsgeheim als ieder ander persoon. Deze gedwongen medische onderzoeken worden niet uitgevoerd in het belang van de patiënt en zijn of haar gezondheid, maar uitsluitend als onderdeel van een administratieve procedure, dat wil zeggen uitzetting. Het gebruik van fysiek geweld en dwangmiddelen kan leiden tot leed en hertraumatisering bij mensen die in het verleden al slachtoffer zijn geweest van geweld.

Het gebruik van dwangmiddelen zoals fysiek geweld, handboeien of armklemmen om mensen in detentie te onderwerpen aan medische onderzoeken heeft een gevaarlijke impact op de waardigheid van het individu en op de grondbeginselen van de therapeutische relatie en de medische ethiek in het algemeen. Methoden om mensen in bedwang te houden, met inbegrip van fysiek geweld, vormen een fundamentele en onevenredige inbreuk op het recht van elke persoon om over zijn eigen lichaam en gezondheid te beschikken en kunnen volgens het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing en de medische experts een vorm van mishandeling zijn.

Gezondheidswerkers moeten altijd handelen in het belang van hun patiënten en ervoor zorgen dat de maatregelen die ten aanzien van hen worden genomen, strikt therapeutische doelstellingen en voordelen nastreven. Als dit beleid wordt aangenomen, zal het willens en wetens schade toebrengen aan de gezondheid en het welzijn van individuen. Om medische en ethische redenen ter bescherming van de gezondheid, het welzijn en de waardigheid van alle mensen, ongeacht hun wettelijke status, is dit amendement eenvoudigweg ontoelaatbaar in een rechtsstaat als België.