Zelf omschrijft Lola Quiveron (° 1989) zich als non-binair maar een issue maakt ze er niet van tijdens interviews. Niet dat ze na de polemiek die ontstond tijdens het festival van Cannes – toen een interview quote verkeerdelijk de indruk wekte dat de cineast de schuld voor het sporadische geweld tijdens straat crossen exclusief bij de politie legde – angst heeft gekregen om bagger over zich te krijgen. Nee, Quiveron neemt geen blad voor de mond maar ze is van oordeel dat haar werk voor zich spreekt.

Lola Quiveron – Rodeo.

Op zoek naar vrijheid

“Wanneer je begrippen als ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ in vraagt stelt ontstaat er een nieuwe, vrijere relatie met de wereld,” vertelt ze ons tijdens Film Fest Gent, “je kiest je lichaam niet en ik heb altijd met het mijne geworsteld. Dus ik hou van vrijheid op dit vlak en de held van Rodeo, Julia, heeft mijn intieme ervaring geërfd.”

Julia zegt in Rodeo tegen bikers dat ze opgegroeid is met een motor tussen de benen. Ze houdt van snelheid en van het stelen van moto’s. Waarbij ze zich telkens voordoet als een onschuldige tweedehands klant en er tijdens een testrit vandoor scheurt. Wanneer ze kennis maakt met een groep dirt bikers, die op afgelegen banen in de buitenwijken van Bordeaux halsbrekende stunts uitvoeren, tracht ze haar plaats te veroveren in deze door mannen gedomineerde wereld. Met vallen en opstaan.

Rodeo is het met verve en visuele flair geschetste portret van een vurige, ‘wilde’ motorrijdster die zweeft tussen realiteit en fantasie. Een intense film en een brok feministische cinema waarin ook echo’s doorklinken van Hollywood klassiekers als Easy Rider (Dennis Hopper), The Wild One (Laslo Benedek), Rebel without a cause (Nichoals Ray) en Two-Lane Blacktop (Monte Hellman). We praatten met Lola Quiveron tijdens Film Fest Gent over haar toekomstplannen (“Ik werk aan een maffiaverhaal dat zich afspeelt in Nantes en gebaseerd is op mijn familie”) maar vooral over haar debuut.

Rodeo – Lola Quivoron

Energiebom

Rodeo opent energiek. We zitten van in de openingsscène meteen vol in de actie en dicht op de huid van je hoofdpersonage. De camera volgt haar door de gangen van een appartementsgebouw naar de straat waar ze verbaal en fysiek botst met andere jongeren.

Lola Quiveron: “Rodeo draait rond Julia en we volgen het dolle traject dat ze in haar naïviteit en bezetenheid doorloopt. Het scenario vloeide voort uit de energie en de emoties van dit personage. De film is verbonden met Julia’s lichaam en haar lichamelijkheid. Ik wou op haar kleven, de kijker heel dicht bij Julia brengen. Visueel resulteert dat in het frequent gebruik van close-ups en in constante beweging van zowel het personage als de camera. Het gegeven dat Julia uit haar omgeving wil ontsnappen weerspiegelt zich in een personage dat uit het filmkader tracht te breken, uit het scherm poogt te stappen.

Als filmmaker en als toeschouwer trachten we achter Julia te lopen en haar te vatten. Met de openingsbeelden zet ik meteen de toon. Ik hou van films die energiek beginnen. Zoals Rosetta (1999) van de broers Dardenne waar we meteen dicht op dat mishandelde lichaam zitten. Betrokken worden bij een jonge vrouw die vrijheid zoekt en wil werken maar door de werkgever en de politie uit de fabriek wordt gezet. Rodeo tracht even energiek te openen met een personage dat vrij is omdat haar verlangen immens is.”

Julia clasht meteen bijzonder fysiek met haar omgeving.

“Ze wordt geconfronteerd met de jonge mannen van haar cité. Heel de film door is Julia een vreemd lichaam dat botst met andere lichamen. Een vrouw die haar plaats opeist in een mannenwereld. Ik zie Julia als een samoerai, een krijger die de stap van de natuur naar een harde, betonnen wereld zet.

Rodeo – Lola Quivoron

Toen ik drie jaar voor de filmopnamen Julie Ledru (die als actrice debuteert in Rodeo) ontmoette trof Julie’s vermogen om haar plan te trekken me. Onze gesprekken gingen over hoe vrouwen zich meer moeten bewijzen dan mannen en sterker dienen te vechten om het onevenwicht te herstellen. Julie put kracht uit de inwendige woede die haar drijft. Dat verwerkte ik in het Julia personage. Ik twijfelde er dan ook niet aan dat Julie de rol moest spelen.”

De rol van iemand die tegelijk krachtig en fragiel is.

“Julia is een blok woede die stukje bij stukje afbrokkelt en richting zachtheid en tederheid gaat. Deze evolutie loopt tijdens haar zoektocht naar iets wat ze mist: familie. Ze is een buitenstaander. Mannen maken haar duidelijk dat ze behoort tot een andere wereld en dat er voor vrouwen een bepaalde plaats gereserveerd is in families.”

