De Franse bank BNP Paribas wordt aangeklaagd door een groep milieu- en mensenrechtenorganisaties die beweren dat de bank financiële diensten verleent aan bedrijven die milieu en klimaat ernstige schade toebrengen. Specifiek gaat het over olie- en gasbedrijven en vleesproducenten die het Amazonegebied kappen om ruimte te maken voor weilanden.

Dat is een rechtstreekse schending van een Franse wet inzake natuurbescherming. De rechtszaken, aangespannen voor een Franse rechtbank, behoren tot de eerste die grote banken aanpakken voor hun rol in de klimaatcrisis. Dat opent mogelijk een nieuwe juridische weg voor klimaatactivisten

“De financiële sector heeft een enorme collectieve verantwoordelijkheid voor het al dan niet nakomen van de Overeenkomst van Parijs”, zegt Justine Ripoll, campagneleider van Notre Affaire à Tous, een non-profit die streeft naar klimaatrechtvaardigheid. “Deze klimaatrechtszaak tegen een commerciële bank is ongetwijfeld de eerste in een lange reeks wereldwijd.”

Twee rechtszaken

De eerste rechtszaak, in februari aangespannen door Oxfam, Friends of the Earth en Notre Affaire à Tous, beschuldigde BNP Paribas ervan leningen te verstrekken aan olie- en gasbedrijven zoals BP, Chevron, ExxonMobil en Shell. De andere rechtszaak werd een week later aangespannen door de Braziliaanse belangenorganisatie voor landarbeiders Comissão Pastoral da Terra en Notre Affaire à Tous. De eisers stellen dat de bank bedrijven financiert zoals Marfrig. Dat is een vleesproducent die vee blijft kopen van illegaal ontbost land. Het bedrijf wordt ook beschuldigd van het weigeren van toegang tot informatie over zijn toeleveringsketens en het weigeren om indirecte rundvleesleveranciers te controleren.

De organisaties die de rechtszaak hebben aangespannen halen een studie aan van het Center for Climate Crime Analysis, waarin twee slachthuizen van Marfrig banden vertoonden met leveranciers die verantwoordelijk zijn voor meer dan 120.000 hectare ontbossing tussen 2009 en 2020.

“De vleessector is de grootste aanjager van ontbossing in het Amazonegebied en ook een van de grootste bronnen van methaanuitstoot, een zeer krachtig broeikasgas dat de klimaatverandering verergert”, zegt Merel van der Mark, van het Rainforest Action Network, in een opzeggingsbrief die in oktober 2022 naar de bank werd gestuurd.

Wet op de zorgplicht

De basis van beide rechtszaken is een Franse wet uit 2017 die bekend staat als “de wet op de zorgplicht”. Die verplicht bedrijven en financiële instellingen van een zekere grootte om de schade die hun activiteiten toebrengen aan milieu en mensenrechten te monitoren en te voorkomen middels een actieplan, zelfs wanneer ze in het buitenland actief zijn.

De wet vereist dat bedrijven en banken een systeem invoeren om hun bedrijfsactiviteiten en de activiteiten van leveranciers te controleren. Maar de organisaties die de rechtszaken hebben aangespannen, zeggen dat de bank aan dit criterium niet voldoet. “Ondanks haar toezeggingen en publieke verklaringen blijft BNP Paribas de ontbossing in het Amazonegebied financieren”, zegt Jérémie Suissa, woordvoerder van Notre Affaire à Tous.

De bank heeft zich ertoe verbonden om tegen 2050 een netto-nuleconomie te financieren, onder meer door ontbossingsvoorschriften in de palmolie-, houtpulp- en landbouwsector in te voeren en niet langer projecten te financieren die verband houden met onconventionele olie- en gasproductie. In een reactie aan persagentschap Reuters zei de bank dat zij “van haar klanten eist dat zij tegen 2025 een ‘zero deforestation’-strategie hebben in hun productie- en toeleveringsketens.”

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Mongabay.

Foto: jyhem, Flickr / CC BY-NC 2.0