Charline Burton en Filip Reyniers

Een weldoordacht klimaatbeleid kan toekomstige conflicten voorkomen

De klimaatconferentie (COP27) in Egypte loopt op haar einde, de onderhandelingen gaan in verlenging. De uitdagingen zijn dan ook enorm en de roep om concrete actie klinkt luid want de klimaatklok tikt onverstoord verder... Intussen zien we enkele hoopgevende signalen van onze politici. Maar we moeten oppassen voor het tweesnijdend zwaard; België moet erop letten dat haar groene transitie niet tegelijkertijd conflicten elders in de wereld aanwakkert.

vrijdag 18 november 2022 17:22
Spread the love

 

Het grote klimaatspektakel loopt volop in Sharm El Sheik in Egypte. En hoewel België niet rechtstreeks spreekt –haar stem klinkt via de stem van de Europese Unie– wordt onze aanwezigheid toch van nabij opgevolgd.

België, Ierland en Duitsland kondigden vorige week aan dat ze zich aansluiten bij het Loss and Damage-initiatief, dat een jaar geleden gelanceerd werd door Denemarken, Schotland én Wallonië. Dit is een fonds dat landen die het hardst worden getroffen door de klimaatcrisis financieel compenseert. Het is een concrete manier om de daad bij het woord te voegen om de meest kwetsbare landen te beschermen en de landen die aan de basis liggen van de klimaatvervuiling te laten betalen. In België is er sprake van vooruitgang op twee niveaus. Enerzijds zijn het Waalse gewest en het federale niveau al enkele verbintenissen aangegaan. Zo tekende premier Alexander De Croo op 7 november een samenwerkingsovereenkomst met Mozambique voor 25 miljoen euro klimaathulp, waarvan 10% zal worden toegewezen aan de zogenoemde verlies en schade. Maar langs de andere kant blijft de Vlaamse regering afzijdig om dit loss and damage-initiatief te ondersteunen. Bij gebrek aan een federaal akkoord over deze kwestie zal België zich niet uitspreken over de oprichting van een mondiaal fonds voor verlies en schade tijdens de COP-onderhandelingen.

De meest kwetsbare bevolkingsgroepen zijn keer op keer het grootste slachtoffer van klimaatrampen

Voor ons, ngo’s die zich inzetten voor vrede en conflictpreventie in onder meer verschillende Afrikaanse landen, is het niettemin positief te zien dat de kwestie van verlies en schade stilaan op de politieke agenda wordt geplaatst. Een groeiend aantal beleidsmakers ziet het belang ervan in. Al gaat het traag. Te traag. Want de meest kwetsbare bevolkingsgroepen zijn keer op keer het grootste slachtoffer van klimaatrampen. We zagen dit ook in eigen land afgelopen zomer tijdens de overstromingen in Wallonië. Mensen met meer middelen wonen in hoger gelegen gebieden, terwijl de armere bevolking haar huizen naast de oevers van de rivier heeft. Wereldwijd is de situatie gelijklopend: armere landen zijn het minst verantwoordelijk voor de klimaatcrisis en het slechts uitgerust om op de veranderingen te reageren. Zo heeft Mozambique, een land dat worstelt met gewelddadige extremistische groeperingen, alle steun nodig om het hoofd te bieden aan de toegenomen droogte als gevolg van de opwarming van de aarde. Voorlopers zijn nodig om zulke landen te steunen. Wallonië en België hebben aangetoond dat zij daartoe bereid zijn, alleszins wat de kwestie loss and damage betreft.

Maar dit volstaat niet, we moeten verder gaan. België kan en moet ook haar leiderschap tonen over conflictgevoeligheid in de klimaattransitie. Klimaatverandering en conflict zijn immers onherroepelijk met elkaar verbonden. De aantasting van het milieu en de overexploitatie van schaarse natuurlijke hulpbronnen zoals vruchtbare grond of water, mineralen en olie, leiden tot gewelddadige conflicten. Onze politieke leiders moeten erover waken dat de groene transitie, geen conflicten aanwakkert, noch in België, noch elders in de wereld. Zowel Search for Common Ground als IPIS, de organisaties waar wij voor werken, zijn actief in enkele van de meest gewelddadige gebieden ter wereld, van Afghanistan tot DR Congo. Meermaals zagen we hoe maatregelen (die met de beste wil ter wereld worden uitgevoerd) desastreuze gevolgen kunnen hebben wanneer er geen rekening wordt gehouden met de lokale context en conflictdynamieken.

Onze politieke leiders moeten erover waken dat de groene transitie, geen conflicten aanwakkert, noch in België, noch elders in de wereld

Tot slot moeten we het nog hebben over de grondstoffen rush. De transitie naar een koolstofarme samenleving gaat gepaard met een toenemende vraag voor specifieke mineralen die nodig zijn voor de productie van onder meer zonnepanelen, windenergie en elektrische wagens. De mijnbouw die ervoor nodig is gaat helaas hand in hand met negatieve ecologische en menselijke gevolgen: uitbuiting, landontginning, conflict tussen groot en kleinschalige spelers, ….  Bovendien bevinden de reserves van deze grondstoffen zich voor het grootste gedeelte buiten Europa in reeds erg fragiele landen. 70% van het wereldwijde kobalt bijvoorbeeld, wordt geproduceerd in DR Congo. Laat ons duidelijk zijn, we willen geen pleidooi voeren voor het vasthouden aan vervuilende fossiele brandstoffen, wel moeten we ons afvragen hoe deze alternatieve ontginningen op een respectvolle manier voor mens en planeet kunnen gebeuren. Met andere woorden de klimaattransitie moet volgens bepaalde voorwaarden plaatsvinden zodat er geen nieuwe conflicten ontstaan. En België kan hierbij een voortrekkersrol spelen.

 

Charline Burton is directeur bij Search for Common Ground, (Brussel) een ngo wereldwijd gewijd aan conflictoplossing en vredesopbouw in Afrika, Azië en het Midden-Oosten. 

Filip Reyniers is directeur van IPIS, een onafhankelijk onderzoeksinstituut gevestigd in Antwerpen dat actief is op het kruispunt van vrede, ontwikkeling en mensenrechten, met een speciale focus op sub-Sahara Afrika.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!