Ik ben niet zwart. Toch liggen de gebeurtenissen in Amerika me zo nauw aan het hart dat ik dat hart van mij moet luchten in een poging om die gevoelens om te zetten in iets positiefs.

Er waren even wat twijfels. Immers, het laatste wat ik wil is de aandacht afleiden van de manier waarop we vandaag nog steeds kijken naar en omgaan met de donkerder getinte medemens. Ik ben uiteraard onthutst door die hartverscheurende gebeurtenis. Maar ik ben ook hoopvol omdat ze heel wat mensen raakt en wereldwijd veel teweeg brengt. Hoopvol en blij omdat we massaal op straat komen om onrecht, ongelijkheid, racisme en discriminatie en al wat het teweegbrengt aan te klagen.

Het toont aan dat we klaar zijn om een stapje vooruit te zetten in de manier waarop we onze maatschappij willen vormgeven. In de 21^ste eeuw hebben we op vlak van samenleven nog een lange weg te gaan, en dat blijkt ook nu weer. Want naast de solidariteit die zoveel mensen tonen, zie ik de polarisatie ook weer botvieren.

Het mag gezegd, we worden er niet gematigder op. Voor elke genuanceerde mening staan er minstens vijf keer zoveel extreme reacties klaar. Het voelt tegenwoordig alsof je een misdaad begaat als je niet meewandelt op het radicale pad van straffe uitspraken en eenzijdige meningen. Het verleden toonde nochtans meermaals aan dat extremisme niks positief teweegbrengt, het zorgt niet voor oplossingen op lange termijn. Integendeel, het creëert alleen maar spanningen in een samenleving die sowieso al aan het wankelen is.

Dat heb ik zelf aan den lijve ondervonden. Opgroeien als dubbelbloedje in een witte maatschappij, het heeft zo zijn voor- en nadelen. Als er iets fout gaat in één van beide gemeenschappen, blijk je opeens bij de groep te horen waar het probleem zich voordoet. En soms, soms word je ook gewoon racistisch benaderd.

Hoe vaak ik al heb moeten horen dat ik ‘bij de goeie’ hoor, waarna meestal een monoloog volgt met de meest negatieve verwijten over een deel van je identiteit. Alsof je het als een compliment kan opvatten dat de helft van je familie en achtergrond hier niet geliefd is en regelmatig met de grond gelijk wordt gemaakt.

Het leverde me in de kinder- en pubertijd een heuse zoektocht op om mezelf te leren kennen door alle vooroordelen heen. Mijn jeugdige “soulsearch” zorgde er wel voor dat ik nu best goed weet waar ik voor sta en waar ik vriendelijk voor bedank.

Ondertussen heb ik mijn multiculturele achtergrond leren inzetten als een kracht en zie ik er vooral de voordelen van in om op te groeien met een arsenaal aan verschillende invloeden. Soms ga ik even rondneuzen in de meningen en visies die ik voorgeschoteld kreeg tijdens mijn opgroeien en als ik er mij goed bij voel, neem ik er iets van mee. Al blijft het ook al eens bij window shoppen als het niet bij me past, maar het mooie is dat ik nog eens herinnerd word aan andere manieren van kijken.

Het heeft me een inlevingsvermogen opgeleverd dat ervoor zorgt dat ik respect en bewondering kan hebben voor mensen hun manier van leven, ook al strookt die op het eerste gezicht niet met de mijne. Ik hoef daarvoor niet af te wijken van de waarden en normen waarvoor ik sta, of mijn keuzes aan te passen aan anderen. Je kan ook gewoon jezelf blijven en tegelijkertijd jezelf verrijken met inspirerende levenswijzen of rituelen van je medemens.

Practise what you preach luidt het gezegde, en dat is wat ik doe. Ik maakte van verscheidenheid een stokpaardje en verdiepte me er op zoveel mogelijk vlakken in. Zowel in mijn studies, de jobs die ik deed en doe, als in mijn maatschappelijke en nu ook politieke engagementen is het een grote drijfveer. Omdat ik ervan overtuigd ben dat we moeten profiteren van de mogelijkheden van een diverse samenleving en het potentieel daarvan ten volle moeten weten te benutten.

Maar daarvoor moeten we eerst aanvaarden dat diversiteit nu eenmaal een feit is. Je kan diversiteit niet de rug toekeren, dus kan je haar maar beter omarmen. Pas dan kunnen we de voordelen zien van een multiculturele samenleving.