Een rodeo met bikers

Hoe kwam je er op om je debuut te situeren in het milieu van de dirt bikers?

“Toen ik in 2015 met dit project begon was wat we in Frankrijk ‘Cross-Bitume’ noemen als extreme sport nog helemaal niet bekend, het was net als skate boarden in het begin een niche activiteit. Ik heb gedurende zeven jaar veel tijd op straat doorgebracht en daarbij een beperkt aantal vrouwelijke motorrijders ontmoet. Maar slechts één bracht me van mijn stuk omwille van haar attitude. Ze werd constant bekeken door een hoofdzakelijk mannelijk publiek maar bleef onverstoord en verdween achteraf gewoon.

Rodeo – Lola Quivoron

In mijn ogen had ze iets van een spook dat even verschijnt om dan nooit meer op te duiken. De indruk die ze maakte, haar vermogen om via spektakel het mannelijke en vrouwelijke te doen fusioneren en de blik van toeschouwers te vangen vormde de kiem van Julia. Voor de rol en de actiescènes moest Julie trainen als een atlete en dat levert intensiteit op. Door de energie van de motorrijders centraal te zetten in mijn mise-en-scène maakte ik er het hart van de film van. Dat hart slaat en slaat, creëert het door adrenaline stoten bepaalde ritme van een overweldigende, destructieve passie.  Asfalt cross is een soort drug, een verslaving.”

Het is in Rodeo aanvankelijk een spektakel dat een vrijheidsgevoel oplevert maar na verloop van tijd duikt er gevaar op.

“Deze passie balanceert op het scherp van de snee, dirt bikers zijn acrobaten die balanceren tussen leven en dood. Het gevaar is reëel, je kan vallen en zware kwetsuren oplopen. De titel Rodeo verwijst naar de paardensport waarbij je zo lang mogelijk op de rug van een wild paard tracht te blijven zonder te vallen. Asfalt cross speelt op hetzelfde gevoel van vrijheid en verlangen je grenzen te verleggen. Het is een kleine, marginale, wereld maar een met een eigen mythologie en een sterk gevoel voor spektakel. Evenwicht, stijl, techniek en soepelheid zijn belangrijk terwijl de mythologie verbonden is met codes, onderlinge relaties en de verhouding met de samenleving. Er heerst een clangevoel, een samenhorigheid die verbindend werkt.

Rodeo – Lola Quivoron

Gevaar en bevrijding

Maar tegelijk sluit men zich af van de wereld waardoor er een microkosmos ontstaat met echo’s van de grotere maatschappij. De ongelukken gebeuren wanneer de komst wordt aangekondigd van politieagenten die we nooit zien. Die dreiging levert paniek én valpartijen op.

“Het idee dat het gevaar van buitenaf komt wou ik absoluut in Rodeo. Een vreemd element, in casu de politie, transformeert een rustige, harmonieuze wereld. Die ommekeer, dat crisismoment, die opstoot van paniek interesseerde me. Om dramaturgische redenen maar ook omdat er zo dingen samenkomen. De mythologie van het dirt biken, van mezelf en van een Julia die op heel natuurlijke wijze verbonden is met zowel de wereld als het bovennatuurlijke.”

Wat je ook aanbrengt is de blik van een vrouw in een wereld waar de male gaze domineert.

“Asfalt cross fungeert als decor terwijl het portret van Julia het eigenlijke onderwerp van de film is. Het onderwerp-lichaam, lichaam-onderwerp. De male gaze is overal, zeker in de cinema, maar film kan ons ook anders doen kijken. Film kan andere verhoudingen verzinnen en verbeelden. Rodeo onderzoekt de kracht van de blik en het proces van identificatie.

Julia vecht tegen de manier waarop ze als vrouw en halfbloed bekeken wordt maar laat zich ook strelen door andere blikken. Ze put kracht uit haar overweldigend verlangen, uit haar vermogen te breken met de traditionele representatiewijze, uit haar dromen en uit haar passie voor motoren. Julia is ambigu en hybride maar vooral een vrij wezen. De motor is een verlengstuk van haar vrijheid, haar lichaam en haar subjectiviteit.”

Rodeo – Lola Quivoron

Tussen droom en realiteit

Julia’s vrijheid inspireert anderen. Zoals de echtgenote van de gangsterbaas die vanuit de gevangenis letterlijk gestuurd wordt en zich samen met haar kind opsluit.

“Klopt. Rodeo gaat over bevrijding en over machtsverhoudingen. Machtsverhoudingen die ons opsluiten in systemen, in hokjes. Alle personages willen zich emanciperen, zich bevrijden van hun condities en Julia fungeert als katalysator. Haar personage laat me als scenarist-regisseur toe om andere personages te bevrijden uit het kader. Ophélie zit klem in haar eigen interne gevangenis en tijdens de motorrit ontdekt ze het gevoel en  plezier van vrijheid.”

