In Aarlen is iets waardevols vernietigd. Niets staat nu de betonnering van het bos van Schoppach in de weg, nochtans bestempeld als ‘gebied met groot biologisch belang’ door het Waals gewest. Het verlies van dit bos op een voormalige zandgroeve, een habitat voor onder andere bedreigde hagedis- en vlindersoorten is hartverscheurend genoeg, maar er is meer reden tot treuren. Het was immers de locatie van de eerste en voorlopig enige ZAD in België, een vorm van activisme waarbij bedreigd natuur- of landbouwgebied permanent wordt bezet om te voorkomen dat het verloren gaat.

Het zou gemakzuchtig zijn om naar de rommelige staat van het gebied te wijzen en op die manier de waarde ervan te proberen ontkennen. Waar de natuur kan ontsnappen aan de plandrift en bemoeizucht van de mens gebeuren prachtige dingen. Zeldzame zwaluwen nestelen zich in de kliffen, een koppel oehoe’s strijkt neer om te broeden.

Dat zal niet lang meer het geval zijn. Het terrein wordt binnenkort ontbost, onder toeziend oog van een enorme politiemacht. In de plaats komt een bedrijvenpark, een zoveelste betonnen woestijn. Cui bono?

Samen met het bos gaat er nog iets anders verloren, de gemeenschap die ontstond om het te beschermen. Waar geen van hogerhand opgelegde regels en wetten gelden ontstaat er een heel nieuwe vorm van samenleven. Op organische wijze verdeelt men het terrein in zones. De voedsel- en watervoorraad werd gedeeld in een gemeenschappelijke eet- en woonruimte. Er was een aparte zone voor wie rust nodig had, waar alcohol, sigaretten en lawaai verboden waren. Voor iedereen buiten cis-mannen was er een safe space, de ‘Ama-Zone’ waar men zich veilig kon voelen. Naast zijn ecologische doel bood de gemeenschap ook onderdak aan personen die nergens anders meer heen konden, en anders op straat terecht zouden komen. Duidelijkheid en orde, tot zover de beeldvorming rond de ZAD als een zootje ongeregeld.

Honderdvijftig gewapende agenten waren er nodig, gepantserde voertuigen en een bulldozer, om negen activisten uit hun bed te lichten in het holst van de nacht, zonder enige waarschuwing. Alle negen werden opgepakt. Zelfs de mascotte van de ZAD, een aanhankelijke hond genaamd Paco, werd afgevoerd naar het asiel. Hun misdaad? Ondanks weer en wind, ondanks de winterkou in een bos wonen om het te beschermen tegen de vernietiging. Tevergeefs.

Maar de geest van de ZAD leeft voort. Het is nu duidelijk hoe groot het arsenaal aan methodes is waar activisten uit kunnen putten. Het is nu duidelijk hoe groot het doorzettingsvermogen van de ecologisten is.

Vandaag Schoppach, morgen elders.

ZAD partout!

Niels De Ridder is doctoraalstudent aan KU Leuven en klimaatactivist.