Ik klink alleen maar overtuigd van mijn stuk omdat ik zelf al vaak heb mogen ervaren wat het teweegbrengt wanneer mensen focussen op wat hen bindt en elkaars verschillen aanvaarden en respecteren. In mijn werk met kinderen en jongeren, in mijn voorzitterschap van een vrouwenvereniging, in alle projecten rond cultuur of jeugdwerk waar ik deel van mocht uitmaken, legde ik telkens de nadruk op diversiteit in de breedste zin van het woord.

Als mensen elkaar van dichtbij meemaken en een inkijk krijgen op wat hen drijft en waarom ze bepaalde keuzes maken, krijgen ze zoveel meer begrip voor elkaar. Het startpunt is vaak wat twijfelachtig en afwachtend, soms zelfs afkeurend. Maar naarmate het proces vordert, merk je toch vaak dat mensen zelf vragende partij zijn om even in elkaars bubbel te vertoeven, al was het maar uit nieuwsgierigheid.

Voorbij gaan aan de verschillen doe je door er eerst dieper op in te gaan, er begrip voor te ontwikkelen en ook aandacht te besteden aan de gelijkenissen die er zijn, en geloof me, die zijn er ook altijd. We zijn tenslotte allemaal mensen.

Een inclusieve samenleving is een proces van lange adem, met vallen en opstaan, met successen en tegenslagen, maar vooral is ze maakbaar. Ze houdt in dat we verscheidenheid zien als een veelkleurige draad doorheen onze maatschappij, iets om altijd en overal rekening mee te houden in verschillende domeinen.

Hoe organiseren we ons jeugdwerk, hoe zorgen we ervoor dat mensen van verschillende achtergronden zich gewild voelen op de arbeidsmarkt, in het academisch model, in de cultuurcentra, dat ze nodig zijn om mee een breed en doordacht beleid te voeren …? Dat doe je alleen maar door mensen te leren kennen, te betrekken, kansen te bieden en niet te behandelen als groep maar te taxeren op wie ze zijn als persoon, waar hun talenten liggen en hoe we die het beste kunnen inzetten om onze samenleving mooier te maken.

Als we vertrekken vanuit iets positief en het probleem van ongelijkheid kunnen oplossen, meen ik dat we ook andere samenlevingsproblemen zoals armoede en criminaliteit deels kunnen klein krijgen. Dat is iets voor de lange termijn, want niks dat de moeite waard is, ging ooit snel of makkelijk.

Maar laten we toch stoppen met ter plaatse te blijven trappelen en eindelijk onder ogen zien waar we als maatschappij tekortschieten: iedereen de kans geven om er ten volle van te genieten en er deel van uit te maken. Bij elk probleem dat zich voordoet als ik werk rond diversiteit, grijp ik telkens terug naar de wetenschap dat het de enige juiste weg is die we kunnen bewandelen; die van de kleurrijke verscheidenheid die onze wereld rijk is. Laat ons alles in het werk stellen om daarvoor te gaan en te ontdekken wat ervoor nodig is om vreedzaam samen te leven en iedereen daar zijn eigenheid en betrokkenheid in mee te nemen.

Want wat na de verontwaardiging? Onlangs hoorde ik de stelling dat sommige problemen enkel opgelost worden, of gewoontes die ons niet meer dienen enkel maar doorbroken worden, wanneer ze onder druk komen te staan. Daar is iets van. En die druk, die onze samenleving verzwaart, die voel ik nu. Dit hoeft niet per se problematisch te zijn, immers ook diamanten worden gevormd onder hoge druk …

Leer mensen uit de buurt kennen, zoek bij jongeren van diverse achtergrond uit hoe ze hun vrije tijd graag doorbrengen, breng verschillende jeugdverenigingen met elkaar in contact, bezoek moskeeën en onderzoek hoe je hen kan betrekken in de buurt en de buurt bij hen, schrijf je vacatures zo uit dat alle bevolkingsgroepen zich aangesproken voelen, betrek mensen met multiculturele achtergrond actief bij de beslissingen die je als bestuur neemt, ga actief op zoek naar etnisch culturele diversiteit binnen politiek, verlaag die drempels van het onderwijs en leidinggevende functies binnen je bedrijf, organiseer als stad activiteiten waar je mensen van verschillende achtergronden met elkaar in contact brengt, kies bewust voor een diverse programmatie in cultuurcentra en laat je daarvoor inspireren door artiesten en cultuurkenners met multiculturele roots, verrijk je organisaties, besturen en algemene vergaderingen met mensen van allerlei afkomsten, …

Ik kan zo nog wel even doorgaan maar de belangrijkste boodschap is dat onze actieve samenleving een afspiegeling van de maatschappij zou moeten, maar ook gewoon kan zijn. Want ik geloof er sterk in dat we in Vlaanderen nu op een kantelmoment staan, nu de rest van de wereld nog.