Je kan ook zeggen dat droom de film bevrijdt uit de realiteit, een polar annex sociale studie doet transformeren in een magisch-realistisch avontuur.

“Rodeo is een mix van filmgenres: heist movie, polar, sociaal-realistisch drama, fantasy. Maar alles is gelinkt aan de personages. Wanneer we in de fantastische cinema belanden dan gebeurt dit via Julia’s spirit en dromen en door haar relatie met de dood. Omdat we het parcours van het personage volgen gaan we op een bepaald moment over van de realiteit naar haar droom. Ik hou van personages die balanceren op de grens van fantasie en werkelijkheid, personages waarvan je je afvraagt of ze gek zijn of niet. Mensen die in de marge leven, zoals in Taxi Driver (Martin Scorsese) of The Conversation (Francis Coppola), vormen een inspiratiebron voor mij.”

Rodeo – Lola Quivoron

Was het moeilijk om een einde te vinden voor Julia’s traject?

“Het was niet evident om haar te laten sterven omdat het zo’n mooi personage is. Maar doordat Julia zich beweegt tussen de wereld van de doden en de levenden, van realiteit en dromen, ontstond het slot erg natuurlijk. Ik zie haar als iemand die verbrandt omwille van haar woede en herrijst uit haar as. Omdat haar lichaam een probleem was, de oorzaak van de botsing met haar omgeving, is het logisch dat ze zich bevrijdt van dat lichaam dat zoveel obstakels opleverde. Voor mij is het einde van Rodeo een vlucht in de armen van de dood, een loslaten van de realiteit.”

Hollywood inspiratie

Waarom koos je het brede Cinemascoop (2.35: 1) formaat?

“Ik wou werken met een spectaculair formaat en spelen met filmcodes. De western was steeds aanwezig in mijn achterhoofd. Op de banen deden de motoren me denken aan paarden en aan westerns als John Fords Stagecoach (1939) die vaak in dat formaat werden opgenomen…

… maar misschien ook Rebel without a cause (1955), waar een heel andere (auto)race zit. En het ook om vrijheid, onderdrukking en worsteling met identiteit draait.

“Een klassieker die een van de eerste stenen van mijn cinefilie was. Ik zag Rebel without a cause, met James Dean en geregisseerd door Nicholas Ray, als achttienjarige in de bioscoop en hij bleef door mijn geest spoken. Onder meer omdat die film binnen het kader van de schijnbaar mainstream cinema aantoont hoe moeilijk het kan zijn om een jongen te zijn, een man te worden.”

Rodeo – Lola Quivoron

Zijn er nog films die je beïnvloedden tijdens het maken van Rodeo?

“White Heat (1949) van Raoul Walsh (Hollywood icoon en regisseur van films als They Died with their Boots on, High Sierra, Band of Angels en The Naked and the Dead) is een absolute favoriet. Het einde van de film waar James Cagney zich laat ontploffen bovenop een oliereservoir met de kreet “Top of the world, ma!”. Cagneys personage worstelt met zijn seksualiteit, met onderdrukte gevoelens. Dat was toen in Hollywood onbespreekbaar maar via beelden en actie suggereert Walsh heel veel. Wat me fascineert is hoe sommige Amerikaanse films binnen een traditioneel esthetisch kader kunnen spelen met codes en zo verborgen emoties aan de oppervlakte weten te brengen.

The Panic in Needle Park (1971) is een ander voorbeeld. Jerry Schatzberg (de helaas in de vergetelheid belandde cineast van Scarecrow, Puzzle of a Downfall Child en The Seduction of Joe Tynan) beschrijft het leven van heroïne verslaafden in New York quasi documentair maar het waarheidsgehalte van dit drama wordt versterkt doordat het ook gaat over marginaliteit en over de samenleving in die tijd. Net als in Martin Scorsese’s Taxi Driver (1976) wordt op esthetische wijze iets gezegd over Vietnam en vervreemding. De Amerikanen waren in de jaren zeventig sterk in het creëren van een hyperrealiteit die commentaar leverde op de maatschappij en het tijdsgewricht.”

White Heat van Raoul Walsh.

Ook nu gaat het, met de klimaatproblematiek en de oorlogen, slecht met de wereld. Misschien opent dat perspectieven voor filmmakers?

“De wereld stelt ons een verhaal voor dat moeilijk om te aanvaarden is. Gelukkig zijn er kunstenaars om tegenverhalen aan te bieden. Want daar hebben we nood aan. ”

Gent, 19 oktober 2022

Rodeo – Lola Quivoron

RODEO van Lola Quiveron. Frankrijk 2022, 105’. Met Julie Ledru, Yannis Lafki, Antonia Buresi, Cody Schroeder, Louis Sotton, Junior Correia. Scenario Lola Quiveron & Antonia Buresi. Fotografie Raphael Vandenbussche. Art Direction Gabrielle Desjean. Kleding Rachel Raoult. Distributie Cinéart. Release 9 november 2022.

Rodeo – Lola Quivoron