De 20 bedrijven in kwestie [1] – de grootste in de graan-, kunstmest-, vlees- en zuivelsectoren – leverden aandeelhouders in de boekjaren 2020 en 2021 53,5 miljard dollar op. De Verenigde Naties schat dat een kleiner bedrag, 51,5 miljard dollar, genoeg zou zijn om de 230 miljoen meest kwetsbare mensen ter wereld van voedsel, onderdak en levensreddende steun te voorzien [2].
“Wat we zien is dat een paar rijke families in feite zo goed als het hele wereldwijde voedselsysteem bezitten, op een moment dat de meerderheid van de wereldbevolking moeite heeft om rond te komen”, zegt Joeri Thijs, woordvoerder bij Greenpeace België. “In deze context zulke gigantische bedragen uitbetalen aan de aandeelhouders van een paar voedselbedrijven is schandalig en immoreel. Deze bedrijven zouden in de basisbehoeften van 230 miljoen kwetsbare mensen kunnen voorzien en nog steeds het equivalent van het BNP van Gambia aan winst overhouden.”
Greenpeace International liet onderzoek doen naar de winsten van 20 landbouw- en voedingsbedrijven over de hele wereld in de periode 2020 – 2022. Onder hen ook in België bekende namen zoals Cargill, Danone en Nestlé. De bevindingen tonen hoe grote landbouw- en voedingsbedrijven de pandemie en de oorlog in Oekraïne hebben uitgebuit om groteske winsten op te strijken, terwijl nog eens miljoenen mensen in de honger werden gestort.
“Slechts vier bedrijven – Archer-Daniels Midland, Cargill, Bunge en Dreyfus – controleren meer dan 70% van de wereldwijde graanhandel”, vervolgt Joeri Thijs. “Toch zijn zij niet verplicht bekend te maken wat zij weten over de wereldmarkten, met inbegrip van hun eigen graanvoorraden. Greenpeace ontdekte dat het gebrek aan transparantie over de werkelijke hoeveelheden graan in opslag na de inval van Rusland in Oekraïne een belangrijke factor was die speculatie op de voedselmarkten en opgeblazen prijzen aanwakkerde.” [3]
Aanvullend bij dit internationale rapport onderzocht Greenpeace België enkele andere actoren verbonden aan de agro- en voedingsindustrie in ons land. Zo spelen grote supermarktketens en cateringbedrijven een sleutelrol in België. “Sinds 2020 hebben 4 cateringbedrijven (Sodexo, Compass, Aramark, ISS) en 3 winkelketens (Carrefour, Delhaize, Colruyt) die actief zijn op de Belgische markt 12 miljard winst gegenereerd voor hun aandeelhouders in de vorm van dividenden en aandeleninkoop [4]”, legt Thijs uit.
Volgens Greenpeace hebben deze bedrijven – met uitzondering van Colruyt – hun waarde op de beurs aanzienlijk zien stijgen, met nog eens 12 miljard euro aan gezamenlijke waarde sinds het begin van de oorlog in Oekraïne [5]. Deze enorme winsten vinden plaats op een moment dat de wereldeconomie voor extreme uitdagingen staat [6] zoals inflatie en de energiecrisis – en dat consumenten en boeren de directe gevolgen van deze crises ondervinden. In België neemt het aantal mensen dat voedselhulp gebruikt toe, aldus de Belgische Federatie van Voedselbanken [7]. “Ook de bio-, bulk- en korte keten sectoren worden zwaar getroffen door de algemene daling van de koopkracht en de stijging van de prijzen. Deze landbouw- en economische modellen, cruciaal voor de toekomst van ons voedselsysteem, dreigen in te storten”, besluit Thijs.
Greenpeace steunt een verschuiving naar een model van voedselsoevereiniteit: een collaboratief en sociaal rechtvaardig voedselsysteem, waar gemeenschappen en landbouwers controle en macht hebben over hoe het wordt vormgegeven. Beleidsmakers op internationaal, nationaal en lokaal niveau hebben allemaal een sleutelrol om uiteindelijk een einde te maken aan de controle en het monopolie van bedrijven in ons voedselsysteem. Het is de taak van regeringen en beleidsmakers om maatregelen te nemen en een beleid te voeren dat zorgt voor transparantie en strengere regelgeving voor de activiteiten van deze sector.
Noten :
Raadpleeg het volledige rapport (in het Engels) hier.
[1] De 20 bedrijven waar Greenpeace International onderzoek naar liet doet zijn Archer-Daniels Midland, Bunge Ltd, Cargill Inc., Louis Dreyfus Company, COFCO Group, Nutrien Ltd, Yara International ASA, CF Industries Holdings Inc, The Mosaic Company, JBS S.A., Tyson Foods, WH Group/Smithfield Foods, Marfrig Global Foods, BRF S.A., NH Foods Ltd, Lactalis, Nestlé, Danone, Dairy Farmers of America, Yili Industrial Group
[2] Volgens het 2023 Global Humanitarian overzicht worden de kosten van de humanitaire respons voor begin 2023 geraamd op 51,5 miljard dollar, een stijging van 25 procent ten opzichte van begin 2022. Met dit bedrag kunnen in totaal 230 miljoen mensen wereldwijd uit de armoede worden geholpen.
[3] Het IPES rapport, Another Perfect Storm? identificeert vier bedrijven die 70% van de wereldgraanhandel controleren.
[4] Deze gegevens zijn berekend op basis van de aan aandeelhouders uitgekeerde dividenden en aandelen-inkopen in 2020-2022. Alle gegevens zijn afkomstig uit de jaarverslagen van deze ondernemingen voor de genoemde jaren.
[5] Deze gegevens zijn berekend op basis van de waardestijging van de aandelen van de genoemde ondernemingen van 24/02/22 tot 23/02/23. De gecombineerde marktkapitalisatie, d.w.z. de waarde van alle bedrijfsaandelen, steeg in één jaar met 12%. Alle gegevens zijn afkomstig van Google Finance open access data.
[6] Van 24/02/22 tot 23/02/23 daalde de Nasdaq-index met -13,98% en de Euronext-index met -14,07%. Dit terwijl de waarde van de aandelen van de genoemde bedrijven met +12% steeg. Alle gegevens zijn afkomstig van Google Finance open access data.
[7] https://www.foodbanks.be/dist/
Contact
